Karbica prążkówka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Karbica prążkówka

Gluphisia crenata
(Esper, 1785)
Samiec
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Rodzina	garbatkowate
Podrodzina	Notodontinae
Plemię	Notodontini
Rodzaj	karbica
Gatunek	karbica prążkówka
Synonimy
Bombyx crenata Esper, 1785 Bombyx rurea Fabricius, 1787 Gluphisia japonica Wileman, 1911 Gluphisia crenata amurensis Grünberg, 1912 Gluphisia crenata ab. albina Lucas, 1955
Multimedia w Wikimedia Commons

Karbica prążkówka^[1][2], garbatka karbica^[3] (Gluphisia crenata) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje Eurazję, od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Gąsienice żerują na topolach, rzadko na wierzbach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1785 roku przez Eugeniusa J.C. Espera pod nazwą Bombyx crenata. Jest gatunkiem typowym rodzaju Gluphisia, który to wprowadził w 1829 roku Jean Baptiste Boisduval^[4].

Motyl o stosunkowo delikatnie jak na garbatkowatego zbudowanym ciele^[5] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 30 do 33 mm^[3]. Głowa jest zaopatrzona w niezbyt gęsto owłosione oczy złożone, przyoczka i uwstecznioną ssawkę. Obustronnie grzebykowane czułki nie osiągają połowy długości przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy, u samicy mając krótsze ząbki niż u samca. Stosunkowo krótkie i szerokie skrzydło pary przedniej osiąga od 14 do 16 mm długości^[5]. Tło skrzydła przedniego jest szarobrunatne do czarnobrunatnego, stalowo połyskujące, często z brązowo rozjaśnionym polem środkowym, obwiedzionym czarnymi liniami. Na tymże tle występują cienkie, żółtawe przepaski z ciemnymi brzegami, jasna plamka przy żyłce poprzecznej oraz wąski, falisty prążek w polu zewnętrznym o czarnej barwie^[3][5]. Barwa strzępiny jest żółtawoszara z ciemnym nakrapianiem^[5]. Na tylnym brzegu przedniego skrzydła brak jest zęba. Małe, owalne skrzydło tylne ma popielatoszare tło i szeroką, ciemną obwódkę w zewnętrznej części^[3][5].

Jaja są półkuliste, o wysokości między 0,3 a 0,4 mm. Są w większości brudnobiałe z cienkim, przejrzysto-białym chorionem, z wiekiem ciemniejące. Nie są przykrywane łuskami z odwłoka samicy. Powierzchnia chorionu podzielona jest na komórki, z których każda otoczona jest tylko swoimi żeberkami, a między żeberkami sąsiednich komórek występują rowki. Większa część jaja ma żeberka wąskie, węższe niż powierzchnia mikropylowa. Gąsienica opuszcza jajo wygryzając owalny otwór w jego bocznej części^[6].

Gąsienica w początkowych stadiach rozwojowych ma jednolicie zielone ubarwienie ciała. U późniejszych stadiów po grzbietowej jego stronie pojawia się para szeroko rozstawionych podłużnych białych linii, biegnących przez wszystkie segmenty. W ostatnim stadium pomiędzy tymi liniami występują plamy o ciemnoczerwonym kolorze^[1].

Owad ten zasiedla lasy liściaste i mieszane, zręby, parki, ogrody, zarośla, doliny rzeczne i przydrożne aleje topolowe^[3][2]. Preferuje stanowiska nasłonecznione^[1]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach topól, w tym osiki, topoli czarnej, topoli balsamicznej, topoli Maksymowicza i Populus koreana^[4][1]. Jako roślinę pokarmową odnotowano także wierzbę purpurową^[4]. Żerowanie gąsienic odbywa się pomiędzy zlepionymi młodymi liśćmi^[3][1]. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu i są aktywne nocą^[5].

Dorosłe motyle latają od końca kwietnia do sierpnia, natomiast żerowanie gąsienic odbywa się od czerwca do końca września. Wyrośnięte gąsienice schodzą na poziom gleby i tam konstruują między uschniętymi liśćmi oprzęd, w którym następuje przepoczwarczenie. Stadium zimującym jest poczwarka^[3][1].

Gatunek palearktyczny^[4]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry oraz europejskiej części Rosji^[7]. W Azji zamieszkuje południową Syberię, Rosyjski Daleki Wschód, Tybet, Koreę i Japonię^[4][5].