Karolina Żurowska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Karolina Żurowska

Lola

Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1891 Przemyśl, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1980 Lund, Szwecja
Miejsce spoczynku	grób rodzinny na cmentarzu Norra Kyrkogården, Lund
Zawód, zajęcie	przedsiębiorca
Multimedia w Wikimedia Commons

Karolina Michalina Petronela Kraińska z Krainki, herbu Jelita, po mężu Żurowska, ps. „Lola” (ur. 29 kwietnia 1891 w Przemyślu^[1], zm. 5 czerwca 1980 w Lund) – polska ziemianka, przedsiębiorca.

Urodziła się 29 kwietnia 1891 roku w Przemyślu jako szóste i najmłodsze dziecko Heleny (1850-1932) z Szumlańskich i Wincentego Kraińskiego (1844-1924). Wychowanka SS. Niepokalanek w Jarosławiu i Jazłowcu.

25 czerwca 1913 roku wyszła za mąż za Romana Żurowskiego z którym 11 września 1919 r. kupiła majątek Leszczków^[2], 352 ha ziemi z młynem i gorzelnią^[3].

W majątku w Leszczkowie w 1927 r.rozpoczęła wraz z mężem produkcję samodziałów z 100% wełny, które dzięki ich wysokiej jakości oraz artystycznym uzdolnieniom Karoliny (sama tworzyła wzory), zdobyły rynek wewnętrzny w Polsce (sprzedawane w 13 sklepach firmowych) jako ekskluzywne materiały ubraniowe. Na wystawach w Paryżu (1937) i w Nowym Jorku (1939) wyroby Leszczkowa zostały wyróżnione nagrodami^[4].

W 1935 r. po pożarze fabryki w Leszczkowie^[5] przeprowadziła się na dwa lata do Bielska i Skoczowa razem z dyr. ds. produkcji Janem Szpunarem i częścią majstrów, gdzie wynajęta została część fabryki Zipsera^[6]. Przez dwa lata nadzorowała proces produkcji materiałów aż do otwarcia odbudowanej (nowej) fabryki w Leszczkowie 11 września 1937 r.^[7].

Po wybuchu II wojny światowej przeprowadziła się wraz z mężem i córkami do Warszawy, skąd nadal prowadzili przedsiębiorstwo Leszczków^[8]. 30 grudnia 1942 r. została razem z mężem i córkami aresztowana w mieszkaniu przy ul. Brackiej 13. Donos złożył ksiądz greckokatolicki Josyp Kładoczny^[9], konfident Gestapo, sekretarz arcybiskupa Andrzeja Szeptyckiego metropolity Lwowa^[10][11]. 17 stycznia 1943 r. wraz z córkami została przewieziona z Pawiaka do obozu koncentracyjnego na Majdanku^[12]. Mąż został na Pawiaku i był przesłuchiwany w siedzibie Gestapo przy al. Szucha. Z przesłuchania 30 marca 1943 r. nie wrócił już na Pawiak. Ciało jego nie zostało odnalezione. 19 stycznia 1944 r. wraz najstarszą córką Marią i najmłodszą Klimą (Anna zmarła na Majdanku 19/8 1943 r.) została przewieziona do obozu w Ravensbrück. Po wyzwoleniu obozu przez wojska radzieckie pod koniec kwietnia 1945 r., wróciła do Krakowa^[13].

Jesienią 1945 r. założyła Studio Artystyczne „Samodział” i zaczęła organizować produkcję tkanin w Bielsku razem z Karolem Borysowiczem, dyrektorem ds. handlowych i wspólnikiem Zakładów Przemysłowych z Leszczkowa, i swoim szwagrem Adamem Żurowskim, który objął stanowisko zarządcy. Mieszcząca się przy ul. Nad Ścieżką 4 mała fabryczka działała pod tą nazwą aż do 7 maja 1948 r., kiedy sąd rejonowy w Cieszynie zarejestrował przeniesienie siedziby Zakładów Przemysłowych Romana Żurowskiego „Leszczków” Sp. z o.o. z Leszczkowa do Bielska^[14]. W zakładzie tym znaleźli zatrudnienie dawni pracownicy z Leszczkowa^[15] By połączyć wszystkie działy pod jednym dachem firma w 1948 r. została przeniesiona do Czechowic Południowych, gdzie znaleziono duży lokal po drukarni biletów kolejowych^[16].

Jednocześnie 19 listopada 1946 r. z Karolem Borysowiczem i inż. Janem Szpunarem, dyrektorem ds. technicznych w Leszczkowie założyła firmę „Leszczków” Wytwórnia Tkanin Sp. z o.o. w Łowiczu^[17] i uruchomiła tam produkcję. W 1948 r. przewieziono krosna i maszyny z fabryki z Leszczkowa^[18]. Karol Borysowicz objął stanowisko prezesa zarządu.

Po kilku latach dochodowej działalności firma została upaństwowiona 28 czerwca 1950 r. i przejęta przez Cepelię^[19].

Po utracie możliwości zarobkowania i utrzymania się, w grudniu 1956 r. wyjechała do najstarszej córki Marii do Lund w Szwecji, gdzie pomagała zawodowo pracującej córce w prowadzeniu domu i wychowywała wnuki. Zmarła 5 czerwca 1980 w Lund^[20]. Została pochowana w grobie rodzinnym na tamtejszym cmentarzu Norra Kyrkogården^[21].

Pierwsze dziecko straciła w 1914 roku^[22]. W Podłużu urodził się Wincenty Stanisław (1915-1994) i Maria Helena (1916-1999). Stanisław Andrzej (1918-1996) urodził się w Perespie, majątku rodziców Karoliny, Wanda (1920-1920) i Anna Felicja (1922-1943), zmarła na Majdanku) urodziły się w Leszczkowie, a Klementyna Maria (1924) w Perespie^[23].

Od 1927 r. przejęła na siebie obowiązek zarządzania majątkiem rolnym i hodowlą zwierząt (owce rasy pomorskiej i barany rasy Île-de-France, krowy rasy polskiej czerwonej). Była do tego przygotowana od młodości wychowując się w majątku ziemskim rodziców w Persepie^[24]. Dzięki jej zaangażowaniu w prowadzenie domu i majątku ziemskiego, mąż mógł całkowicie zająć się budową firmy Leszczków.

Była osobą wrażliwą społecznie i pomagała ludziom biednym w Leszczkowie. Ze Szwecji wysyłała swoje skromne oszczędności na różne cele charytatywne, m.in. na dom samotnej matki im. Teresy Strzembosz w Chyliczkach^[25].

• B. Sokalski, Powiat Sokalski, Lwów 1899.
• Przykład Leszczkowa, Stanisław Piasecki, Prosto z Mostu, Warszawa 26 września, 1937 r., Rok III, Nr 44 (152).
• Fabryka Optymizmu, Wytrwałości i .... Samodziału, Dziennik Polski, Lwów, 16 września, 1937 r. nr 255.
• Leszczków ośrodek rozwijającego się przemysłu włókienniczego, Nowy Głos Lubelski, Rok IV, 3-4 październik, 1943 r. Nr 231, s. 3.
• Ryszard Eugeniusz Okoń, Opis Aresztowania i pobyt na Pawiaku, Warszawa, 8 kwietnia 1950, archiwum rodzinne, ul. Głogowa 12, 05-501 Piaseczno.
• Karol Borysowicz, Oświadczenie notarialne, Warszawa, 3 lipca 1962 r., archiwum rodzinne, ul. Głogowa 12, 05-501 Piaseczno.
• Bronisław Wałukiewicz, Oświadczenie notarialne, Warszawa, 17 sierpnia, 1962 r., archiwum rodzinne, ul. Głogowa 12, 05-501 Piaseczno.
• Ryszard Eugeniusz Okoń, Oświadczenie notarialne, Warszawa 31 sierpnia, 1962 r. archiwum rodzinne, ul. Głogowa 12, 05-501 Piaseczno.
• Karol Borysowicz, Leszczków Wspomnienia, 1966, ZNiO, dział rękopisów.
• Stanisław Adam Leliwa Żurowski, Wspomnienia z lat minionych, 1888–1967, ZNiO, dział rękopisów, Pol. 1967-1969. K. II, 316. Mf BN.
• Jerzy Lerski, Emisariusz Jur, Iterim Sp. z o.o., Warszawa 1989 r.
• Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Tom 6, s. 80-81, ZNiO, 1995.
• SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
• „Leliwici Żurowscy. Z dziejów rodu od XI do XXI wieku”, pod redakcją Barbary z Żurowskich Adamieckiej, Warszawa 2008 r.
• Zbigniew Wawszczak, Kresy Krajobraz Serdeczny, Rzeszów, 2013 r., tom II, s. 142-155.
• Andrzej Włodarek, Klementyna Żurowska [w:] Z Leszczkowa w świat, Kraków 2014.