Katastrofa w Siewieromorsku – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katastrofa w Siewieromorsku
Ilustracja
Baza floty, w której doszło do katastrofy
Państwo

 ZSRR

Miejsce

Siewieromorsk

Rodzaj zdarzenia

eksplozja w składzie amunicji

Data

13 – 17 maja 1984

Ofiary śmiertelne

200 – 300 osób

Ranni

brak danych

Położenie na mapie Związku Radzieckiego
Mapa konturowa Związku Radzieckiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia69°04′00″N 33°24′00″E/69,066667 33,400000
Mapa baz Floty Północnej

Katastrofa w Siewieromorsku – seria eksplozji spowodowana pożarem z 13 maja 1984 r., do której doszło w bazie radzieckiej floty w Siewieromorsku[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

13 maja 1984 w magazynach radzieckiej Floty Północnej w Siewieromorsku koło Murmańska wybuchł pożar, którego nie udało się opanować. Cztery dni później pożar ten spowodował serię eksplozji uzbrojenia przetrzymywanego w magazynach[1], w wyniku której zniszczeniu uległa połowa zapasów amunicji strategicznej[2], m.in. 580 z 900 rakiet ziemia-powietrze SA-1 i SA-3 (S-125 Newa), 320 z 400 rakiet woda-woda SS-3 i GS-12, wszystkie 80 rakiet nośnych dla głowic nuklearnych SS-20[1], a z prowadzonego w Norwegii monitoringu skażenia promieniotwórczego wynika, że uszkodzeniu musiało ulec także część ładunków atomowych[3]. Pożar zagroził również dwóm atomowym okrętom podwodnym, które udało się jednak ewakuować z portu[4]. Ogień opanowano ostatecznie 18 maja[5].

Detonacje zmagazynowanej amunicji spowodowały atak paniki wśród mieszkańców miasta, którzy uznali je za skutek wrogiego ataku w ramach pierwszej fazy spodziewanego konfliktu atomowego[1].

Przyczyna katastrofy nie została do końca wyjaśniona; za najbardziej prawdopodobną uznano niedopałek papierosa rzucony przez jednego z marynarzy[4] oraz fakt, że zbyt duże ilości amunicji składowano na zbyt małej przestrzeni[6]. W katastrofie w Siewieromorsku zginęło ok. 200–300 osób zwalczających pożar[1], głównie pracowników magazynów oraz techników amunicyjnych[4], którzy usiłowali zapobiec detonacji zapasów pocisków nuklearnych[6]. Była to największa katastrofa w radzieckiej marynarce wojennej od czasu zakończenia II wojny światowej[1]. Oficjalnie ani dowodzący flotą ZSRR adm. Siergiej Gorszkow, ani szef jej sztabu Władimir Czernawin, nie zostali obciążeni odpowiedzialnością za katastrofę[5], jednak z uwagi na bliskość Siewieromorska od granicy z Norwegią władze Związku Radzieckiego nie zdołały zatuszować zajścia[4].

Straty, jakie spowodowała katastrofa w Siewieromorsku, uczyniły Flotę Północną bezbronną, gdyż straciła ona możliwość zaopatrzenia się w amunicję. Część amunicji, w tym m.in. pociski SS-22 były najnowszymi na uzbrojeniu floty ZSRR, jako że weszły na stan uzbrojenia dopiero w 1983. Równocześnie zapasów pocisków SA-3 nie można było łatwo uzupełnić, gdyż jeszcze w latach 70. zaprzestano ich produkcji[5]. Bezpośrednio po zajściu amerykańska administracja szacowała, że Flota Północna będzie zdolna do działania po pół roku, a do pełnej sprawności bojowej wróci po dwóch latach[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Igor Rakowski-Kłos, 13 maja. W Norwegii powstała partia nazistowska. Gdy zdobyła władzę, zapisało się do niej 50 tysięcy ludzi [KALENDARIUM] [online], wyborcza.pl, 13 maja 2020 [dostęp 2020-05-13].
  2. Russia builds huge nuclear missile depot in Severomorsk [online], Barentsobserver [dostęp 2020-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-12] (ang.).
  3. ZSRR zmarł w Siewieromorsku | Tunguska.pl [online], www.tunguska.pl [dostęp 2020-05-13].
  4. a b c d Maciej Szopa, Niedopałek uratował świat [online], Onet Wiadomości, 6 lutego 2012 [dostęp 2020-05-13] (pol.).
  5. a b c Soviets' Northern Fleet disabled... 'not viable' for six months, „Defence Weekly”, 2 (1), 14 lipca 1984, s. 3-4, ISSN 0265-3818 [dostęp 2020-05-13] (ang.).
  6. a b Wayne D. LeBaron, America's Nuclear Legacy, Nova Publishers, 1998, ISBN 978-1-56072-556-5 [dostęp 2020-05-13] (ang.).
  7. Ap, Soviet Naval Blast Called Crippling, „The New York Times”, 11 lipca 1984, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-05-13] (ang.).