Krasnodrzew pospolity – Wikipedia, wolna encyklopedia

Krasnodrzew pospolity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	krasnodrzewowate
Rodzaj	krasnodrzew
Gatunek	krasnodrzew pospolity
	Nazwa systematyczna
	Erythroxylum coca Lam.; Encycl. 2:393. 1786
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krasnodrzew pospolity, koka, krzew kokainowy (Erythroxylum coca Lam.) – gatunek krzewu prawdopodobnie pochodzący z rejonu Andów. Obecnie występuje wyłącznie w uprawie. Główne rejony uprawy to: Ameryka Południowa, Jawa, Kamerun.

Morfologia

Pokrój: Krzew dorastający do wysokości 2–3 m.
Liście: Pojedyncze, cienkie, odwrotnie jajowate lub podłużnie jajowate, całobrzegie. Pachną herbatą.
Kwiaty: Małe, zebrane po kilka w kątach liści, 5-krotne: korona kwiatu białożółta, składająca się z 5 płatków. Pręcików 10, słupek 1 o zalążni trójkomorowej.
Owoce: Czerwone pestkowce.

Zmienność

Odmiany

Erythroxylum coca Lam. var. coca
Erythroxylum coca Lam. var. ipadu Plowman

Zastosowanie

Roślina lecznicza: Liście koki, zawierające kokainę w ilości 0,25–1,3%^[4], są wykorzystywane przez południowoamerykańskich rdzennych mieszkańców jako używka. Sama roślina odgrywa ważną rolę w tradycyjnej kulturze andyjskiej. W wielu rejonach stanowiła podstawę egzystencji rdzennych rolników, zwłaszcza w górach, niesprzyjającym innym uprawom. Roślina wykorzystywana jest do produkcji Coca-Coli, przy czym o ile w początkach jej produkcji (po 1886 roku) surowiec zawierał kokainę, w późniejszych latach (po około 1900 roku) stosowany był dekokainizowany wyciąg z koki^[5]^[6]. Krasnodrzew jest poza tym wykorzystywany do produkcji narkotyku^{[potrzebny przypis]}.

Zwalczanie

Liśćmi koki odżywiają się larwy motyla Eloria noyesi – rząd Kolumbii zaproponował plan walki z plantacjami koki w tym kraju za pomocą tego gatunku^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
↑ Taxon: Erythroxylum coca. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-06-16]. (ang.).
↑ kokainowy krzew, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-24] .
↑ Drew Benson: Coca Kick in Drinks Spurs Export Fears. MindFully.org. [dostęp 2011-09-21]. (ang.).
↑ Martin Jelsma, Pien Metaal, Ricardo Soberon, Mario Argandoña, Anthony Henman, Ximena Echeverría: Coca Yes, Cocaine No?. Transnational Institute. [dostęp 2011-09-21]. (ang.).

Bibliografia

C.E.C.E. Turner C.E.C.E. i inni, Isolation of dihydrocuscohygrine from peruvian coca leaves, „Phytochemistry”, 20 (6), 1981, s. 1403–1405, DOI: 10.1016/0031-9422(81)80048-9 [dostęp 2024-04-24] (ang.).
ZbigniewZ. Podbielkowski ZbigniewZ., Słownik roślin użytkowych, Warszawa: PWRiL, 1989, ISBN 83-09-00256-4 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).

[3] Taxon: Erythroxylum coca. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-06-16]. (ang.).

[pwn-4] kokainowy krzew, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-24] .

[5] Drew Benson: Coca Kick in Drinks Spurs Export Fears. MindFully.org. [dostęp 2011-09-21]. (ang.).

[6] Martin Jelsma, Pien Metaal, Ricardo Soberon, Mario Argandoña, Anthony Henman, Ximena Echeverría: Coca Yes, Cocaine No?. Transnational Institute. [dostęp 2011-09-21]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]