French
DeutschJęzyk domari – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 1,3 mln (2000, Iran)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 7 wypierany↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | rmt | ||
| IETF | rmt | ||
| Glottolog | doma1258 | ||
| Ethnologue | rmt | ||
| WALS | dom | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język domari – język z grupy indoaryjskiej języków indoeuropejskich. Wywodzi się z sanskrytu za pośrednictwem języków prakryckich. Posługują się nim bliskowschodnie społeczności Domów.
Język domari jest pokrewny innym językom indoaryjskim z grupy centralnej, np. hindi, urdu, pendżabskiemu czy romani, z którym łączy go podobna geneza. Oba te języki uformowały się poza obszarem subkontynentu indyjskiego wśród wędrownych grup Indusów, pochodzących najprawdopodobniej z kasty Domba, przemieszczających się na zachód przez tereny języka perskiego. Domowie opuścili jednak Indie w VI wieku n.e., a więc około 400 lat przed Romami, przez co ich język mimo licznych podobieństw, prezentuje bardziej archaiczny zestaw cech. Na rozwój domari, jego gramatykę, system fonetyczny i słownictwo duży wpływ wywarły (i wciąż wywierają) języki perski i arabski.
Wykazuje wpływy języków arabskich i języków miejscowych (w zależności od lokalizacji)[1]. Nie jest wzajemnie zrozumiały z językiem romani[1].
Obecnie jest on językiem zagrożonym, wypieranym w coraz większym stopniu przez języki większościowe w krajach, gdzie zamieszkują Domowie. Dzieje się tak zarówno w wyniku wpływu kultury masowej, jak i społecznej marginalizacji oraz prześladowań jego użytkowników. Domari nie posiada standardu literackiego, ani powszechnie uznawanej ortografii. Na ogół zapisuje się go pismem arabskim.
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]- Zaimki osobowe:
| l.poj. | l.mn. | |
|---|---|---|
| 1. | ama | ame |
| 2. | atu | atmen |
| 3. | panji | panjan, urin |
- Odmiana czasownika „być” w czasie teraźniejszym:
| „jestem” | stom |
| „jesteś” | stor |
| „(on) jest” | sta |
| „(ona) jest” | sti |
| „jesteśmy” | sten |
| „jesteście” | stes |
| „(oni/one) są” | ste |
- Liczebniki główne:
1 yek
2 di
3 tirin
4 ishtar
5 pench
6 shesh
7 hoft
8 haysht / haytek
9 nu
10 dez
- Dialog 1:
- Haa baarum. („To jest mój brat.”)
- Keetur mans-ur? („Gdzie jest twój mąż?”)
- Na djami. („Nie wiem.”)
- Baare sta. („Jest na zewnątrz.”)
- Dialog 2:
- Kek halor? („Jak się masz?”)
- Ghay shtum. / Ghay hromi. („Dobrze.”)
- Ar westi! („Zapraszam!” / „Chodź, usiądź!”)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Domari, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-16] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Domari, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-12-02] (ang.).
- What is Domari?, na stronie cyganologicznej Uniwersytetu Manchesterskiego (ang.)
- Learning Domari - Unit 1, Donald Kenrick. domresearchcenter.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (ang.)
- Learning Domari - Unit 2, Donald Kenrick. domresearchcenter.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (ang.)
- Learning Domari - Unit 3, Donald Kenrick. domresearchcenter.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (ang.)
- What is Domari?, Donald Kenrick. domresearchcenter.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (ang.)