Józef Marjański – Wikipedia, wolna encyklopedia

Józef Bronisław Marjański

Marski, Roman, Wrzos

kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1892 Radom, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1920 Białystok, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1920
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty Legionów
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Bronisław Marjański^[1] ps. „Marski”, „Roman”, „Wrzos” (ur. 10 sierpnia 1892 w Radomiu, zm. 22 sierpnia 1920 w Białymstoku) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz niepodległościowy i socjalistyczny, żołnierz POW i oficer legionów Piłsudskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

Urodził się 10 sierpnia 1892 w Radomiu, w rodzinie Szymona i Karoliny^[2] . Jego ojciec był szewcem, a matka zajmowała się domem oraz licznym potomstwem^[3]. Jeszcze jako uczeń gimnazjum handlowego zaczął działać w tajnej organizacji młodzieżowej. W obawie przed aresztowaniem za działalność niepodległościową Marjański uciekł do Lwowa, gdzie wstąpił na Politechnikę. Nadal działał też w organizacji niepodległościowej.

W 1914 w Krakowie zaciągnął się do Legionów Polskich, z którymi przeszedł cały szlak bojowy 1 pułku piechoty Legionów. 28 kwietnia 1916 został mianowany chorążym, a 1 listopada 1916 podporucznikiem piechoty^[4]. Po kryzysie przysięgowym został skierowany do obozu internowania w Legionowie. Po ucieczce z transportu udał się do rodzinnego Radomia, gdzie natychmiast wstąpił do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Od maja do listopada 1918 jako komendant VII Okręgu POW w stopniu podporucznika, kierował akcjami rozbrajania zaborców.

2 listopada 1918, na wieść o tym że okupanci zamierzają opuścić Kongresówkę, radomianie przejęli władzę w mieście. Marjański został jego wojskowym komendantem i jako komendant odebrał przysięgę na wierność Niepodległej Polsce. Wkrótce został również komendantem Radomskiego Okręgu Wojskowego. Brał udział w walkach w radomskiem i kieleckiem, zdobywał zbrojnie m.in. Kozienice i Wierzbnik.

Cały czas działał też w PPS i był zaliczany do jego ścisłego kierownictwa.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej Marjański w stopniu kapitana dowodził I batalionem 1 pułku piechoty Legionów. 16 sierpnia 1920, po Bitwie Warszawskiej przed siłami 1 Dywizji Piechoty Legionów, w skład których wchodził 1 pp Leg., postawiono specjalne zadanie. Miała ona w błyskawicznym tempie zdobyć Białystok, jedyną, ograniczoną Narwią i Supraślą bramę na drodze z Białegostoku do Grodna i w ten sposób zamknąć drogę wycofującej się spod Warszawy 16 Armii bolszewickiej.

W ramach tej operacji do zwycięskiej konfrontacji z bolszewikami doszło 22 sierpnia podczas Bitwy Białostockiej. W czasie trudnych walk Marjański kilkukrotnie okazał się postacią kluczową, podrywając do walki walczące ze znacznie liczniejszym przeciwnikiem oddziały. Zginął wczesnym popołudniem, osłaniając wycofujący się sztab dywizji, w okolicy ówczesnego Zarządu Miasta przy ulicy Warszawskiej Człowiek, o którym marszałek Piłsudski mówił „pierwszy z dzielnych”^[5].

Marjański pochowany został na Białostockim Cmentarzu Wojskowym. W 1923 jego prochy ekshumowano, przewieziono do Radomia i z honorami wojskowymi pochowano na cmentarzu przy ul. Limanowskiego. Pośmiertnie został mianowany majorem^[2] .

Uchwałą Rady Miejskiej w Radomiu z dnia 22 lutego 2021 nadano mu tytuł honorowego obywatela miasta Radomia^[6].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7085 – 17 maja 1922^[7]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[8]
• Krzyż Walecznych trzykrotnie^[2] 

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• A. Borkiewicz, St. Grzegorczyk Walki 1 pp Legionów o Białystok na tle Bitwy Warszawskiej w 1920 roku, Wyd. Komitetu Budowy Kościoła-Pomnika S-ego Rocha, Białystok 1936
• W. Broniewski Pamiętnik 1918-1922, PIW, Warszawa 1984
• J. Boniecki Znani i nieznani Ziemi Radomskiej, pod redakcją Czesława Tadeusza Zwolskiego, Radom 1988
• M. Pietruszka, Józef Bronisław Marjański, Warszawa 2021, ISBN 978-83-8229-296-1.

• Żołnierze Niepodległości: Mariański Józef Bronisław, ps. „Marski”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2021-10-24].