Komitet Wojskowo-Rewolucyjny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ulotka Piotrogrodzkiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego informująca o obaleniu Rządu Tymczasowego Aleksandra Kiereńskiego

Komitet Wojskowo-Rewolucyjny[1][2][3][4], także rewolucyjny komitet wojskowy[5] (ros. Военно-революционный комитет, военревком, ВРК) – ogólna nazwa organów wojskowych tworzonych przez partię bolszewicką - SDPRR(b) przy Radach podczas przygotowań do zbrojnego przewrotu bolszewików - rewolucji październikowej oraz podczas obalenia Rządu Tymczasowego[5][6].

Najbardziej znane rewolucyjne komitety wojskowe to: Piotrogrodzki Komitet Wojskowo-Rewolucyjny przy Piotrogrodzkiej Radzie Delegatów Robotniczych I Żołnierskich (utworzony 16 października?/29 października 1917)[7], i Moskiewski Komitet Wojskowo-Rewolucyjny (utworzony 25 października?/7 listopada 1917, działający do 27.11.1917.

Decyzja KC SDPRR(b) z dni 23 i 29 października 1917 o przyspieszeniu przygotowań do zbrojnego przejęcia władzy zwiększyła tworzenie organów rewolucyjnych na szczeblu centralnym i lokalnym. Komitety tworzone były z reprezentantów partii bolszewickiej, rad (sowietów), komitetów robotniczo-chłopskich i wojskowych, Bolszewickiej Organizacji Wojskowej (tzw. Wojenki), Czerwonej Gwardii oraz innych organizacji wspierających bolszewików.

Komitety te tworzone były na różnych szczeblach administracji państwowej np. w guberniach, miastach, wsiach oraz wołostach.

Lista najważniejszych rewolucyjnych komitetów wojskowych

[edytuj | edytuj kod]
Data utworzenia Nazwa Przewodniczący (ważniejsi członkowie) Uwagi
29 października Piotrogrodzki KWR Pawieł Łazimir (Lew Trocki, Nikołaj Podwojski, Piotr Stuczka, Władimir Antonow-Owsiejenko, Mykoła Skrypnyk, Nikołaj Krylenko)
31 października KWR 12 Armii J. Czarinʹ (Karl Gailis[8], Janis Krumins[9]) od 8 listopada 1917 istniejący nielegalnie w Kieś
4 listopada Estoński KWR Iwan Rabczyński[10] (Jaan Anvelt, Viktor Kingissepp)
Pskowski KWR Wasilij Paniuszkin Front Północny (od 8 listopada 1917)
7 listopada Moskiewski KWR Gieorgij Oppokow (Łomow), Aleksandr Smirnow, Grigorij Usijewicz, Nikołaj Murałow, Aleksandr Arosiew, Pawieł Mostowienko, Aleksiej Rykow, Stanisław Budzyński działał do 27.XI.
Woroneski Komitet Rewolucyjny A. Mojsiejew
8 listopada Riazański KWR A. Syromjatnikow
9 listopada Miński WKR Aleksandr Miasnikow (Moisiej Kałmanowicz, Wilhelm Knorin, Kārlis Landers) Front Zachodni oraz Region Północno-zachodni (później)
Samarski KWR Walerian Kujbyszew
Tulski Komitet Rewolucyjny Grigorij Kaminski
10 listopada Tomski KWR Aleksiej Bełenec[11]
11 listopada Kijowski WKR Leonid Piatakow[12] (Andrij Iwanow, Wołodymyr Zatonski, Ołeksandr Horwic[13]) przeformowany na Rewkom Kijowski 28 stycznia 1918
Smoleński Komitet Rewolucyjny S. Joffe
21 listopada Dagestański KWR Ułłubij Bujnakski
27 listopada Orenburski KWR Samuił Cwilling
1 grudnia KWR Frontu Południowo-Zachodniego G. Rażiwin (Wasilij Kikwidze)
15 grudnia KWR Frontu Rumuńskiego Piotr Baranow (Aleksandr Krusser, Władimir Judowski)
20 grudnia Barnaułski KWR Matwiej Caplin)
23 grudnia Charkowski KWR Artiom (Walerij Mieżłauk, Moisiej Ruchimowicz)
??? Jekaterynosławski KWR Nikołaj Krestinski
??? Winnicki KWR Nikołaj Tarnogrodzki[14]
??? Odeski KWR Władimir Judowski
??? Szujski KWR Michaił Frunze
??? Symferopolski KWR Jānis Šepte
29 grudnia Sewastopolski Komitet Rewolucyjny Jānis Daumanis
styczeń Astrachański Komitet Rewolucyjny Mina Aristow[15]
10 stycznia KWR Frontu Kaukaskiego Grigorij Korganow (Boris Szebołdajew)
23 grudnia Doński KWR Fiodor Podtiołkow (Michaił Kriwoszłykow)[16]
30 stycznia Kubańsko-Czarnomorski KWR Jan Połujan
2 marca Siedmiorzecki KWR Pawieł Winogradow

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ludwik Bazylow, Dzieje Rosji, Warszawa 1977, 676 i następne.
  2. Władysław Andrzej Serczyk, Historia Ukrainy, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001, s. 268.
  3. A. Friszke, Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892-1920, Instytut Studiów Politycznych PAN-Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020, s. 193 i nast.
  4. A. Smoliński, Zachodnia Dywizja Strzelecka Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej z lat 1917–1919 – pierwsza polskojęzyczna wielka jednostka sowieckich sił zbrojnych [w:] Studia z Dziejów Wojskowości, t. VII, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 2018, s. 235, ISSN 2299-3916
  5. a b rewolucyjne komitety w Rosji, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-01-24].
  6. „Военно-революционные комитеты”.
  7. LeonTrotsky: The Lessons of October [online], www.marxist.net [dostęp 2017-11-18].
  8. ГАЙЛИС Карл Андреевич (1888-1960) [online], www.istoriacccr.ru [dostęp 2018-11-19].
  9. Круминь Я. М. (политический деятель). Политические деятели Латвии [online], globalpedia.ru [dostęp 2017-11-18].
  10. Рабчинский Иван Васильевич [online], bse.sci-lib.com [dostęp 2017-11-18].
  11. Официальный портал муниципального образования 'Город Томск' [online], www.admin.tomsk.ru [dostęp 2017-11-18] (ang.).
  12. Биография Леонид Пятаков [online], www.peoples.ru [dostęp 2017-11-18].
  13. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-20)].
  14. bse-soviet-encyclopedia.info -&nbspRessources et information concernant bse-soviet-encyclopedia Resources and Information [online], bse-soviet-encyclopedia.info [dostęp 2018-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-23] (ang.).
  15. Мина Львович АРИСТОВ (1887 — 1941) - Галерея старой и новой Астрахани [online], astrahanfoto.livejournal.com [dostęp 2017-11-18].
  16. КРИВОШЛЫКОВ - это... Что такое КРИВОШЛЫКОВ? [online], dic.academic.ru [dostęp 2017-11-18] (ros.).