French
DeutschKawowiec – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | kawowiec |
| Nazwa systematyczna | |
| Coffea L. Species Plantarum 2 1753 | |
Kawowiec, kawa (Coffea L.) – rodzaj wiecznie zielonych krzewów i drzew z rodziny marzanowatych. Obejmuje 104 gatunki[3]. W większości pochodzą one z terenu Afryki, niektóre gatunki występują w Azji[4]. Niektóre z nich są uprawiane.
Morfologia i biologia
[edytuj | edytuj kod]
1. Przekrój przez środek owocu
2. Bielmo (endosperm)
3. Epiderma
4. Endokarp
5. Warstwa pektynowa
6. Miąższ (mezokarp)
7. Skórka (egzokarp)
- Liście
- Naprzemianległe, błyszczące, pojedyncze, o całym lub pofałdowanym brzegu; mają krótki ogonek, osiągają długość do 35 cm.
- Kwiaty
- Białe lub kremowe. Rurkowate, intensywnie pachnące. Pojedyncze lub zebrane w kwiatostany u nasady liści.
- Owoc
- Czerwony pestkowiec z wyglądu przypominający jagodę; zawiera dwa jednostronnie spłaszczone nasiona. Nasiona niektórych gatunków kawy zawierają kofeinę, alkaloid o działaniu pobudzającym. Nasiona te są wykorzystywane do przygotowania parzonego napoju – kawy.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Buseria T. Durand, Cafe Adans., Hexepta Raf., Leiochilus Hook. f., Nescidia A. Rich., Paolia Chiov., Pleurocoffea Baill., Psilanthopsis A. Chev., Solenixora Baill.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Należy do rodziny marzanowatych (Rubiaceae), która jest kladem bazalnym w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[2][6].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe Takht. ex Reveal, nadrząd Gentiananae Thorne ex Reveal, rząd marzanowce Dumort., podrząd Rubiineae Raf., rodzina marzanowate Juss., podrodzina Coffeoideae Raf., plemię Coffeae DC., podplemię Coffeinae DC., rodzaj kawa L.[7].
- Gatunki[3]
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Roślina uprawna: Kawowce uprawiane są od ok. 575 roku n.e. (pierwotnie w Afryce)[8] na plantacjach w strefie międzyzwrotnikowej Afryki, Ameryki Południowej i Azji. Gatunki kawy liczące się na światowym rynku produkcji to arabika (Coffea arabica) około 70%, robusta (Coffea canephora) około 30% i liberika (Coffea liberica) około 1% udziału[9].
- W Kolumbii powstał ogród kawowców, nazwany Narodowym Parkiem Kawy[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
- ↑ a b World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2010-12-03].
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
- ↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-12-03] (ang.).
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju kawa według Reveala
- ↑ Chemical Compounds. Thomson Gale, 2006, s. xxii. ISBN 1-4144-0467-0.
- ↑ Wszystkie smaki kawy. Wydawnictwo "Wiedza i Praktyka", 2012. [dostęp 2013-05-23].
- ↑ Narodowy Park Kawy - Tea Rebels, „Tea Rebels”, 15 maja 2017 [dostęp 2017-06-23] (pol.).