Potoroini – Wikipedia, wolna encyklopedia

Potoroini
J.E. Gray, 1821[1]
Ilustracja
Kanguroszczur myszaty (P. tridactylus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Podrząd

kangurokształtne

Rodzina

kanguroszczurowate

Plemię

Potoroini

Typ nomenklatoryczny

Didelphis murina Cuvier, 1798 (= Didelphis tridactyla Kerr, 1792)

Rodzaje i gatunki

Potorous Desmarest, 1804[24] – kanguroszczur[25]
4 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Potoroini – monotypowe plemię ssaków z rodziny kanguroszczurowatych (Potoroidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Plemię obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii[26][27][28].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 24,3–41,5 cm, długość ogona 18,3–32,5 cm; masa ciała 0,66–2,2 kg[27][29][30].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1804 roku francuski zoolog Anselme Gaëtan Desmarest w rozdziele poświęcinym tabeli metodycznej ssaków, opublikowanym w publikacji w nowym słowniku historii naturalnej w zastosowaniu do sztuki pod redakcją Jeana-Francoisa-Pierre'a Detervillego[24]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) kanguroszczur myszaty (P. tridactylus).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Potorous (Potorus, Potoroiis, Potoroo, Patoroo): rodzima nazwa Potoroo oznaczająca w Nowej Południowej Walii ‘kanguroszczura’[31].
  • Hypsiprymnus (Hypsiprimnus, Hypsirymnus): gr. ὑψιπρυμνος hupsiprumnos ‘o wysokiej rufie”’ (tj. wysoko w tyle; aluzja do nieproporcjonalnego rozwoju ud i tylnych nóg), od ὑψι hupsi ‘na wysokości, wysoki’; πρυμνος prumnos ‘tylna część’[32]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Didelphis potoru F. Meyer, 1793 (= Didelphis tridactyla Kerr, 1792).
  • Myorthius: etymologia nieznana, autor nie podał znaczenia nazwy rodzajowej[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Didelphis tridactyla Kerr, 1792.
  • Potoroops: rodzaj Potoroo Berthold, 1827 (kanguroszczur); gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd’[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hypsiprymnus platyops Gould, 1844.
  • Rossignolius: Federico „Fred” Rossignoli, australijski poskramniacz zwierząt[23]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Potorous longipes Seebeck & P.G. Johnston, 1980.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do plemienia należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami[35][30][36][26]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[25] Podgatunki[27][29][26][30][36] Rozmieszczenie geograficzne[27][29][26][30][36] Podstawowe wymiary[27][29][30][e] Status
IUCN[37]
Potorous longipes Seebeck & P.G. Johnston, 1980 kanguroszczur długonogi gatunek monotypowy północno-wschodnia Wiktoria (East Gippsland, góry Barry) i południowo-wschodnia Nowa Południowa Walia (South East Forests National Park i Yambula State Forest); zakres wysokości: 100–1100 m n.p.m. DC: 38–41 cm
DO: 31–32 cm
MC: 1,6–2,2 kg 		 VU 
Potorous tridactylus (Kerr, 1792) kanguroszczur myszaty 3 podgatunki nieregularnie od południowo-wschodniego Queenslandu wzdłuż wybrzeża do południowej Wiktorii, południowo-wschodniej Australii Południowej i Tasmanii, z wieloma wyspami DC: 26–41 cm
DO: 18,9–26 cm
MC: 0,7–1,7 kg 		 NT 
Potorous gilbertii (Gould, 1841) kanguroszczur reliktowy gatunek monotypowy południowo-zachodnia Australia Zachodnia (Mount Gardner, Two Peoples Bay Nature Reserve); introdukowany na pobliską wyspę Bald DC: 29–37 cm
DO: 20–24 cm
MC: 0,7–1,2 g 		 CR 
Potorous platyops (Gould, 1844) kanguroszczur szerokolicy gatunek monotypowy współczesne okazy znane z południowo-zachodniej Australii Zachodniej; szczątki kopalne znalezione na wybrzeżu Australii Zachodniej (od okolic Albany na północ przez Wheatbelt do co najmniej okolic Geraldton) i Australii Południowej (Półwysep Eyre’a i Wyspa Kangura) DC: 24,3–34 cm
DO: 18,3–19 cm
MC: brak danych 		 EX 

Kategorie IUCN:  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony,  EX  – gatunek wymarły.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Typ nomenklatoryczny: Hypsiprymnus Illiger, 1811 (= Potorous Desmarest, 1804).
  2. ↑ a b c d e Niepoprawna późniejsza pisownia Potorous Desmarest, 1804.
  3. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Hypsiprymnus Illiger, 1811.
  4. ↑ Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego[21] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością tego taksonu[22].
  5. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 302, 1821. (ang.). 
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 55. (fr.).
  3. ↑ R. Owen: Teeth.–Comparative anatomy. W: R.B. Todd (red.): The cyclopædia of anatomy and physiology. Cz. 4. London: Sherwood, Gilbert, & Piper, 1849–1852, s. 933. (ang.).
  4. ↑ R. Collett. On a Collection of Mammals from Central and Northern Queensland. „Zoologische Jahrbücher”. 2, s. 830, 1877. (ang.). 
  5. ↑ O. Thomas. On the wallaby commonly known as Lagorchestes fasciatus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1886, s. 547, 1886. (ang.). 
  6. ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: Printed by order of the Trustees, 1888, s. 102. (ang.).
  7. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1195. (łac.).
  8. ↑ J. Paerson. The Relationships of the Potoroidae to the Macropodidae (Marsupialia). „Papers and Proceedings of the Royal Society of Tasmania”. 1949, s. 211, 1950. (ang.). 
  9. ↑ L.G. Marshall. The families and genera of Marsupialia. „Fieldiana”. Geology. New series. 8, s. 30, 1981. (ang.). 
  10. ↑ T.F. Flannery: Phylogeny of the Macropodoidea: a study inconvergence. W: G. Grigg, P.J. Jarman & I. Hume (redaktorzy): Kangaroos, Wallabies and Rat-Kangaroos. Sydney: Surrey Beatty and Sons, 1989, s. 25. ISBN 978-0-949324-23-8. (ang.).
  11. ↑ F.S. Szalay: Evolutionary history of the marsupials and an analysis of osteological characters. Cambridge: Cambridge University Press, 1994, s. 43. DOI: 10.1017/CBO9780511565571. ISBN 978-0-511-56557-1. (ang.).
  12. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 79. (łac.).
  13. ↑ C.S. Rafinseque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 55. (fr.).
  14. ↑ H.M.D. de Blainville: Dents. W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 297. (fr.).
  15. ↑ A.A. Berthold: Latreille’s natürliche Familien der Thierreichs aus dem Französischen mit Anmerkungen und Zusätzen. Weimar: Landes-Industrie Comptoir, 1827, s. 50. (niem.).
  16. ↑ Ch.F. Partington: The British Cyclopædia or Natural History: combining a scientific classification of animals, plants, and minerals; with a popular view of their habits, economy, and structure. Cz. 3. London: Orr & Smith, 1836, s. 12. (ang.).
  17. ↑ M. de Serres: Essai sur les cavernes à ossements et sur les causes qui les y ont accumulés. Wyd. 3. Paris; Lyon; Montpellier: Baillière; Ch. Savy Jeune; Castel, 1838, s. 201. (fr.).
  18. ↑ Anonim: Zoology. W: The London encyclopaedia, or, Universal dictionary of Science, art, literature, and practical mechanics, comprising a popular view of the present state of knowledge, illustrated by numerous engravings, a general Atlas, and appropriate diagrams. Cz. 22. London: Thomas Tegg, 1829, s. 743. (ang.).
  19. ↑ G. Jäger. Übersicht der fossilen säugethiere welche in Würtemberg in verschiedenen formationen aufgefunden worden sind, und nähere beschreibung und abbildung einzelner derselben. „Novorum actorum Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 22 (2), s. 904, 1850. (niem.). 
  20. ↑ P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf NeuGuinea mit einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 264, 1915–1917. (niem.). 
  21. ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.). 
  22. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Potorous longipes Seebeck & P. G. Johnston, 1980. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  23. ↑ a b R.T. Hoser. Small, easily overlooked and in decline. Potoroos in Eastern Australia. A formal division of the genus Potorous Desmarest, 1804 (Marsupialia Potoroidae) and the description of a new species from south-east Queensland. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 33, 2020. (ang.). 
  24. ↑ a b A.G. Desmarest: Tableau Méthodique des Mammifères. W: J.-F.-P. Deterville (wyd.): Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle appliquée aux arts: principalement à l’agriculture et à l’économie rurale et domestique. T. 24. Paris: Déterville, 1804, s. 20. (fr.).
  25. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  26. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  27. ↑ a b c d e M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 627–628. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  28. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Potorous. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  29. ↑ a b c d K.M. Helgen & E.G. Veatch: Recently Extinct Australian Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 29. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  30. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 62. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 560.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 343.
  33. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 440.
  34. ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 175. (ang.).
  35. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  36. ↑ a b c Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 699. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  37. ↑ Taxonomy: Potorous – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Potoroini&oldid=75110683”