UNESCO – Wikipedia, wolna encyklopedia

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury
*United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation*, *UNESCO*
Siedziba	Paryż
Członkowie	193
dyrektor generalny	Audrey Azoulay
Utworzenie	4 listopada 1946
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Położenie na mapie Paryża

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO)^[a] (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) – organizacja wyspecjalizowana Organizacji Narodów Zjednoczonych, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

Dziełem UNESCO są m.in. Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty^[2], Konwencja o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego^[3], Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz Konwencja ramsarska o ochronie obszarów wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego.

Siedziba UNESCO mieści się przy place de Fontenoy(inne języki) 7/9 w 7. dzielnicy Paryża.

Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:

działania na rzecz rozwoju nauki i kultury,
udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty.

Historia

Pierwszy dyrektor generalny UNESCO, Julian Huxley (w latach 1946–1948)

Konstytucja UNESCO, która powołała do życia organizację, została podpisana 16 listopada 1945 w Londynie. Depozytariuszem jest rząd brytyjski, który posiada autentyczne teksty po angielsku i francusku.

Weszła w życie 4 listopada 1946^[4]. Polska została członkiem organizacji 6 listopada 1946 roku z chwilą złożenia w Londynie dokumentu akceptacyjnego^[5]. Pierwszym dyrektorem generalnym został Julian Huxley, biolog i pisarz. W wyniku starań Francji, w szczególności Léona Bluma, siedzibę UNESCO umiejscowiono w Paryżu^[6]. Organizacja miała wdrażać „solidarność intelektualną i moralną ludzkości”, aby zapobiec trzeciej wojnie światowej. Trudna sytuacja międzynarodowa (zimna wojna, dekolonizacja) oraz bardzo szeroki mandat wpłynęły negatywnie na efektywność organizacji. Niektóre państwa prowadziły też w łonie UNESCO kampanie „antyimperialistyczne”. Z tego względu w grudniu 1984 wycofały się z organizacji Stany Zjednoczone, a w rok później także Wielka Brytania, w wyniku czego utraciła ona trzecią część swego budżetu^[7].

W wyniku przeprowadzonych reform, UNESCO powróciła do jednego ze swych podstawowych zadań, tj. promocji wolności słowa na świecie. W 1997 UNESCO przyznała po raz pierwszy światową nagrodę wolności prasy (World Press Freedom Prize); otrzymała ją chińska dziennikarka, Gao Yu. Także w 1997 Wielka Brytania powróciła na łono organizacji. W 2003 Stany Zjednoczone, doceniając przeprowadzone reformy w funkcjonowaniu struktur organizacji, porzuciły status obserwatora i ponownie zostały członkiem UNESCO^[8].

W latach 2011–2018 UNESCO zrzeszało 196 państw. Od 1 stycznia 2019, po wystąpieniu Izraela i Stanów Zjednoczonych, zrzesza 193^[b]. Funkcję sekretarza generalnego Polskiego Komitetu ds. UNESCO sprawuje dr Alicja Jagielska-Burduk, a przewodniczącym jest prof. Michał Kleiber^[10].

Zobacz też

Uwagi

↑ łac. unesco – łączę się w jedno^[1]
↑ 12 października 2017 Departament Stanu powiadomił dyrektora UNESCO o wycofaniu się z organizacji i ustanowieniu stałej misji obserwatora. Zgodnie z art. II ust. 6 Konstytucji UNESCO Stany Zjednoczone pozostały pełnoprawnym członkiem UNESCO do 31 grudnia 2018^[9].

Przypisy

↑ unesco. Wiktionnaire. [dostęp 2019-06-09]. (fr.).
↑ Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960, (Dz.U. 1964 nr 40, poz. 268).
↑ Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. (Dz.U. 1957 nr 46, poz. 212).
↑ The Organization’s history. Akt konstytucyjny Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Dz.U. 1947 nr 46, poz. 242.
↑ List of the 193 Members (and the 11 Associate Members), Oświadczenie Rządowe z dnia 28 kwietnia 1947 r. w sprawie złożenia polskiego dokumentu akceptacyjnego Konwencji, dotyczącej utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, podpisanej w Londynie, dnia 16 listopada 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 46, poz. 243).
↑ La France veut redonner tout son lustre à l’Unesco. lopinion.fr. [dostęp 2013-11-14]. (fr.).
↑ Unesco. Une organisation internationale souvent jugée très lourde et peu efficace. „Le Monde”. [dostęp 2009-09-26]. (fr.).
↑ Henrikas Yushkiavitshus: UNESCO welcomes back U.S.A.. „Global Journalist”. [dostęp 2009-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (ang.).
↑ Bureau of Public Affairs: Office of Press Relations: The United States Withdraws From UNESCO. [w:] Portal for information from the U.S. State Department; Press Releases [on-line]. U.S. State Department, October 12, 2017. [dostęp 2017-10-18]. (ang.).
↑ Polski Komitet ds. UNESCO – Stały Sekretariat.

Linki zewnętrzne

Serwis internetowy UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Centrum Inicjatyw UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Liga polskich miast i miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu. [dostęp 2009-11-15].
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury

[2] łac. unesco – łączę się w jedno^[1]

[11] 12 października 2017 Departament Stanu powiadomił dyrektora UNESCO o wycofaniu się z organizacji i ustanowieniu stałej misji obserwatora. Zgodnie z art. II ust. 6 Konstytucji UNESCO Stany Zjednoczone pozostały pełnoprawnym członkiem UNESCO do 31 grudnia 2018^[9].

[1] unesco. Wiktionnaire. [dostęp 2019-06-09]. (fr.).

[3] Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960, (Dz.U. 1964 nr 40, poz. 268).

[4] Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. (Dz.U. 1957 nr 46, poz. 212).

[5] The Organization’s history. Akt konstytucyjny Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Dz.U. 1947 nr 46, poz. 242.

[6] List of the 193 Members (and the 11 Associate Members), Oświadczenie Rządowe z dnia 28 kwietnia 1947 r. w sprawie złożenia polskiego dokumentu akceptacyjnego Konwencji, dotyczącej utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, podpisanej w Londynie, dnia 16 listopada 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 46, poz. 243).

[7] La France veut redonner tout son lustre à l’Unesco. lopinion.fr. [dostęp 2013-11-14]. (fr.).

[8] Unesco. Une organisation internationale souvent jugée très lourde et peu efficace. „Le Monde”. [dostęp 2009-09-26]. (fr.).

[9] Henrikas Yushkiavitshus: UNESCO welcomes back U.S.A.. „Global Journalist”. [dostęp 2009-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (ang.).

[USA-2017-10] Bureau of Public Affairs: Office of Press Relations: The United States Withdraws From UNESCO. [w:] Portal for information from the U.S. State Department; Press Releases [on-line]. U.S. State Department, October 12, 2017. [dostęp 2017-10-18]. (ang.).

[12] Polski Komitet ds. UNESCO – Stały Sekretariat.

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[10]

[1]

[9]