Litwinizm – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2022-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Litwinizm (biał. Ліцвінства, літвінства / Lićvinstva, litvinstva), określany też jako idea wielkolitewska – ruch i idea, które pojawiły się na Białorusi na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, choć można dopatrzeć się związków z „krajowcami” z początku XX stulecia.

W 2020 roku Wincuk Wiaczorka i Siarhei Shupa są współautorami artykułu o tym, dlaczego Litwę należy nazywać „Litwą” („Литва”), a nie „Letuvą” („Летува”), i podkreślili, że używanie słowa „Letuva” („Летува”) jest niedopuszczalne.^[1] W 2023 roku białoruska działaczka polityczna Swiatłana Cichanouska nazwała litwinizm „przypadkami marginalnymi”, mającymi na celu sztuczne podzielenie Litwinów i Białorusinów, a także stwierdziła, że Białorusini szanują integralność i dziedzictwo Litwy.^[2][3]

Idea odwołuje się do dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego, które było wielonarodowym państwem, tworzonym przez Litwinów, mówiących po polsku, rusku i litewsku. Członkom ruchu bliska jest tradycja wielonarodowej i tolerancyjnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zamieszkiwanej przez Polaków, Rusinów oraz bałtyjskich Litwinów i Żmudzinów. Z kolei odległa jest im rosyjska ideologia panslawistyczna, która w dominującej wersji oznacza wspólnotę polityczną i kulturową Słowian wschodnich (Białorusinów, Rosjan i Ukraińców).

Zwolennicy litwinizmu dążą do odrodzenia tradycji szlachty litewskiej, odwołując się do takich postaci, jak Adam Mickiewicz, Tadeusz Kościuszko, Michał Kleofas Ogiński i Józef Piłsudski. Starają się używać dawnego (sprzed reformy ortograficznej 1933 roku) języka białoruskiego (ruskiego), określanego przez nich jako język litewski. Wydają czasopismo „Litwa”, publikowane głównie w tym języku, ale pisane białoruską łacinką.

Nie angażują się politycznie, poświęcając uwagę szerzeniu wiedzy historycznej, kultury i tożsamości litewskiej. Ruch skupia głównie wykształconych młodych ludzi z Białorusi.

• Litwini w znaczeniu historycznym
• litwinizacja

• Bury J., Litwinizm – nowe zjawisko na Białorusi. [dostęp: 2011-01-07].
• Дзермант А., Адраджэнне Духу Вялікай Літвы. [dostęp: 2011-01-07].

• Litwania - strona z założeniami ruchu w języku rosyjskim i "litewskim" (białoruskim). litvania.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-15)].