UNESCO – Wikipedia, wolna encyklopedia

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury
*United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation*, *UNESCO*
Siedziba	Paryż
Członkowie	193
dyrektor generalny	Audrey Azoulay
Utworzenie	4 listopada 1946
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Położenie na mapie Paryża

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO)^[a] (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) – organizacja wyspecjalizowana Organizacji Narodów Zjednoczonych, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

Dziełem UNESCO są m.in. Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty^[2], Konwencja o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego^[3], Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz Konwencja ramsarska o ochronie obszarów wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego.

Siedziba UNESCO mieści się przy place de Fontenoy(inne języki) 7/9 w 7. dzielnicy Paryża.

Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:

działania na rzecz rozwoju nauki i kultury,
udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty.

Historia

Pierwszy dyrektor generalny UNESCO, Julian Huxley (w latach 1946–1948)

Konstytucja UNESCO, która powołała do życia organizację, została podpisana 16 listopada 1945 w Londynie. Depozytariuszem jest rząd brytyjski, który posiada autentyczne teksty po angielsku i francusku.

Weszła w życie 4 listopada 1946^[4]. Polska została członkiem organizacji 6 listopada 1946 roku z chwilą złożenia w Londynie dokumentu akceptacyjnego^[5]. Pierwszym dyrektorem generalnym został Julian Huxley, biolog i pisarz. W wyniku starań Francji, w szczególności Léona Bluma, siedzibę UNESCO umiejscowiono w Paryżu^[6]. Organizacja miała wdrażać „solidarność intelektualną i moralną ludzkości”, aby zapobiec trzeciej wojnie światowej. Trudna sytuacja międzynarodowa (zimna wojna, dekolonizacja) oraz bardzo szeroki mandat wpłynęły negatywnie na efektywność organizacji. Niektóre państwa prowadziły też w łonie UNESCO kampanie „antyimperialistyczne”. Z tego względu w grudniu 1984 wycofały się z organizacji Stany Zjednoczone, a w rok później także Wielka Brytania, w wyniku czego utraciła ona trzecią część swego budżetu^[7].

W wyniku przeprowadzonych reform, UNESCO powróciła do jednego ze swych podstawowych zadań, tj. promocji wolności słowa na świecie. W 1997 UNESCO przyznała po raz pierwszy światową nagrodę wolności prasy (World Press Freedom Prize); otrzymała ją chińska dziennikarka, Gao Yu. Także w 1997 Wielka Brytania powróciła na łono organizacji. W 2003 Stany Zjednoczone, doceniając przeprowadzone reformy w funkcjonowaniu struktur organizacji, porzuciły status obserwatora i ponownie zostały członkiem UNESCO^[8].

W latach 2011–2018 UNESCO zrzeszało 196 państw. Od 1 stycznia 2019, po wystąpieniu Izraela i Stanów Zjednoczonych, zrzesza 193^[b]. Funkcję sekretarza generalnego Polskiego Komitetu ds. UNESCO sprawuje dr Alicja Jagielska-Burduk, a przewodniczącym jest prof. Michał Kleiber^[10].

Zobacz też

Uwagi

↑ łac. unesco – łączę się w jedno^[1]
↑ 12 października 2017 Departament Stanu powiadomił dyrektora UNESCO o wycofaniu się z organizacji i ustanowieniu stałej misji obserwatora. Zgodnie z art. II ust. 6 Konstytucji UNESCO Stany Zjednoczone pozostały pełnoprawnym członkiem UNESCO do 31 grudnia 2018^[9].

Przypisy

↑ unesco. Wiktionnaire. [dostęp 2019-06-09]. (fr.).
↑ Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960, (Dz.U. 1964 nr 40, poz. 268).
↑ Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. (Dz.U. 1957 nr 46, poz. 212).
↑ The Organization’s history. Akt konstytucyjny Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Dz.U. 1947 nr 46, poz. 242.
↑ List of the 193 Members (and the 11 Associate Members), Oświadczenie Rządowe z dnia 28 kwietnia 1947 r. w sprawie złożenia polskiego dokumentu akceptacyjnego Konwencji, dotyczącej utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, podpisanej w Londynie, dnia 16 listopada 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 46, poz. 243).
↑ La France veut redonner tout son lustre à l’Unesco. lopinion.fr. [dostęp 2013-11-14]. (fr.).
↑ Unesco. Une organisation internationale souvent jugée très lourde et peu efficace. „Le Monde”. [dostęp 2009-09-26]. (fr.).
↑ Henrikas Yushkiavitshus: UNESCO welcomes back U.S.A.. „Global Journalist”. [dostęp 2009-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (ang.).
↑ Bureau of Public Affairs: Office of Press Relations: The United States Withdraws From UNESCO. [w:] Portal for information from the U.S. State Department; Press Releases [on-line]. U.S. State Department, October 12, 2017. [dostęp 2017-10-18]. (ang.).
↑ Polski Komitet ds. UNESCO – Stały Sekretariat.

Linki zewnętrzne

Serwis internetowy UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Centrum Inicjatyw UNESCO. [dostęp 2009-11-15].
Liga polskich miast i miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu. [dostęp 2009-11-15].
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury

[2] łac. unesco – łączę się w jedno^[1]

[11] 12 października 2017 Departament Stanu powiadomił dyrektora UNESCO o wycofaniu się z organizacji i ustanowieniu stałej misji obserwatora. Zgodnie z art. II ust. 6 Konstytucji UNESCO Stany Zjednoczone pozostały pełnoprawnym członkiem UNESCO do 31 grudnia 2018^[9].

[1] unesco. Wiktionnaire. [dostęp 2019-06-09]. (fr.).

[3] Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960, (Dz.U. 1964 nr 40, poz. 268).

[4] Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. (Dz.U. 1957 nr 46, poz. 212).

[5] The Organization’s history. Akt konstytucyjny Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Dz.U. 1947 nr 46, poz. 242.

[6] List of the 193 Members (and the 11 Associate Members), Oświadczenie Rządowe z dnia 28 kwietnia 1947 r. w sprawie złożenia polskiego dokumentu akceptacyjnego Konwencji, dotyczącej utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, podpisanej w Londynie, dnia 16 listopada 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 46, poz. 243).

[7] La France veut redonner tout son lustre à l’Unesco. lopinion.fr. [dostęp 2013-11-14]. (fr.).

[8] Unesco. Une organisation internationale souvent jugée très lourde et peu efficace. „Le Monde”. [dostęp 2009-09-26]. (fr.).

[9] Henrikas Yushkiavitshus: UNESCO welcomes back U.S.A.. „Global Journalist”. [dostęp 2009-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (ang.).

[USA-2017-10] Bureau of Public Affairs: Office of Press Relations: The United States Withdraws From UNESCO. [w:] Portal for information from the U.S. State Department; Press Releases [on-line]. U.S. State Department, October 12, 2017. [dostęp 2017-10-18]. (ang.).

[12] Polski Komitet ds. UNESCO – Stały Sekretariat.

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[10]

[1]

[9]

Dokumenty	Deklaracja Narodów Zjednoczonych Karta Narodów Zjednoczonych Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego Rezolucje Rady Bezpieczeństwa
Członkostwo	Lista państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych Członkowie Rady Bezpieczeństwa
Główne organy	Zgromadzenie Ogólne Rada Bezpieczeństwa Rada Gospodarcza i Społeczna UNECA UNECE UNECLAC UNESCAP UNESCWA UNGEGN Rada Powiernicza Rada Praw Człowieka Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości Sekretariat
Programy, fundusze i biura	CEDAW HRC ILC IPCC OCHA UNAIDS UNCTAD UNDCP UNDP UNEP UNFPA UN-Habitat UNHCR UNHCHR UNICEF UNITAR UNODA UNODC UNOOSA UNOSAT UNRIC UNRWA UNSCEAR UNU UNV WFP
Organizacje wyspecjalizowane	FAO ICAO IFAD ILO IMF IMO IOM ITU UNESCO UNIDO UN-Tourism UPU WHO WIPO WMO Grupa Banku Światowego Bank Światowy IBRD IDA ICSID IFC MIGA
Organizacje powiązane	CTBTO IAEA ICCROM ICCt ICRC IBWM Interpol IOML ISA ITLOS IVI OPCW PCA UNIDROIT WCO WOAH WTO
Siły pokojowe	BINUB MINURCAT MINURSO MINUSMA MINUSTAH MONUA MONUSCO ONUB UNAMA UNAMIR UNAMSIL UNC UNCRO UNDOF UNEF UNFICYP UNIFIL UNMEE UNMIK UNMIL UNMIN UNMIS UNMIT UNOCI UNOMIG UNOTIL UNOSOM I UNOSOM II UNPROFOR UNPSG UNTAC UNTSO
Historia	Liga Narodów IRO UNCCA UNCHR UNPC UNCCP UNMOVIC UNRRA UNSCOM UNSCOP UNWCC
Inne	Międzynarodowe Dni i Tygodnie ONZ Międzynarodowy Rok ONZ