Kościół św. Zygmunta w Szydłowcu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kościół św. Zygmunta

nr rej. 272/A/56 z dnia 16.10.1956 r., 393 z 21.06.1967 oraz 160/A z 18.03.1982[1]
kościół parafialny
Kościół farny od strony Rynku Wielkiego
Państwo	Polska
Miejscowość	Szydłowiec
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Zygmunta w Szydłowcu
kościół farny	od 1401
Wezwanie	św. Zygmunta
Wspomnienie liturgiczne	2 maja
Historia Data powołania 1401 Data zakończenia budowy 1493–1520[2]
Dane świątyni Styl gotycki Świątynia • materiał bud. • piaskowiec, cegła Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 8 św. Jan Nepomucen, MB Szkaplerzna, św. Anna, św. Stanisław, św. Stanisław Kostka Liczba naw 1 Dzwonnica • nazwa dzwonu zwarty Zygmunt, Wacław
Położenie na mapie Szydłowca Kościół św. Zygmunta
Położenie na mapie Polski Kościół św. Zygmunta
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kościół św. Zygmunta
Położenie na mapie powiatu szydłowieckiego Kościół św. Zygmunta
Położenie na mapie gminy Szydłowiec Kościół św. Zygmunta
51°13′34″N 20°51′12″E/51,226111 20,853333
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Zygmunta w Szydłowcu – rzymskokatolicki kościół farny będąca siedzibą parafii św. Zygmunta oraz dekanatu szydłowieckiego. Znajduje się w południowej pierzei Rynku Wielkiego.

Dokument erekcyjny kościoła farnego pod wezwaniem św. Zygmunta Króla zbudowanego z fundacji Jakuba i Sławka Odrowążów datowany jest na 1 stycznia 1401 roku. Kościół postawiony został na zapleczu południowej pierzei rynku (dziś nieistniejącej), był drewniany.

W końcu XV w. Jakub Szydłowiecki rozpoczął budowę fary murowanej, ukończył ją jego brat Mikołaj Szydłowiecki przed 1525, który także ufundował większość wyposażenia kościoła. Wzniósł także od południa kaplicę – nekropolię rodową, w której spoczęły prochy jego samego, jego ojca Stanisława oraz brata Jakuba. Do dekoracji kościoła oraz kaplicy najprawdopodobniej sprowadził z Mogiły sławnego Stanisława Samostrzelnika. W 1563 fara została zamknięta przez Mikołaja Radziwiłła Czarnego, zagorzałego kalwina – katolikom przywrócił ją, być może już w 1567, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka.

Kościół jest orientowany, murowany z miejscowego piaskowca. Składa się z trzyprzęsłowego prezbiterium oraz prostokątnej nawy, dużo szerszej i wyższej. Od północy do prezbiterium przylega dwuprzęsłowa gotycka zakrystia i jednoprzęsłowy skarbczyk. Z kolei do nawy od południa przylega kaplica Najświętszej Marii Panny, zaś od północy kaplica św. Stanisława i kruchta. Także na osi kościoła, od zachodu, do nawy przylega kruchta pochodząca z czasów przebudowy Radziwiłłowskiej. Mury kościoła opięte są skarpami, cały kościół obiegają gzymsy profilowane: cokołowy, okapnikowy i wieńczący (koronujący) (klasyczne rozwiązanie gotyckie). Ceglane szczyty nawy zawierają blendy arkadowe oraz kamienne tarcze z herbami Mikołaja Szydłowieckiego. Wieżyczka (sygnaturka) pochodzi z połowy XVIII wieku.

Wewnątrz cenne są drzwi w portalu wiodącym do zakrystii oraz portale (do zakrystii i krucht). Prezbiterium sklepione jest gwiaździście – wykonano je według projektu rozrysowanego na północnej ścianie nawy. W ścianie prezbiterium znajduje się płyta nagrobna Mikołaja Szydłowieckiego pochodząca być może z warsztatu Berrecciego, wykonana z czerwonego marmuru. Nawa nie jest sklepiona, posada strop (obecny – z pierwszej połowy XVIII w., pierwotny strop znajdował się niżej). Na ścianach i stropie pierwotnym polichromie stworzył Stanisław Samostrzelnik. W kaplicy Najświętszej Marii Panny znajduje się zwornik z herbem Odrowąż oraz cztery narożne wsporniki z herbami Odrowąż, Abdank, Jastrzębiec i Trąby (pierwotnie na tym miejscu była Janina). Chrzcielnica kamienna jest późnogotycka, ufundowana przez Mikołaja Szydłowieckiego, również udekorowana herbami.

Z przełomu XVI i XVII w. pochodzą interesujące rysunki i napisy na kamiennych ciosach prezbiterium i południowej ściany nawy – przedstawiają budowle świeckie i kościelne, zawierają nazwiska i daty. Najciekawsze to rysunek budowli z chorągiewkami, budowla z wieżami i herbem Odrowąż, dwuwieżowa fasada kościoła, rycerz w zbroi, dom zwieńczony kulą.

Obok kościoła na cmentarzu stoi dzwonnica z XVI w. W murze cmentarnym znajduje się pośród płyt epitafijnych także głowa meduzy z XVII w.

Przysłowie lokalne: W szydłowieckiej farze są złote ołtarze...

• Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona