Klon zamszowaty – Wikipedia, wolna encyklopedia

Klon zamszowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	mydleńcowate
Rodzaj	klon
Gatunek	klon zamszowaty
	Nazwa systematyczna
	Acer velutinum Boissier; Diagn. pl. orient. ser. 1, 6:28. 1846 ("1845")
Synonimy
	Acer insigne Boissier & Buhse (1860), non Nicholson; Acer pulchrum hort. ex Nicholson (1881); Acer insigne var. obtusilobum Freyn & Sintenis (1902);
	Acer insigne Boissier & Buhse (1860), non Nicholson; Acer pulchrum hort. ex Nicholson (1881); Acer insigne var. obtusilobum Freyn & Sintenis (1902);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Klon zamszowaty (Acer velutinum Boiss.) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae). W obrębie rodzaju sklasyfikowany do sekcji Acer i serii Acer^[5]. Występuje pospolicie w górach Kaukaz oraz na północy irańskich ostanów Azerbejdżan Wschodni, Azerbejdżan Zachodni i Gilan. W naturze jest powszechny w żyznych lasach liściastych. Poza naturalnym zasięgiem w Rosji i na Białorusi jest często sadzony przy drogach^[5]. W Polsce to drzewo można spotkać w ogrodzie botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego^[6] oraz w Arboretum w Rogowie^[7].

Klon zamszowaty jest jednym z najwyższych klonów – może osiągać wysokość nawet do 60 m^[8]. Niewiele gatunków klonu rośnie szybciej i większych. Od pozostałych gatunków klonów odróżnia się wielkimi liśćmi z zaokrąglonymi klapkami. Jest znany od wielu lat, ale jest zaskakująco rzadko uprawiany^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewo zazwyczaj dorastają do 20–25 m wysokości, ale niektóre okazy mogą osiągnąć wysokość ponad 60 metrów^[8], przy średnicy pnia przekraczającej 1 m^[7]. Posiada szeroką koronę^[5]. Pień jest pokryty gładką, szarą i cienką korą^[7]^[9]. Młode gałęzie są zielone, z czasem stają się czerwonawe, w końcu grube konary są barwy od brązowej do szarej^[5].
Liście: Liście są 5-klapowe z zaokrąglonymi klapkami, na brzegach są grubo i nieregularnie piłkowane z sercowatą nasadą (przypominają liście jawora^[7]). Mają 15–25 cm szerokości i są jednymi z największych wśród wszystkich gatunków klonów – większe posiada tylko klon wielkolistny. W zależności od odmiany od spodu liście są nagie lub kosmato owłosione^[7]. U formy typowej (owłosionej) blaszka liściowa od spodu jest niebiesko-zielona, czasem żółto-brązowo zabarwiona wzdłuż nerwów. U odmiany nagą blaszką liściową, od spodu jest ona zielona^[7]. Ogonek liścia ma 10–25 cm długości^[10]. Liście jesienią przebarwiają się na żółto^[6].
Kwiaty: Niepozorne, mają żółtawo-zieloną barwę i zebrane są w prosto wzniesione, wiechowate kwiatostany o długości 8–12 cm. Pojawiają się one jednocześnie z liśćmi w maju^[7].
Owoc: Orzeszki mają 3–6 cm długości. Są grube i zebrane w parach wyprostowanych względem siebie lub rozwartych. Orzeszki tkwią w gęsto splątanym włóknie. Są mniejsze niż inne owoce gatunków tej serii^[5].

Ekologia

Gatunek opisywany jest jako odporny na mróz (zaliczany jest do stref mrozoodporności 5A–7B)^[9], jednak w Polsce często marznie do granicy śniegu i uchodzi za wrażliwy na mrozy^[7]. W warunkach naturalnych rośnie w żyznych i raczej wilgotnych lasach osiągając 1800 m n.p.m. Najczęściej gatunkowi temu towarzyszą: buk wschodni (Fagus sylvatica subsp. orientalis), lipa kaukaska (Tilia caucasica), parrocia perska (Parrotia persica), skrzydłorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia)^[7]. W uprawie zalecany jest na stanowiska eksponowane na pełnym słońcu lub w półcieniu. Odpowiednia gleba powinna być dobrze odwodniona, piaszczysta, ilasta lub gliniasta. Preferuje glebę od kwaśnej do naturalnej (mniej niż 6,8-7,2 pH)^[9].

Liczba chromosomów

Nie ma konsensusu co do liczby posiadanych chromosomów. Podaje się 2n = 26 (Santamour 1988), ale inne źródła mówią o 52 chromosomach (poliploidalność)^[5].

Zmienność

Wyróżnia się trzy odmiany tego gatunku^[5]:

var. velutinum – odmiana typowa z liśćmi sinawymi i kosmato owłosionymi^[7],
var. glabrescens (Boissier & Buhse) Murray (1969) (synonim: Acer insigne) – odmiana z gładkimi, zielonymi liśćmi od spodu.
var. vanvolxemii (Masters) Rehder (1938) – odmiana z liśćmi od spodu niebiesko-zielonymi i owłosionymi na nerwach. Liście są większe niż u odmiany typowej i glabrescens (do 30 cm średnicy). Rośnie naturalnie w Kachetii, w dolinach rzek porośniętych górskimi lasami. Rośliny z tego taksonu zostały zebrane przez G. van Volxema niedaleko miasta Lagodechi w środkowym Kaukazie i sprowadzony przez niego w 1873 do Kew Gardens.

Zobacz też

systematyka klonów

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-04] (ang.).
↑ Taxon: Acer velutinum. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-18]. (ang.).
↑ Acer velutinum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Gelderen D. M., 1994, Maples of the world, str. 180
↑ ^a ^b Acer velutinum. mohsho. [dostęp 2010-04-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste A-B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 155. ISBN 83-01-10135-0.
↑ ^a ^b Relict Trees of Azerbaijan. Visions of Azerbaijan. [dostęp 2015-10-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c horticopia. [dostęp 2010-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-21)]. (ang.).
↑ UBC Botanical Garden and Centre for Plant Research. [dostęp 2010-04-10]. (ang.).

Bibliografia

Gelderen D. M., 1994, Maples of the world, str. 180.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-04] (ang.).

[grin-3] Taxon: Acer velutinum. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-18]. (ang.).

[iucn-4] Acer velutinum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[vangelderen-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Gelderen D. M., 1994, Maples of the world, str. 180

[mohsho-6] Acer velutinum. mohsho. [dostęp 2010-04-09]. (ang.).

[seneta1-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste A-B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 155. ISBN 83-01-10135-0.

[voa-8] Relict Trees of Azerbaijan. Visions of Azerbaijan. [dostęp 2015-10-13]. (ang.).

[horticopia-9] rticopia. [dostęp 2010-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-21)]. (ang.).

[ubc-10] UBC Botanical Garden and Centre for Plant Research. [dostęp 2010-04-10]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]