Jehoszua Heszel Schorr – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jehoszua Heszel Schorr

Data i miejsce urodzenia	1812/1814/1818 Brody
Data i miejsce śmierci	2 września 1895 Brody
Zawód, zajęcie	publicysta, pisarz
Multimedia w Wikimedia Commons

Jehoszua Heszel Schorr (ur. 1812/1814/1818 w Brodach, zm. 2 września 1895 tamże) – żydowski publicysta i pisarz tworzący w języku hebrajskim. Przedstawiciel haskali, zwany „galicyjskim Wolterem”.

W zależności od źródeł, Jehoszua Heszel Schorr urodził się w 1812^[1], 1814^[2] lub 1818 roku^[3], w Brodach^[1][2][4], w majętnej rodzinie^[4]. Zaangażował się w działalność maskilów^[1], tworzył pod wpływem Izaaka Ertera, z którym połączyła go wieloletnia przyjaźń^[4], utrzymywał kontakty także z Leopoldem Zunzem, Nachmanem Krochmalem czy Heinrichem Graetzem^[1][3]. Pierwszy krytyczny tekst (poświęcony utworowi Izaaka Bera Lewinsona) opublikował początkiem lat 40. XIX w.^[1] Wiele z jego wczesnych artykułów ukazało się na łamach niemieckiego periodyku hebrajskojęzycznego „Zion”^[3].

W 1852 roku zaczął publikować pismo „He-Chaluc”^[1][4] (Pionier)^[1], które stało się jego narzędziem konfrontacji z problemami, które maskilowie dostrzegali w społeczeństwie żydowskim^[3][4]. Słowo wstępne pierwszego numeru miał przygotować Erter, który jednak zmarł przed ukończeniem tekstu^[4]. Do 1889 roku ukazało się trzynaście numerów, które z początku wydawano we Lwowie, a następnie po kolei we Frankfurcie, Pradze i Wiedniu^[4]. Od siódmego numeru Schorr stał się jedynym autorem tekstów pisma^[3][4], na łamach którego pisał rozprawy na takie tematy, jak literatura biblijna i rabiniczna, halacha, językoznawstwo czy średniowieczna literatura żydowska^[4]. Należał do grona pierwszych badaczy hebrajskich^[3], którzy analizowali teksty biblijne przy pomocy narzędzi krytyki literackiej^[3][4], czym wywołał wzburzenie pośród swoich ortodoksyjnych oponentów^[3].

Był postrzegany jako czołowa postać galicyjskiej judaistyki swojego pokolenia^[4], nazwano go także „galicyjskim Wolterem”^[1]. Jako czołowy przedstawiciel skrajnego skrzydła haskali zwalczał ortodoksję i chasydyzm^[1][3]. Jego prace wpłynęły m.in. na twórczość Moszego Lejba Lilienbluma i Jehudę Lejba Gordona^[3]. W swej działalności wykorzystywał całą gamę form literackich, od prac naukowych po satyrę i epigramaty^[1]. Jednak z czasem, wraz z powstaniem Chowewej Syjon, jego wpływ zaczął maleć^[4]. Pisał w języku hebrajskim^[1][3].

Swe rozległe zbiory biblioteczne, na które składały się m.in. jego rękopisy czy cenne pierwsze wydania^[3], zapisał w spadku seminarium rabinackiemu w Wiedniu^[1][3].

Zmarł 2 września^[2] 1895 roku w Brodach^[1][2].