Ksawery Czengiery – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ksawery Czengiery

Ченгеры Ксаверий Осипович

generał porucznik
Pełne imię i nazwisko	Ksawery Osipowicz Czengiery
Data urodzenia	11 czerwca 1816
Data śmierci	21 października 1880
Przebieg służby
Lata służby	przed 1837–1880
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego
Jednostki	Pułk Dworiański, 15 Szlisselburski Pułk Piechoty, Moskiewski Pułk Gwardii, Fiński Pułk Gwardii
Stanowiska	d-ca 25. Smoleńskiego Pułku Piechoty, z-ca d-cy 7. Dywizji Piechoty, d-ca 37. Dywizji Piechoty
Główne wojny i bitwy	Wojna krymska, Powstanie styczniowe
Odznaczenia

Ksawery Osipowicz Czengiery (ros. Ченгеры Ксаверий Осипович, ur. 11 czerwca 1816, zm. 21 października 1880) – rosyjski generał, uczestnik walk w powstaniu styczniowym.

Ksawery Czengiery wywodził się z węgierskiej rodziny szlacheckiej z Siedmiogrodu. Był synem uchodźcy spod panowania Habsburgów, Józefa Csengery, który osiadł na Ukrainie zatrudniony jako plenipotent u księcia Sanguszki. Wykształcenie wojskowe odebrał w trakcie służby w Pułku Dworiańskim (Konstantynowska Szkoła Artylerii). Od 1837 oficer Szlisselburskiego Pułku Piechoty, a od 1839 adiutant jego dowódcy. 11 marca 1842, będąc w stopniu podpułkownika, otrzymał przydział do elitarnego Moskiewskiego Pułku Gwardii. Pod jego sztandarami brał udział w kampanii węgierskiej. Mianowany pułkownikiem, podczas wojny krymskiej pozostawał w składzie Fińskiego Pułku Gwardii stacjonującego w Petersburgu. 2 marca 1860 objął dowództwo nad Smoleńskim Pułkiem Piechoty.

Przed wybuchem powstania należał do rewolucyjnego koła oficerów^[1]. Podczas powstania styczniowego sprawował funkcję naczelnika wojennego powiatów: kieleckiego, opatowskiego i sandomierskiego. Dowodząc wojskami rosyjskimi dwukrotnie starł się z oddziałem Mariana Langiewicza – pod Nową Słupią i Grochowiskami. Doprowadzenie do internowania powstańczego dyktatora w Austrii przyniosło mu łaskę imperatora, stopień generała-majora i stanowisko zastępcy dowódcy 7 Dywizji Piechoty. Mimo awansu, w kręgach wojskowych krążyła pogłoska, jakoby Czengiery miał umożliwić Langiewiczowi przekroczenie granicy w zamian za łapówkę. Za zasługi w tłumieniu powstania świeżo upieczony generał został odznaczony Orderem św. Włodzimierza III Klasy z Mieczami.

W 1866 mianowany dowódcą 37 Dywizji Piechoty. 5 lat później otrzymuje kolejny awans do stopnia generała-lejtnanta. Na krótko przed śmiercią delegowany przez cara do Rosyjskiego Komitetu Pomocy Rannym (poprzednika Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża).

• Cesarski i Królewski Order Orła Białego
• Order św. Włodzimierza II klasy
• Order św. Włodzimierza III klasy z Mieczami
• Order św. Anny I klasy
• Order św. Stanisława I klasy

• Половцов А.А., Русский Биографический Словарь, 1896-1918