Prasat Kaôh Kér – Wikipedia, wolna encyklopedia
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
![]() Świątynia Prasat Prang w kompleksie Kaôh Kér (2006 rok) | |
Państwo | |
---|---|
Typ | kulturowy |
Spełniane kryterium | II, IV |
Numer ref. | |
Region[b] | Azja i Pacyfik |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę | 2023 |
Położenie na mapie Kambodży ![]() | |
Położenie na mapie Azji ![]() | |
![]() | |
Prasat Kaôh Kér[2], Koh Ker[1][3][4] (khm. ប្រាសាទកោះកេរ្ដិ៍) – stanowisko archeologiczne znajdujące się w północnej Kambodży, obejmujące kompleks zabudowań świątynnych i sanktuariów w dawnej stolicy Imperium Khmerów, wymienianej w inskrypcjach jako Lingapura bądź Chok Garyar, założonej w 921 roku n.e. przez Dżajawarmana IV.
W 2023 roku podczas obywającej się w Rijadzie w Arabii Saudyjskiej 45. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa Kaôh Kér zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO pod nazwą Koh Ker: stanowisko archeologiczne dawnej stolicy Lingapura/Chok Gargyar (ang. Koh Ker: Archaeological Site of Ancient Lingapura or Chok Gargyar)[1][5].
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Prasat Kaôh Kér znajduje się na gęsto zalesionym i słabo zaludnionym terenie między pasmami górskimi Chuŏr Phnum Dângrêk i Phnum Kulên w północnej części Kambodży, w prowincji Preăh Vĭhéar, ok. 80 km na północny zachód od kompleksu świątynnego Angor Wat w Siĕm Réab[6]. Wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO stanowisko obejmuje obszar 1 187,61 ha, który otacza strefa buforowa o powierzchni 3 523,77 ha i tzw. strefa satelitarna o powierzchni 4 078,05 ha[5][6]. Kompleks rozpościera się na długość 4,9 km w osi północ-południe oraz 3,5 km w osi wschód-zachód[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Koh_Ker_script_%282006b%29.jpg/220px-Koh_Ker_script_%282006b%29.jpg)
Kompleks został założony w 921 roku z inicjatywy króla Angkoru Dżajawarmana IV. W latach 921–928 miasto było jedną z dwóch rywalizujących ze sobą stolic Imperium Khmerów (drugą był Angkor), natomiast od 928 do 944 roku Kaôh Kér było jedyną stolicą państwa[5]. Miasto, uważane za miejsce święte, zostało zbudowane w oparciu o hinduistyczne koncepcje wszechświata, a jego budowa trwała 23 lata[5]. Nazywane było Lingapura od lingamów reprezentujących boga Śiwę, a także Chok Gargyar, co w języku starokhmerskim oznaczało „drzewo żelaznego drewna” i odnosiło się do występującej na tym obszarze rośliny Hopea odorata lokalnie zwanej drzewem koki[6].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/03-Prasat_Neang_Khmau%2C_Koh_Ker-nX-4.jpg/220px-03-Prasat_Neang_Khmau%2C_Koh_Ker-nX-4.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Cambodge-1223.jpg/220px-Cambodge-1223.jpg)
Stanowisko archeologiczne Kaôh Kér obejmuje 127 elementów, w tym 76 świątyń skupionych wokół prostokątnego zbiornika wodnego o nazwie Rahal, z których największy i najważniejszy jest centralnie położony kompleks świątynny Prasat Thom z siedmiostopniową piramidą schodkową o wysokości 36 m, wzniesioną na planie kwadratu o boku długości 62 m[4], mieszczącą świątynię Prasat Prang[6]. Rahal otacza sieć wałów i fos, pozostałości innych miejskich budowli i dróg oraz dzieła sztuki, głównie rzeźby oraz ich pozostałości, w świątyniach natomiast zachowały się nieliczne malowidła ścienne[6].
Koh Ker było wyrazem ambicji politycznych Dżajawarmana IV i cechowało się niekonwencjonalnymi i innowacyjnymi jak na owe czasy rozwiązaniami urbanistycznymi i architektonicznymi (takimi jak wykorzystanie do budowy dużych monolitycznych bloków kamiennych) oraz wysokim kunsztem artystycznym przejawiającym się m.ni. wznoszeniem okazałych rzeźb[5][6]. Kompleks świątynny Kaôh Kér zapoczątkował styl architektoniczny, zwany od nazwy kambodżańskiego stanowiska archeologicznego stylem Koh Ker[6][5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Polski Komitet ds. UNESCO, Nowe wpisy na Liście światowego dziedzictwa [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-11-11] (pol.).
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Z. 7: Azja Południowo-Wschodnia, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 65, ISBN 978-83-239-9708-5 [dostęp 2023-11-11] .
- ↑ Maciej Rutkowski , Koh Ker [online], mojaazja.pl, 2023 [dostęp 2023-11-11] (pol.).
- ↑ a b Rafał Waśko , Zwiedzamy Koh Ker, nowy zabytek na liście UNESCO. Wkrótce będzie tam więcej ludzi niż w Angkor Wat? [online], Fly4free.pl, 25 października 2023 [dostęp 2023-11-11] (pol.).
- ↑ a b c d e f UNESCO World Heritage Centre, Koh Ker: Archaeological Site of Ancient Lingapura or Chok Gargyar [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-11-11] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Koh Ker: Archaeological Site of Ancient Lingapura or Chok Gargyar – Nomination Text [online], UNESCO World Heritage Centre, 21 stycznia 2021 [dostęp 2023-11-12] (ang.).