Kopalnia Węgla Kamiennego Nowy Wirek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kopalnia Węgla Kamiennego Nowy Wirek

Szyb Nowy Wirek, fot. 2012 r.
Państwo	Polska
Siedziba	Ruda Śląska
Data założenia	1 stycznia 1954
Data likwidacji	1 listopada 1995
brak współrzędnych

Kopalnia Węgla Kamiennego Nowy Wirek – kopalnia węgla kamiennego działająca od 1 stycznia 1954 roku^[1]  do 1 listopada 1995 roku^[2] . Kopalnia znajdowała się w Kochłowicach, dzielnicy Rudy Śląskiej^[1] .

Kopalnia była budowana od 1950 do 1955 roku. W 1954 roku rozpoczęto głębienie szybów^[3] . 1 stycznia 1954 roku została do niej przyłączona Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek. 1 sierpnia 1955 roku nowo zbudowana część kopalni została przekazana do eksploatacji^[1] . W 1956 roku rozpoczęto głębienie szybu Nowy Wirek^[4]  do poziomu 751 metrów, które zakończono 7 kwietnia 1959^[5].

Obszar górniczy, ustanowiony 10 stycznia 1958 roku, liczył 7,86 km²^[6].

Wydobycie obejmowało głównie pokłady siodłowe (grupa warstw 500)^[7] , przez co dochodziło do tąpnięć i wydzielania się dużych ilości metanu, np. w 1969 i 1978 roku^[8] .

Kopalnia była częścią Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego do 31 marca 1957 roku. Później należała do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, a następnie od 1 października 1982 roku do Zrzeszenia Kopalń Węgla Kamiennego w Bytomiu^[1] .

W 1995 roku w kopalni doszło do tąpnięcia, w wyniku którego zginęło 5 górników, co było jednym z poważniejszych wypadków w ówczesnym górnictwie polskim^[9] .

1 listopada 1995 roku kopalnia Nowy Wirek została połączona z kopalnią Polska, na skutek czego powstała Kopalnia Węgla Kamiennego Polska-Wirek^[2] .

1 sierpnia 2007 roku KWK Polska-Wirek została połączona z KWK Halemba z powodu znacznego wyczerpania złoża kopalni Polska-Wirek^[10] . W rezultacie powstała kopalnia Halemba-Wirek^[11] , a dawna kopalnia Polska-Wirek stanowiła ruch Wirek tejże kopalni^[12] .

Z uwagi na resztkowy charakter złoża i uwięzienie pozostałych zasobów w filarach ochronnych, 1 sierpnia 2009 roku rozpoczęła się likwidacja ruchu Wirek^[13] , zakończona w 2014 roku^[14] .

Upamiętnienie działalności zakładu stanowi wagonik górniczy ustawiony przed dawną siedzibą kopalni w Kochłowicach z napisem: „Ostatnia tona węgla / Ruch Wirek / KWK Halemba-Wirek / 31.07.2009”^[15] .

Na terenie po ruchu Wirek działa obecnie Oddział Centrów Demontażowych Konsorcjum Ochrony Kopalń, który zajmuje się demontażem urządzeń i maszyn górniczych przeznaczonych do remontu^[16] .

Wydobycie węgla kamiennego kształtowało się następująco:

• w 1970 roku: 1 935 730 ton^[1] 
• w 1979 roku: 2 651 180 ton^[1] 

W latach Polski Ludowej do 1960 roku zbudowano dla pracowników kopalni ponad 40 bloków mieszkalnych, 6 domów dwurodzinnych, trzy Domy Górnika, ambulatorium, zajezdnię straży pożarnej, nową łaźnię przy szybie Wirek, a także przedszkole dla dzieci górników oraz postawiono nowy przystanek kolejowy Ruda Nowy Wirek^[17] .

• Badania sejsmiczności w kopalniach : materiały XXIII Polsko-Czesko-Słowackiej Konferencji, Ustroń-Zawodzie, 21-22 października 1994 r.. Jerzy Sławomir Gibowicz (red.). Warszawa: IG PAS, 1995, s. 75-76, seria: Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences. M, Miscellanea, 0138-015X; 19. ISBN 83-85173-51-X.
• Jerzy Dudała: Kompania Węglowa: od 1 sierpnia likwidacja ruchu Wirek. WNP.PL, 2009-06-08. [dostęp 2016-12-18].
• Zbigniew Fajklewicz, Janusz Madej, Krzysztof Jakiel, Sławomir Porzucek i inni. Rola mikrograwimetrycznych badań powierzchniowych i pionowego profilowania w ocenie bezpiecznej eksploatacji szybu górniczego. „WUG. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie”, s. 301, 2003. Wyższy Urząd Górniczy. ISSN 1505-0440. 
• Ruch Halemba. Charakterystyka. Polska Grupa Górnicza. [dostęp 2016-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
• Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 82. ISBN 83-00-00648-6.
• Józef Kabiesz. Współwystępowanie i wzajemne oddziaływanie naturalnych zagrożeń górniczych. „Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko”, s. 44, 2002. Główny Instytut Górnictwa. ISSN 1643-7608. 
• * Grzegorz Kołodziej: Historia ewolucji kopalni Polska-Wirek (Kopalnia „Prezydent”, „Polska” i „Polska-Wirek”). Świętochłowice: Urząd Miasta Świętochłowice, 2004-01.
• Demontaż maszyn i urządzeń. Konsorcjum Ochrony Kopalń. [dostęp 2016-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
• Adam Kotwicki: Przed nami Barbórka. Wiadomości Rudzkie. Śląskie Media, 2016-12-02. [dostęp 2016-12-18].
• Marian Niewiarowski: XV lat Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: 1945-1960. Bytom: Komitet Obchodu XV-lecia Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Bytomiu, 1960, s. 78.
• Mirosław Nowak: Ostatnia szychta. Przegląd, 2003-04-27. [dostęp 2016-12-18].
• PAP: Od 1 sierpnia likwidacja kopalni Wirek w Rudzie Śląskiej. TVS, 2009-06-18. [dostęp 2016-12-11].
• Mieczysław Syrek: Przemysł regionu Katowickiego w latach 1945-1974. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1976, s. 159.
• Dorota Świtała-Trybek. Lokomotywy i wagoniki górnicze jako pamiątki historii oraz atrakcje turystyczne. „Turystyka Kulturowa”. 8, s. 39, 2014-08. ISSN 1689-4642. 
• Marek Uszko. Zarządzanie produkcją w Kompanii Węglowej S.A.. „Górnictwo i Geologia”. 7 (3), s. 145, 2012. Politechnika Śląska. ISSN 1896-3145. 
• Anna Zych. „Halemba-Wirek” już fedruje. „Trybuna Górnicza”. 668 (32), s. 2, 2007-08-02. Wydawnictwo Górnicze. ISSN 1231-9996.