Kulesze Kościelne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kulesze Kościelne

wieś
Panorama wsi Kulesze Kościelne
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
Gmina	Kulesze Kościelne
Liczba ludności (2022)	379[2]
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-208[3]
Tablice rejestracyjne	BWM
SIMC	0400372
Położenie na mapie gminy Kulesze Kościelne Kulesze Kościelne
Położenie na mapie Polski Kulesze Kościelne
Położenie na mapie województwa podlaskiego Kulesze Kościelne
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego Kulesze Kościelne
53°00′57″N 22°30′20″E/53,015833 22,505556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kulesze Kościelne – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Kulesze Kościelne.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kulesze Kościelne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Pierwotna nazwa miejscowości Rokitnica pochodziła od przepływającej przez wieś rzeczki, dopływu Śliny. Kolejna, Kulesze-Rokitnica, względnie Kulesze-Kursztaki wywodzi się od przydomka założyciela, Kuleszy Kursztaka herbu Ślepowron.

W roku 1421 wzmiankowany Paweł z Kulesz^[4]. Dwa lata później wymienia się Piotra, Dziersława i Wacława z Kulesz. Kulesza to niegdyś gęsta potrawa mączna. Miano to stało się też przydomkiem, a potem nazwiskiem rycerzy herbu Ślepowron, którzy osiedlili się tutaj na początku XV wieku. Prawdopodobnie pochodzili z Ziemi ciechanowskiej^[5].

Wieś wymieniona w dokumencie z roku 1431. Jakub Kulesza właścicielem wsi w roku 1447. W posiadaniu Kuleszów do połowy wieku XVII^[4].

W czasie popisu szlachty litewskiej z roku 1528 stawili się z końmi: Matys i Jan Michałowicze, Marcin i Stanisław Jakóbowicze, Jan Marcinowicz i syn jego Mikołaj, Stanisław Michałowicz i Piotr Augustynowicz, dziedzice Kulesz Rokitnicy.

W 1580 roku w Kuleszach Rokitnicy notowano Jana Kuleszę syna Michała, który dziedziczył na 19 włókach ziemi^[5].

Kolejni właściciele (często częściowi):

• Zalewscy Paluchowie, do końca wieku XVIII
• Smólscy
• Milewscy
• Przeździeccy
• Godlewscy^[4]

W 1807 r. okolice Kulesz włączono do departamentu augustowskiego i powiatu tykocińskiego. W roku 1815 Kulesze znalazły się w województwie augustowskim, obwodzie łomżyńskim i powiecie tykocińskim. W roku 1827 miejscowość liczyła 8 domów i 33 mieszkańców.

Pod koniec XIX w. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia Kulesze jako okolicę szlachecką w powiecie mazowieckim^[6].

W roku 1883 określona jako wieś włościańska^[4] Składały się na nią: kościół i zabudowania plebańskie oraz kilka chat zamieszkałych przez chłopów, poddanych plebańskich. Tu odbywały się lokalne targi.

Na początku wieku XX w Kuleszach osiedlili się Żydzi. Spis powszechny z 1921 r. wykazał 42 domy i 278 mieszkańców. Wśród nich notowano 185 osób wyznania mojżeszowego (177 z nich podało narodowość żydowską), 93 osoby podały wiarę katolicką, mieszkał tu również jeden Rosjanin.

W okresie międzywojennym funkcjonowały tu firmy handlowe i usługowe:

• cieślą był W. Łętowski
• kowalstwem trudnili się: Bajkowski i B. Wajsbort
• istniała piwiarnia W. Kociaka
• sklepy spożywcze należały do: M. Cukrowicza, W. Karlińskiego, M. Kiwajko, A. Lwa, A. Malinowskiego i N. Wróbla
• działały dwa wiatraki: J. Pianko i Franciszka Urbańskiego^[5]

Parafia erygowana i jednocześnie konsekrowana przez biskupa łuckiego Jana w roku 1493. Pierwszy kościół parafialny pod wezwaniem śś. Bartłomieja, Mikołaja, Doroty, Katarzyny, Pawła Apostoła, Wawrzyńca i Michała Archanioła^[4].

 Osobny artykuł: Kościół św. Bartłomieja w Kuleszach Kościelnych.

Dawniej szkoła w Kuleszach była jedynie przy kościele, chodziło do niej kilkadziesiąt dzieci^[7]. Carska szkoła powszechna, w której uczono historii Rosji i języka rosyjskiego rozpoczęła działalność po powstaniu styczniowym. Pracował w niej jeden nauczyciel, kilkadziesiąt dzieci przychodziło na dwie zmiany^[7]. Nauczyciele: Zygmunt Wojno (1868-1878), Wincenty Lorent (1878-1881), Albin Andruszkiewicz (1881), Teodozjusz Ulejczyk (1881-1882), Wincenty Bartling (1882), Feliks Czajkowski (1883-1890), ksiądz Wojciech Wyszyński (1886-1889), Tomasz Czajkowski (1889-1890), Andrzej Korpusow (1891-1894), Salomon Stanisławowicz (1895-1899), Ignacy Nowakowski (1900-1904), Kazimierz Goryn (1904), Jan Słoksintis (1905-1907), Mikołaj Sidorow (1907), Elżbieta Sokołowska z domu Pawłowa (1908-1909) i Marcin Symonajtis (1911-1914).

W roku 1922 uruchomiono tu polską, dwuklasową szkołę powszechną. Liczyła początkowo 106 uczniów. Rok później przekształcono ją w trzyklasową (170 uczniów). Z roku 1925 pochodzi informacja o nowym budynku szkolnym wybudowanym przez gminę.

W 1930 r. gdy stan szkoły przekroczył 200 uczniów, przekształcono ją w pięcioklasową. Tuż przed II wojną światową uczęszczało do niej prawie 300 dzieci. Nauczyciele: Aleksander Skawski (do 1931 roku), Antonina Prebowa, Teoflin Wnorowski i Aleksander Snarski^[5].

• Neogotycki kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, zbudowany dzięki staraniom księdza Wincentego Jonkajtysa, według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego w latach 1911–1915 oraz po przerwie wojennej w 1918–1926^[4].
• drewniana plebania zbudowana w roku 1874 staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego^[4].
• murowany budynek z roku 1882, przeznaczony na szpital^[4].
• do 2010 r.: drewniana wikarówka z roku 1884, w stylu willi szwajcarskiej, zbudowana również staraniem księdza Stanisława Jamiołkowskiego^[4]. Budynek ten został zdemontowany zimą 2010 r. i przewieziony do skansenu w Ciechanowcu.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kulesze Kościelne, a także parafii Kulesze Kościelne. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, urząd gminy, bank, stacja paliw, markety spożywcze, miejsca rekreacyjne oraz remiza strażacka OSP-KSRG Kulesze Kościelne.

W wyborach parlamentarnych w 2015 r. 83% mieszkańców poparło Prawo i Sprawiedliwość. W wyborach prezydenckich 94% mieszkańców poparło kandydaturę Andrzeja Dudy. W latach 2020 -2024 poparcie dla tej partii politycznej spadło.

Sieć dróg powiatowych i gminnych zapewnia dojazd:

• do drogi ekspresowej S8 przez Kołaki Kościelne lub przez Kobylin-Borzymy
• w kierunku Wysokiego Mazowieckiego do drogi krajowej nr 66
• przez Sokoły do drogi wojewódzkiej nr 671 i dalej do drogi wojewódzkiej nr 678
• przez Czarnowo-Biki i Rutki do drogi S8 i wojewódzkiej 679

Autobusowy transport zbiorowy zapewnia zambrowski oddział PKS Nova SA, przewozy kolejowe wykonuje natomiast Podlaski Zakład POLREGIO.

• Kulesze Podlipne, Kulesze-Litewka, Kulesze-Podawce

• Urząd gminy w Kuleszach Kościelnych
• Rzymskokatolicka parafia pw. św. Bartłomieja. parafiakulesze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-01)].
• Zespół Szkół w Kuleszach Kościelnych
• Kulesze – Biuletyn Informacji Publicznej. ug-kulesze.pbip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)].