Jaskinia Kalacka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jaskinia Kalacka

Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	Tatry Zachodnie Dolina Bystrej
Właściciel	Skarb Państwa (Tatrzański Park Narodowy)
Długość	345 + 60 m
Głębokość	6,5 m
Deniwelacja	19 m
Wysokość otworów	1230 m n.p.m.
Wysokość otworów nad dnem doliny	75 m
Ekspozycja otworów	ku E
Data odkrycia	znana od dawna
Kod	(nr inwentarzowy PIG) T.C-16.01
Położenie na mapie Tatr Jaskinia Kalacka
Położenie na mapie Karpat Jaskinia Kalacka
49°15′23″N 19°58′04″E/49,256389 19,967778
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskinia Kalacka (Grota Kalatowska, Jaskinia Kalacka Wyżnia) – jaskinia położona w Dolinie Bystrej w Tatrach Zachodnich^[1]. Wejście do niej znajduje się na wschodnim zboczu Kalackiej Turni^[2][3] opadającym na polanę Kalatówki, powyżej Wywierzyska Bystrej, nieco powyżej znakowanego szlaku turystycznego do Doliny Kondratowej^[4], na wysokości 1230 metrów n.p.m. Długość jaskini wynosi 405 metrów (w tym 60 metrów szacowanych), a jej deniwelacja 19 metrów^[5][6].

Za obszernym otworem wejściowym (zamkniętym kratą) zaczyna się szeroki i poziomy, 30-metrowy korytarz nazwany Komorą Wstępną. Odchodzą od niego dwa boczne, niewielkie ciągi, w tym jeden przekopywany niegdyś przez robotników Stefana Zwolińskiego. Korytarz pod koniec stromo obniża się do miejsca, gdzie przeważnie jest wypełniony wodą. Miejsce to w latach trzydziestych XX wieku nazwano studnią i tutaj kończyła się znajomość jaskini. W rzeczywistości główny korytarz prowadzi nadal w dół i kończy się w dużej sali. Odchodzą z niej dwa boczne, niewielkie korytarzyki. Natomiast główny korytarz prowadzi przez zacisk (odchodzi tutaj 8-metrowy ciąg z jeziorkiem na końcu) do niewielkiej salki. Za nią korytarz rozwidla się. Na lewo idzie boczny ciąg, który przez małe jeziorko i zacisk prowadzi do małej sali. Główny ciąg idzie natomiast prosto do góry, dalej rozszerza się i tworzy Salę Rozsuniętą. Za nią korytarz zwęża się i dochodzi do pierwszego, a następnie drugiego syfonu. Po kilkudziesięciu metrach kończy się w dużej Sali za Przekopem. Stąd główny ciąg prowadzi do niewielkiej salki, następnie staje się ciasnym, szczelinowym korytarzem i kończy w zamulonym syfonie^[7].

Jaskinia razem z Jaskinią Bystrej i Jaskinią Dudnicą stanowi część systemu odwadniającego masyw Giewontu związanego z Wywierzyskiem Bystrej^[3]. Znajdują się w niej niewielkie jeziorka, a także liczne kałuże. W wielu miejscach znajdują się namuliska (częściowo przekopywane). Pomiędzy fragmentami zamulonymi występują partie, w których nie stwierdzono przepływu podziemnych potoków. Modelowały je bezpośrednio wody opadowe, dochodzące tu szczelinami z powierzchni. Świadczą o tym charakterystyczne pionowe rynny wymodelowane w ścianach. Gdy Dolina Bystra znacznie się obniżyła, wody z Jaskini Kalackiej popłynęły szczelinami do Jaskini Bystrej^[8].

W jaskini można spotkać drobne stalaktyty, nacieki grzybkowe i polewy naciekowe. Zimują w niej nietoperze^[7].

Otwór wejściowy oraz znajdująca się za nim Komora Wstępna znane były od dawna i dawniej zwiedzane były przez turystów. Informację o tej jaskini podaje już Jan Gwalbert Pawlikowski w 1887 r.^[4] W 1911 w jaskini prowadził badania Eugeniusz Kiernik i znalazł w niej dobrze zachowane kości zwierząt, a w 1937 Stefan Zwoliński na stropie jaskini podpisy z datą 1822 r. Tenże S. Zwoliński przypuszczał, że przez Jaskinię Kalacką uda mu się dotrzeć do Jaskini Bystrej. W 1935 wraz z W. Goryckim i J. Dobieckim rozpoczął usuwanie osadów zawalających jej korytarz. W 1937 Zwoliński wynajął dwóch robotników, którzy odgruzowywali jaskinię, jak się jednak okazało był to tylko jej boczny, ślepy korytarz. Kontynuował prace przy pomocy E. Winiarskiego i 4-5 wynajętych robotników, prace przerwała jednak powódź i wody zalewające jaskinię. W 1943 od Jaskini Bystrej dzieliła Zwolińskiego odległość już tylko 20 m. W 1948 prowadził przy pomocy robotników odgruzowywanie jaskini na większą skalę. Wtedy też udało się przejść przez „studnię" i odkryć korytarze o długości 300 m. Nie udało mu się jednak znaleźć połączenia między Jaskinią Kalacką i Jaskinią Bystrej^[7][6].

Pierwszy dokładny plan i opis jaskini sporządził Kazimierz Kowalski w 1952 roku^[7].

W 1958 r. Zbigniew Wójcik ocenił, że szczeliny łączące Jaskinię Kalacką z Jaskinią Bystrą są tak ciasne i tak zamulone, że istnieje jedynie nikła szansa w przyszłości na odkrycie lub przekopanie dogodnego przejścia między obydwoma jaskiniami^[8].