Kwas tiosiarkowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kwas tiosiarkowy
(1) O-kwas siarkotiowy	(2) S-kwas siarkotiowy
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.	(1) dihydroksytiokso-λ6-sulfanon; (2) hydroksytiolo-λ6-sulfanodion
addyt.	(1) dihydroksydooksydosulfidosiarka; (2) hydroksydodioksydosulfanidosiarka
wodor.	(1) i (2) diwodoro(trioksydosulfidosiarczan)
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	kwas tiosiarkowy
Stocka	kwas tiosiarkowy(VI)
inne	nazwy wymiany funkcyjnej:; (1) O-kwas siarkotiowy; (2) S-kwas siarkotiowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	H2S2O3
Inne wzory	(1) [SO(OH)2S]; (2) [SO2(OH)(SH)]
Masa molowa	114,14 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	13686-28-7
PubChem	24478
DrugBank	DB09499
Właściwości
Kwasowość (pKa)	pKa1 0,6; pKa2 1,7
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
	Podobne związki
Podobne związki	kwas siarkowy
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas tiosiarkowy, H
2S
2O
3 – nieorganiczny związek chemiczny, słaby kwas tlenowy siarki^[1]. Jest nietrwały, w temperaturze pokojowej natychmiast po powstaniu ulega rozpadowi^[2]. Rozpada się również w roztworach wodnych (na dwutlenek siarki i wodę)^[1]. Jego sole to tiosiarczany.

Sole S-alkilowanego kwasu tiosiarkowego nazwane są solami Buntego (na cześć ich odkrywcy – Hansa Buntego).

Otrzymywanie

Powstaje w wyniku zakwaszenia wodnych roztworów tiosiarczanów:

S
2O2−
3 + 2H+
→ [H
2S
2O
3] → S↓ + H
2SO
3 ⇌ S↓ + SO
2↑ + H
2O

Wytrąca się wówczas lekko żółty, mętny, „mlekowaty” osad siarki koloidalnej, a mieszanina nabiera charakterystycznego zapachu dwutlenku siarki (SO₂).

Kwas tiosiarkowy można otrzymać, jeśli powyższą reakcję przeprowadza się w niskich temperaturach. W warunkach bezwodnych (eter etylowy, −78 °C) kwas tiosiarkowy powstaje wówczas w formie eteratów.

Na
2S
2O
3 + 2HCl → 2NaCl + H
2S
2O
3·2Et
2O

Można go także uzyskać w reakcji siarkowodoru z tritlenkiem siarki^[1]:

H
2S + SO
3 → H
2S
2O
3·nEt
2O

Podczas ogrzewania bezwodnego kwasu tiosiarkowego, przed osiągnięciem 0 °C następuje reakcja odwrotna:

H
2S
2O
3 → H
2S + SO
3

W niskich temperaturach można otrzymać także addukt H
2S·SO
3, izomeryczny z kwasem tiosiarkowym.

Stopnie utlenienia atomów siarki

Teoretycznie atomom siarki w kwasie tiosiarkowym i prostych jonach tiosiarczanowych można przypisać różne stopnie utlenienia (np.: −II i VI, −I i V oraz 0 i IV). Drugi zestaw odpowiada sytuacji, w której tworzone jest wiązanie donorowo-akceptorowe S→S, a trzeci gdy tworzy się wiązanie podwójne S=S. Badania techniką absorpcji rentgenowskiej XANES sugerują, że centralny atom siarki ma stopień utlenienia V, a terminalny −I^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 216, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the Elements. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1997. ISBN 0-7506-3365-4.
↑ A.A. Vairavamurthy A.A. i inni, Oxidation state of sulfur in thiosulfate and implications for anaerobic energy metabolism, „Geochimica et Cosmochimica Acta”, 57 (7), 1993, s. 1619–1623, DOI: 10.1016/0016-7037(93)90020-W [dostęp 2023-04-20] (ang.).

[psc-1] Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 216, ISBN 83-7183-240-0 .

[2] N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the Elements. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1997. ISBN 0-7506-3365-4.

[3] A.A. Vairavamurthy A.A. i inni, Oxidation state of sulfur in thiosulfate and implications for anaerobic energy metabolism, „Geochimica et Cosmochimica Acta”, 57 (7), 1993, s. 1619–1623, DOI: 10.1016/0016-7037(93)90020-W [dostęp 2023-04-20] (ang.).

[1]

[2]

[3]