Krasowo-Częstki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Krasowo-Częstki
wieś
Ilustracja
Granica miejscowości
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Nowe Piekuty

Liczba ludności (2011)

197[2][3]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-212[4]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0402193[5]

Położenie na mapie gminy Nowe Piekuty
Mapa konturowa gminy Nowe Piekuty, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Ziemia52°51′08″N 22°40′53″E/52,852222 22,681389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kaplica poświęcona ofiarom pacyfikacji Krasowa-Częstek

Krasowo-Częstki – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty[5][6].

Niedaleko wsi przebiega droga wojewódzka nr 659. Wieś jest oddalona o 2 km od miejscowości Nowe Piekuty, 16 km od Wysokiego Mazowieckiego, 18 od miejscowości Łapy i 51 km od Białegostoku.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Kazimierza w Nowych Piekutach[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1408 Krasowo wzmiankowane jako wieś należąca do rodu Boleszczyce. Książę mazowiecki Władysław w 1441 r. nadał Mikołajowi z Krassowa, kasztelanowi wizkiemu 40 łanów ziemi we wsi Sieburczyn nad Biebrzą[8][9].

Krasowo-Częstki wzmiankowane w roku 1500[10] i w dokumentach związanych z unią polsko-litewską z 1569 roku. Drugi człon nazwy wsi językoznawcy wywodzą od mieszkającego tu najprawdopodobniej szlachcica zwanego Częstkiem.

W 1580 we wsi dziedziczyli: Lenart syn Bernata Krassowskich (Craszowski) (1 włóka), Andrzej Krassowski komornik ziemski, Mateusz syn Tomasza Krassowskiego, Marcin syn Piotra (Mateusz i Marcin w sumie 6 włók), Jan syn Macieja, Andrzej Skłodo syn Mikołaja, Krzysztof Kostro oraz Krzysztof Krassowski w imieniu Jana syna Wojciecha.

W 1827 r. było tu 66 domów i 375 mieszkańców[11].

W I Rzeczypospolitej wieś należała do ziemi bielskiej.

Pod koniec XIX w. wieś drobnoszlachecka nad rzeczką Tłoczewką w powiecie mazowieckim, gmina i parafia Piekuty. Wieś liczyła wówczas 70 domów (dymów), 375 katolików i 32 żydów. Powierzchnia gruntów rolnych wynosiła 621 morg. W pobliżu wsi znajdowało się uroczysko Skarbia Góra[10] z pozostałościami pochówków szkieletowych i ciałopalnych[8].

Dane z 1891 wykazały 66 gospodarzy drobnoszlacheckich oraz 6 chłopskich, w sumie uprawiali 390 ha ziemi, jednak ich gospodarstwa były niewielkie – liczyły po około 5 ha. Spis powszechny z 1921 informuje o 31 domach i 44 innych budynkach mieszkalnych. W miejscowości mieszkało 405 osób, w tym 10 prawosławnych i 15 żydów. Była to największa miejscowość w gminie Nowe Piekuty[11].

17 lipca 1943 roku wieś została spacyfikowana przez niemieckich żandarmów z posterunków w Wysokiem Mazowieckiem, Dąbrówce Kościelnej, Czyżewie i Nowych Piekutach. Rozstrzelano 257 mieszkańców, w tym 83 dzieci poniżej 17. roku życia. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono[12]. Była to najkrwawsza pacyfikacja przeprowadzona przez Niemców na tych terenach przedwojennego województwa białostockiego, które po 1945 roku pozostały w granicach Polski. Zbrodni dokonano w odwecie za śmierć ośmiu żandarmów, którzy zginęli 12 lipca w Krasowie-Wólce w potyczce z oddziałem Armii Krajowej[13]. W historiografii można natrafić na tezę, że ekspedycją karną kierował komisarz powiatowy z Łomży, Karl von Groeben[12].

 Osobny artykuł: Pacyfikacja wsi Krasowo-Częstki.

W odwecie za mord oddział Stanisława Karolkiewicza Szczęsnego podjął wyprawę do Prus Wschodnich, gdzie spalił leśnictwo Krumenheide, a w dniu 15 sierpnia 1943 roku spacyfikował wieś Mittenheide[11].

Od 1946 roku miejsce, w którym zamordowano mieszkańców wsi jest upamiętnione kaplicą ufundowaną przez mieszkańców wsi oraz przez pochodzącego z tej wsi księdza Józefa Kaczyńskiego. Dzięki jego działaniom mieszkańcy niemieckiego Mackenhim ufundowali Dzwon Pojednania, który zawisł w kościele w Nowych Piekutach.

W 1985 roku wieś została uroczyście odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[14]. Corocznie obchodzone są uroczystości ku czci pomordowanych[11].

Dla uczczenia pamięci ofiar Agnieszka Arnold nakręciła film Czarny lipiec, a w Krasowie-Częstkach postawiono tablicę pamiątkową w pobliżu miejsca, gdzie doszło do zbrodni hitlerowskiej.

W 2008 roku miejscowość liczyła 41 domów i 146 mieszkańców[11].

Obiekty zabytkowe

[edytuj | edytuj kod]
  • Krzyż przydrożny z 1897 r.
  • Krzyż przydrożny – podstawa kamienna – koniec XIX/początek XX w., krzyż metalowy – 2 połowa XX w.
  • Krzyż przydrożny z 1895 r[15].
  • Cmentarz ofiar terroru niemieckiego z 1943 r[16].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 61459
  2. ↑ Wieś Krasowo-Częstki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 614 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. ↑ a b Krasowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 162.
  9. ↑ Sieburczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 579.
  10. ↑ a b Krasowo (1) K.-Częstki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 646.
  11. ↑ a b c d e Historia Poszczególnych Miejscowości z Terenu Gminy Nowe Piekuty. www.nowepiekuty.pl. [dostęp 2015-05-08].
  12. ↑ a b Michał Gnatowski, Waldemar Monkiewicz, Józef Kowalczyk: Wieś białostocka oskarża. Ze studiów nad eksterminacją wsi na Białostocczyźnie w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Białystok: OKBZH i Ośrodek Badań Naukowych w Białymstoku, 1981, s. 106–109. ISBN 83-00-00323-1.
  13. ↑ Józef Kaczyński. Jak nie udało się uratować mieszkańców rodzinnej wsi. „Biuletyn IPN”. 12 (59), s. 101, 2005-12. 
  14. ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4/1985. s. 293. 
  15. ↑ Gmina Nowe Piekuty z dnia 16 czerwca 2010 r. – Gminny Program Opieki nad Zabytkami. (2012-08-11).
  16. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. (2012-08-12).
Gmina Nowe Piekuty
Wsie

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krasowo-Częstki&oldid=72540564”