Kazimierz Hamerszmit – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kazimierz Aleksander Hamerszmit (ur. 12 lutego 1916 w Kołakach Kościelnych, zm. 5 lutego 1996 w Suwałkach) – polski duchowny, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych w czasie II wojny światowej oraz Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Urodził się w wielodzietnej rodzinie organisty kościelnego Stanisława i Michaliny z domu Dmochowskiej^[a] (miał dwóch braci: Józefa i Tadeusza)^[2]. Poza tym rodzice wychowywali również czwarte dziecko, krewnego, sierotę Piotra Michałowskiego^[3]. Dzień po urodzeniu (13 lutego 1916) został ochrzczony w parafii Wniebowzięcia NMP w Kołakach Kościelnych, a rodzicami chrzestnymi byli ks. Stanisław Koćmierowski i Katarzyna Hamerszmit, gdzie nadano mu imiona Kazimierz, Aleksander^[4]. Matka jego podczas II wojny światowej należała do Armii Krajowej, mając ps. Mamusia, uczestniczyła aktywnie w ruchu oporu, za co dwukrotnie została odznaczona Srebrnym (1943) i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944)^[5].

W wieku sześciu lat poszedł do szkoły powszechnej w Kołakach Kościelnych, w której uczył się cztery lata, a następnie 1 września 1926 rozpoczął naukę w gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Łomży, które ukończył 25 czerwca 1934 otrzymując świadectwo dojrzałości^[6]. Idąc za głosem powołania, 20 lipca 1934 wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży, będąc członkiem Sodalicji Mariańskiej^[7]. Po pięciu latach Seminarium przyjął 30 kwietnia 1939 święcenia kapłańskie z rąk bp. Stanisława Kostki Łukomskiego w katedrze łomżyńskiej^[8][9].

Przyjąwszy prezbiterat został wysłany 12 czerwca 1939 do parafii św. Stanisława w Dobrzyjałowie jako wikariusz, a następnie od 1 września 1939 został wikariuszem w parafii św. Jakuba Apostoła w Bakałarzewie, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej^[10]. 7 kwietnia 1940 został aresztowany wraz z innymi duchownymi przez hitlerowców, a następnie przewieziony do Suwałk, po czym 12 kwietnia do obozu przejściowego do Działdowa, następnie 5 maja do obozu w Sachsenhausen i wreszcie 14 grudnia do obozu w Dachau, gdzie otrzymał nr obozowy: 22575^[11]. Okres pobytu w obozie tak m.in. opisał^[12]:

Tutaj od grudnia 1940 został poddany eksperymentom pseudomedycznym odporności na malarię^[13][12]. Przeżywając gehennę obozowego życia, 29 kwietnia 1945 został oswobodzony przez żołnierzy amerykańskich, ale wkrótce 12 maja zachorował na tyfus^[14]. Po leczeniu szpitalnym 12 lipca tegoż roku opuścił szpital obozowy, przebywając następnie w ośrodku polskim w Freimann. 5 sierpnia 1945 udał się do pracy duszpasterskiej w ośrodku polskim w Norymberdze (lipiec – październik 1945), a następnie do Coburga, gdzie był kapelanem szpitalnym^[14].

W końcu kwietnia 1946 powrócił do Polski, do diecezji łomżyńskiej^[14]. 10 maja tegoż roku został wikariuszem parafii w Zambrowie, a od 1 lipca parafii w Grajewie^[14]. Następnie od 1 października przeniesiono go do Ostrołęki, a wkrótce do Augustowa^[15]. 12 października 1948 decyzją bp. Stanisława Kostki Łukomskiego miał być mianowany sekretarzem Kurii Diecezjalnej w Łomży, ale wcześniej 4 października zrezygnował z tej funkcji tłumacząc to stanem zdrowia^[15]. 26 maja 1952 został przeniesiony z Ostrołęki do Rutek na miejsce aresztowanego wcześniej ks. proboszcza Czesława Dziondziaka, ale wkrótce 4 sierpnia został przeniesiony do Łomży, będąc wikariuszem oraz jednocześnie notariuszem Sądu Biskupiego^[15]. Był również wikariuszem w Piątnicy Poduchownej (zastępował tam proboszcza od 2 października 1952). Od 14 sierpnia 1959 został wikariuszem parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Suwałkach (gdzie za odszkodowanie z tytułu utraty zdrowia w obozie koncentracyjnym w wysokości 25.000 marek^[8] przeprowadził remont kościoła i ufundował organy)^[13], a następnie 10 sierpnia 1966 został mianowany proboszczem parafii św. Aleksandra, pełniąc ponadto od 23 marca 1985 obowiązki dziekana^[16][17]. Gdy w 1963 powstał w Suwałkach Dom Pomocy Społecznej „Kalina” rozpoczął tam pełnienie opieki duszpasterskiej. W latach 1970–1985 był kanonikiem łomżyńskiej kapituły katedralnej^[16]. 22 listopada 1975 został prałatem Jego Świątobliwości^[16]. Od 22 października 1976 był spowiednikiem domu zakonnego Zgromadzenia Sióstr św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Suwałkach, a w okresie od 1 października 1985 do 1 marca 1987 był kapelanem Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Wacława Zajączkowskiego w Suwałkach^[18]. Pełnił również funkcję Rejonowego duszpasterza służby zdrowia od 23 października 1973^[16].

Od listopada 1980 we współpracy z wikariuszem parafii św. Aleksandra, ks. Jerzym Janem Zawadzkim wspierał działalność NSZZ „Solidarność”, kiedy to parafia stała się miejscem spotkań działaczy związkowych^[13]. Podczas stanu wojennego, po 13 grudnia 1981 pomagał w przechowywaniu podziemnych wydawnictw, drukowaniu ulotek, organizowaniu wieczorów poetyckich, koncertów czy wykładów^[13]. Był opiekunem duchowym osób internowanych w ośrodku odosobnienia w Suwałkach^[13]. Wielokrotnie celebrował dla nich uroczyste msze święte za Ojczyznę, wygłaszając okolicznościowe kazania^[13].

1 lipca 1986 przeszedł na emeryturę^[18]. Zmarł 5 lutego 1996 w szpitalu w Suwałkach^[19]. Został pochowany zgodnie z wolą wyrażoną w testamencie w krypcie kaplicy cmentarnej przy ul. Bakałarzewskiej w Suwałkach^[8][1].

Jedyną publikacją opracowaną przez Edwarda Anuszkiewicza są wspomnienia obozowe ks. Kazimierza Hamerszmita. Ponadto ks. Wojciech Guzewicz napisał krótki artykuł o proboszczu Stanisławie Maciątku na podstawie wspomnień spisanych przez ks. Kazimierza Hamerszmita.

• KazimierzK. Hamerszmit KazimierzK., EdwardE. Anuszkiewicz EdwardE., Na kapłańskiej drodze II: ks. Kazimierz Hamerszmit – numer obozowy w Dachau 22575: wspomnienia, t. 2, Ełk: Kuria Biskupia Diecezji Ełckiej, 2002, ISBN 83-913200-4-9, OCLC 838606518 . Brak numerów stron w książce
• WojciechW. Guzewicz WojciechW., Wspomnienia o księdzu Stanisławie Maciątku, proboszczu w Wiżajnach, spisane przez ks. Kazimierza Hamerszmita, „Studia Ełckie”, Nr 9 (2007), 2007, s. 127–134, ISSN 1896-6896, OCLC 922412197 [zarchiwizowane z adresu 2019-01-01] .

Z inicjatywy duszpasterzy parafii św. Aleksandra w Suwałkach, przekonanych o świątobliwości jego życia podjęto starania w celu wyniesienia go na ołtarze^[20]. 6 marca 2008 Stolica Apostolska wydała dekret tzw. Nihil obstat wyrażając zgodę na rozpoczęcie procesu jego beatyfikacji. Następnie, w lutym 2010, w ełckiej kurii rozpoczęto diecezjalny etap tego procesu^[13]. Odtąd przysługuje mu tytuł Sługi Bożego. Postulatorem procesu mianowano ks. Dariusza Brozia^[20]. 29 listopada 2019 watykańska Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych wydała dekret, który potwierdził ważność procesu beatyfikacyjnego na poziomie diecezji^[21].

• W 1996 Rada Miejska Suwałk nadała jego imię jednej z ulic, którą codziennie kroczył do kościoła św. Aleksandra^[8], a w 1999 powstała w mieście izba pamięci poświęcona jego życiu^[13]
• Jego imię nosi warsztat terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych w Filipowie oraz jadłodajnia Caritasu w Suwałkach^[8]. Jest również patronem miejscowej szkoły podstawowej nr 4^[12].

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Polscy święci i błogosławieni
• Modlitwa za wstawiennictwem świętych

• EdwardE. Anuszkiewicz EdwardE., Na kapłańskiej drodze. Ks. Prałat Kazimierz Hamerszmit 1916−1996, Ełk: Kuria Biskupia Diecezji Ełckiej, 2000, ISBN 83-913200-1-4, OCLC 749843820 . Brak numerów stron w książce
• KazimierzK. Hamerszmit KazimierzK., EdwardE. Anuszkiewicz EdwardE., Na kapłańskiej drodze II: ks. Kazimierz Hamerszmit – numer obozowy w Dachau 22575: wspomnienia, t. 2, Ełk: Kuria Biskupia Diecezji Ełckiej, 2002, ISBN 83-913200-4-9, OCLC 838606518 . Brak numerów stron w książce
• DariuszD. Brozio DariuszD., Istota i znaczenie modlitwy w świetle nauczania ks. Aleksandra Kazimierza Hamerszmita. (PDF), „Ełckie Studia Teologiczne”, Nr 9 (2007), Ełk: Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum w Ełku, 2007, s. 247–267, ISSN 1896-6896, OCLC 922412261 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-01] .
• DariuszD. Brozio DariuszD., Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa w świetle kazań ks. Kazimierza Hamerszmita. Nabożeństwo do Najświętszej Maryi Panny i świętych w kazaniach ks. Kazimierza Hamerszmita. Apostolstwo – jedną z form realizacji życia chrześcijańskiego w Kościele w nauczaniu ks. Kazimierza Hamerszmita. (PDF), „Ełckie Studia Teologiczne”, Nr 10 (2008), Ełk: Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum w Ełku, 2008, s. 311–337, 403–415, ISSN 1896-6896 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-01] .
• WitoldW. Jemielity WitoldW., Ksiądz Kazimierz Aleksander Hamerszmit. (PDF), „Ełckie Studia Teologiczne”, t. II, Ełk: Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum w Ełku, 2001, s. 67–82, OCLC 998710191 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-01] .

• Kazimierz Hamerszmit w bazie Online Computer Library Center
• Kazimierz Hamerszmit w bazie NUKAT – Katalogu zbiorów polskich bibliotek naukowych