French
DeutschLiri Belishova – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 5 marca 1926 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Członek Biura Politycznego | |
| Okres | od 1948 |
| Przynależność polityczna | |
Liri Belishova (ur. 5 marca 1926[1] we wsi Belishova, okręg Skrapar, zm. 23 kwietnia 2018 w Tiranie[2][3]) – albańska polityk komunistyczna i więźniarka polityczna, matka Drity Çomo.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodziła z zamożnej rodziny posiadaczy ziemskich, jej ojciec Kambër Belishova był deputowanym do parlamentu w okresie międzywojennym[4]. Uczyła się początkowo w Ballshu, a następnie w Instytucie dla Dziewcząt Królowej Matki w Tiranie, przygotowywała się także do zawodu pielęgniarki[2]. Dzięki swojemu kuzynowi Besimowi w 1940 związała się w Szkodrze z albańskim ruchem komunistycznym[4], w 1941 wstąpiła do młodzieżówki Komunistycznej Partii Albanii[5]. 28 lipca 1943 wzięła udział w demonstracji antywłoskiej, w czasie której straciła oko od odłamku pocisku i została relegowana ze szkoły[6]. W czerwcu 1944 została aresztowana przez policję, ale udaje się jej uciec ze szpitala więziennego[6]. Po ucieczce ukrywała się w Korczy.
W 1944 została wybrana sekretarzem Rady Młodzieży Antyfaszystowskiej. Problemy ze zdrowiem spowodowały, że w 1944 została ewakuowana z Albanii i leczyła się w szpitalu w Bari. Po powrocie do kraju w 1945 zaangażowała się w działalność Frontu Demokratycznego. W listopadzie 1945 reprezentowała Albanię na Światowym Kongresie Młodzieży w Londynie[2].
Była przeciwniczką zbliżenia Albanii z Jugosławią. Po śmierci jej pierwszego męża, ministra gospodarki Nako Spiru w 1947 została odsunięta od zajmowanych stanowisk za wygłaszanie krytycznych uwag pod adresem rządzącej ekipy i wysłana do Beratu, gdzie pracowała jako nauczycielka[2][5]. Po odsunięciu Koçi Dzodze w 1948 została przywrócona do łask i została członkiem Biura Politycznego Albańskiej Partii Pracy, a także deputowaną do parlamentu[7]. Funkcję tę pełniła do 1960. W latach 1958–1961 pełniła funkcję sekretarza prezydium Zgromadzenia Ludowego.
W latach 1952–1954 studiowała wraz z Ramizem Alią w Instytucie Marksizmu-Leninizmu w Moskwie[2]. Po powrocie do kraju została członkiem sekretariatu partii. W tym czasie ponownie wyszła za mąż – za ówczesnego ministra rolnictwa Maqo Çomo. W czerwcu 1960 odwiedziła Pekin w składzie oficjalnej delegacji albańskiej, kierowanej przez Haxhi Lleshiego[8]. Po powrocie do kraju rozmawiała z doradcami sowieckimi, pracującymi w Albanii przekonując, że Chiny prowadzą politykę konfrontacji z ZSRR[2]. W atmosferze pogarszających się relacji Albanii z ZSRR została odsunięta z zajmowanych stanowisk i skierowana do pracy w szkole podstawowej im. Hasan Vogli w Tiranie[8]. We wrześniu 1960 została aresztowana, wraz z mężem. Karę odbywała początkowo we wsi Goranxhi k. Gjirokastry, skąd trafiła do miejsca internowania we wsi Progonat, a następnie do Cërriku, skąd została zwolniona w maju 1991. Po uwolnieniu mieszkała w Cërriku, skąd przeniosła się do Tirany. W latach 90. działała w ruchu kombatanckim. Jako jedna z nielicznych osób z kierownictwa partii komunistycznej publicznie przeprosiła za krzywdy, które wyrządził komunizm narodowi albańskiemu[9].
Pod koniec życia mieszkała w Tiranie, jej wypowiedzi dotyczące okresu komunizmu kilkakrotnie ukazywały się w prasie albańskiej. W 1991 publicznie oskarżyła Envera Hodżę o udział w zabójstwie Nako Spiru[7]. Zmarła w prywatnym szpitalu w Tiranie[10].
Z małżeństwa z Maqo Çomo miała dwoje dzieci: Petrita (ur. 1956) i Dritę (1958-1981).
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Liri Belishova: Fjala e mbajtur në Kongresin e III-të të Partisë së Punës të Shqipërisë. Tirana: Ndërmarrja Shtetërore e Botimeve, 1956.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kush ishte Liri Belishova, e vetmja që kërkoi falje për komunizmin. gazetaexpress.com. [dostęp 2018-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-26)]. (alb.).
- ↑ a b c d e f Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 34-35. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ Ndërron jetë Liri Belishova, gruaja që sfidoi Enver Hoxhën. epokaere.com. [dostęp 2018]. (alb.).
- ↑ a b Liri Belishova, one of the leaders of the Communist Party, dies at the age of 91. koha.net. [dostęp 2018]. (alb.).
- ↑ a b Liri Belishova: Krimet e Enver Hoxhës gjatë Luftës [online], shqiptarja.com, 9 stycznia 2015 [dostęp 2017-01-24] (alb.).
- ↑ a b “U plagos në sy nga një cifël vogël granate”- Djali i Mehmet Shehut sjell rrëfimin e Liri Belishovës: Jam penduar që u bëra komuniste, u derdhën lumenj gjaku! Donim ta bënim si Holanda [online], panorama.com.al, 2021 [dostęp 2023-10-26] (alb.).
- ↑ a b Wojciech Roszkowski: Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge: 2016, s. 127. ISBN 978-1317-475-94-1. (ang.).
- ↑ a b Intervista e rralle e Liri Belishoves [online], panorama.com.al, 24 kwietnia 2018 [dostęp 2018-07-12] (alb.).
- ↑ Blendi Fevziu: Enver Hoxha: The Iron Fist of Albania. I.B. Tauris, 2016. ISBN 978-0-85772-908-8.
- ↑ Afrim Imaj, Nga dashuria me Nako Spirun tek internimi shuhet komunistja që kundershtoi Enverin [online], panorama.com.al, 24 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-22] (alb.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 34-35. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.1. Tirana: 2012, s. 268. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- Bashkim Shehu: Liri Belishova dhe koha e saj. Tirana: 2020. ISBN 978-9928-320-09-4. (alb.).