Katastrofa górnicza w kopalni Heinitz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katastrofa górnicza w Kopalni Węgla Kamiennego Heinitz

Pomnik ofiar katastrofy
Państwo	Rzesza Niemiecka
Miejsce	Rozbark, Kopalnia Węgla Kamiennego Heinitz
Rodzaj zdarzenia	Katastrofa górnicza (wybuch pyłu węglowego)
Data	31 stycznia 1923[1]
Ofiary śmiertelne	145 osób
Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej miejsce zdarzenia
50°20′33″N 18°55′47″E/50,342500 18,929722
Multimedia w Wikimedia Commons

Katastrofa górnicza w kopalni Heinitz – katastrofa w niemieckiej kopalni węgla kamiennego Heinitz (od 1945 do 2004 roku działającej jako Kopalnia Węgla Kamiennego Rozbark) na Rozbarku. W wyniku wybuchu gazów oraz pyłu węglowego w dniu 31 stycznia 1923 roku zginęło 145 górników^[2]. Jest to jedna z najtragiczniejszych katastrof górniczych na obszarze dzisiejszej Polski oraz największa w bytomskim górnictwie.

Ze względu na to, że kopalnia została zaliczona do kategorii niegazowych, używano w niej lamp z otwartym ogniem^[3]. Do wybuchu doszło na poziomie 420, na którym przebywało 23 górników. Oni też zostali jego pierwszymi ofiarami. Przypuszcza się, że zapaliły się gazy z nieczynnego wyrobiska oraz pył węglowy^[3]. Poprzez jeden z szybów fala wybuchu dotarła na powierzchnię oraz na pokład 660^[3].

Ratownicy dotarli do pierwszych poszkodowanych 7 godzin po wybuchu. Podczas trwającej kilkanaście dni akcji ratunkowej wydobyto 145 zabitych (w tym 4 ratowników górniczych) oraz kilkuset rannych^[3].

21 lutego wydobyto kolejne 7 ofiar^[4], a w następnym dniu pozostałe 2 ofiary^[5]. Ostatnia ofiara została wydobyta dopiero w marcu i pochowana w Rozbarku^[6].

4 lutego odbył się pogrzeb 122 ofiar, które do tego czasu wydobyto^[3]. Uroczystość rozpoczęła się na placu przed kopalnianą cechownią, gdzie ustawiono 122 trumny^[7]. Po nabożeństwie prowadzonym przez księży katolickich i ewangelickich, na 25 ciężarówkach przewieziono trumny na cmentarze. Na cmentarzu w Rozbarku pochowano we wspólnym grobie 104 górników (100 katolików i 4 ewangelików)^[7]. Ostatecznie spoczęło tam 122 górników, pozostałych pochowano w Piekarach Śląskich (20 osób), Karbiu, Chechle oraz Radzionkowie (po 1)^[8]. W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej udział w pogrzebie wzięli Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Bytomiu doktor ekonomii Aleksander Szczepański i konsul Radowski^[8].

23 lutego odbył się pogrzeb kolejnych 8 ofiar. 2 zostały pochowane w Piekarach Śląskich, a 6 w Rozbarku^[5].

20 lutego 1923 roku w czasopiśmie „Górnoślązak” opublikowano informację, że problem katastrofy został poruszony podczas obrad Parlamentu Krajowego Wolnego Państwa Prusy przez Deputowanego Socjaldemokratycznej Partii Niemiec z Górnego Śląska Juliusa Franza. To miało miejsce podczas obrad w sprawie bezpieczeństwa w dolnośląskich kopalniach węgla kamiennego. Już w 1922 roku złożono wniosek podniesienia bezpieczeństwa w kopalniach. Według deputowanego w kopalni nie odbywały się ćwiczenia ratowników górniczych. Nie wypróbowano aparatów ratunkowych, dlatego z 4 ratowników, którzy zjechali do kopalni, aż 3 zginęło^[9].

Na początku lutego redakcja Katolika ogłosiła apel w którym prosiła o zbieranie datków dla rodzin ofiar^[10]. 20 lutego 1923 roku z budżetu Prowincji Górny Śląsk postanowiono przekazać 5 mln. marek niemieckich na zapomogi dla wdów i sierot po górnikach, którzy zginęli w kopalniach Abwehr, Heinitz i Knoff^[11].

W marcu w Dzienniku Ustaw Śląskich ogłoszono rozporządzenie Marszałka Sejmu Śląskiego, który przyznał rodzinom ofiar katastrof w kopalniach Heinitz i Knoff 10 milionów marek niemieckich na zapomogi^[12].

W kwietniu poinformowano, że przekazywaniem pieniędzy z dobrowolnych datków będzie zajmował się specjalny wydział^[13]. Uchwalono wypłatę zapomogi rodzinom ofiar jeszcze przed świętami Wielkanocnymi^[13]. Każda rodzina otrzymała 40 tys. marek niemieckich, potem na każde dziecko poniżej 14 roku życia miała otrzymać kolejne 10 tys. marek niemieckich^[13]. Rodzice i osoby dla których zmarły był jedynym żywicielem mieli otrzymać po 40 tys. marek niemieckich^[13].

1 lutego 1925 roku, na miejscu zbiorowej mogiły odsłonięto pomnik z nazwiskami wszystkich ofiar katastrofy. W 2009 roku pomnik został odnowiony.

• Katastrofy górnicze w Polsce

• Mijnramp. In 1923 vindt in de mijn Heinitz in Beuthen (thans Bytom) in Opper Silezië (thans het zuiden van Polen) een mijngasexplosie plaats. 140 mijnwerkers komen door verstikking om het leven (zdjęcie z 1923 roku pokazujące akcję ratowniczą w kopalni) Memory of the Netherlands [dostęp 2023-01-31]