Lipa (miasto) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miasta na Filipinach. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Lipa

Przydomek: Little Rome of the Philippines Mały Rzym Filipin[1]
Państwo	Filipiny
Region	Calabarzon
Prowincja	Batangas
Data założenia	1887
Prawa miejskie	20 czerwca 1947
Burmistrz	Meynardo A. Sabili
Powierzchnia	209,40[2] km²
Populacja • liczba ludności	372 931 (1 maja 2020)
Nr kierunkowy	43
Kod pocztowy	4217, 4218
Położenie na mapie Filipin Lipa
13°56′30,458″N 121°09′51,880″E/13,941794 121,164411
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Lipa – miasto na Filipinach w regionie CALABARZON, w prowincji Batangas, na wyspie Luzon. W 2010 roku liczyło 283 468 mieszkańców.

Miasto jest ośrodkiem przemysłu maszynowego, włókienniczego oraz odzieżowego^[3] oraz jest ośrodkiem uprawy cytrusów, ryżu, palmy kokosowej, kukurydzy.

Lipa jest siedzibą archidiecezji Lipa^[1] oraz celem pielgrzymek. Ma w nim siedzibę wiele zgromadzeń zakonnych, między innymi Misjonarze Najświętszego Serca Jezusowego, misjonarki Miłości, bracia szkół chrześcijańskich, józefici, kapucyni, benedyktynki, karmelitanki i redemptoryści. Znajduje się tutaj wiele zabytkowych kościołów i kaplic katolickich, między innymi katedra metropolitalna Świętego Sebastiana^[1].

Lipa zajmuje powierzchnię 20 940 ha. Miasto położone jest na średniej wysokości 312 m n.p.m. Na zachód od niego znajduje się jezioro Taal. Lipa jest ograniczona przez miejscowości Santo Tomas od północnego wschodu, San Pablo i San Antonio od wschodu, Padre Garcia i Rosario od południowego wschodu, Ibaan i San Jose od południowego zachodu, Cuenca i Mataas Na Kahoy od zachodu oraz Balete i Malvar od północnego zachodu^[4].

Położenie miasta w dolinie między górami Mount Malarayat i Mount Makulot pozwala ograniczyć narażenie na klęski żywiołowe (między innymi tajfuny). Mount Makulot jest także naturalną osłoną przed erupcją wulkanu Taal.

Lipa jest podzielona na 73 barangaje^[2].

Pod koniec XIX wieku Lipa stała się znana jako światowe centrum handlu kawą. Z powodu tej branży szybko stało się najbogatszym miastem w kraju, z rocznym dochodem około 4 mln peso filipińskich. Bogaciła się w szczególności arystokracja pochodzenia hiszpańskiego. W tym czasie zbudowano wiele kamienic i pałaców w mieście.

Zamożność tej małej wówczas miejscowości została dostrzeżona przez królową Hiszpanii, Marię Krystynę (regentkę młodego króla Alfonsa XIII), która 21 października 1887 nadała miastu prawa miejskie wraz z herbem oraz przywilejem korzystania z niego. Jednak związane z kawą prosperity i bogactwo miasta przeminęły wraz z nagłym upadkiem upraw kawy, spowodowanym w 1889 przez grzybek Hemileia vastatrix z rzędu rdzowców powodujący rdzę liści kawowca^[5][6].

Kompletny upadek Lipy nastąpił w czasie II wojny światowej. Miasto należało do najbardziej zniszczonych podczas działań wojennych w południowej części wyspy. Spośród wielu kamienic i pałaców wojnę przetrwało zaledwie kilka, między innymi dom Luz-Katigbak (Casa de Segunda) oraz dom Luz-Bautista^[1].

Matka Boska objawiła się po raz pierwszy w dniach 12-14 września 1948 Teresicie Castillo, nowicjuszce karmelitanek, córce byłego gubernatora prowincji Batangas^[7]. Doszło wówczas do niewytłumaczalnych zjawisk nawróceń i uzdrowień fizycznych wraz ze spadającymi z nieba płatkami róż. Płatki zostały zbadane przez ekspertów, okazały się pochodzić z rosyjskich upraw, w związku z czym objawienie nie zostało poświadczone.

Dwa lata później miejscowy Kościół katolicki ogłosił domniemane objawienie oszustwem i nakazał karmelitankom zniszczyć wszystko, co z nim związane. W 1990, po 40 latach publicznego milczenia, arcybiskup Mariano Gaviola ponownie otworzył sprawę i zarządził, aby posąg Maryi Pośredniczki Łask Wszelkich znów wystawić do publicznej czci^[7].

W 1991 płatki róż ponownie zaczęły spadać z nieba na terenie klasztoru karmelitów. Mówiono, że figura Matki Boskiej ożyła. Z tego powodu, w dniu 12 września 2005, ówczesny arcybiskup Ramón Argüelles oficjalnie przywrócił kult Matki Boskiej i ogłosił tę datę jako dzień dorocznej pielgrzymki narodowej. Od tego momentu co roku, 12 września, tysiące wiernych bierze udział w tym wydarzeniu^[1]. W 2008 udział w niej wzięła prezydent Filipin Gloria Macapagal-Arroyo^[8].

Klimat jest na ogół ciepły, z wyjątkiem okresów przejść tajfunów i lata. Średnia roczna temperatura wynosi 28 °C. Najwyższa zarejestrowana temperatura wynosiła 35,7 °C, a najniższa – 16,4 °C. Opady deszczu są sporadycznie w ciągu roku. Pora sucha trwa od stycznia do maja. Wzmożone opady mają miejsce od czerwca do grudnia.

W Lipie znajdują się takie zabytki jak^[1]:

• katedra metropolitalna św. Sebastiana, budowana w latach 1779–1865, zabezpieczona też na wypadek trzęsień ziemi. Kościół stał się 10 kwietnia 1910 siedzibą diecezji Lipa i jej katedrą, a jej pierwszym biskupem był Joseph Petrelli. W czasie II wojny światowej kościół poniósł ogromne straty. Aby zapobiec dalszemu niszczeniu katedry, w 2000 przeprowadzono generalny remont. Kościół posiada również wielkie organy piszczałkowe zaprojektowane w stylu barokowym, jedyne takie w prowincji Batangas.
• klasztor Świętego Benedykta
• archidiecezjalne sanktuarium św. Wincentego Ferreriusza
• kaplica redemptorystów Divino Amor (miejsce kultu Matki Bożej Nieustającej Pomocy)
• Dom Luz-Katigbak (Casa de Segunda) – zbudowany w 1880 z dramatycznymi aranżacjami przestrzeni. Był własnością wpływowego rodu Katigbak, związanego z José Rizalem. Budynek został częściowo zniszczony w 1942. Przebudowano go w 1956, a odrestaurowano w 1996 w jego pierwotnej formie i wielkości, wraz z fontanną, stawami i sadami. W tym samym roku otwarto go dla publiczności. Pełni formę repozytorium, wskazując bogaty styl życia mieszkańców miasta Lipa pod koniec XIX wieku.
• Dom Luz-Bautista – zbudowany przez rodzinę Luz, ukończony w 1881, po dziesięciu latach budowy. Został wzniesiony w stylu architektury babilońskiej. Posiadał zasłony z Paryża, lustra z Austrii, meble z Wiednia, świeczniki i talerze z Niemiec oraz elegancką chińską porcelanę. Jest jednym z nielicznych domów z kamienia (Bahay na Bato), który przetrwał II wojnę światową. Choć nie jest udostępniony publiczności, nadal jest świadectwem dawnej świetności Lipy.
• Museo de Lipa
• Museo ng Katipunan of Bulakalan

W Lipa znajduje się ogród botaniczny Anihan^[1].