Marie Johanna Baum – Wikipedia, wolna encyklopedia

Marie Johanna Baum (ur. 23 marca 1874 w Gdańsku, zm. 8 sierpnia 1964 w Heidelbergu) – doktorka chemii pochodzenia żydowskiego, działaczka na rzecz praw kobiet, posłanka Reichstagu (1919–1921), pionierka nowoczesnej pracy społecznej^[1].

Przyszła na świat w rodzinie z tradycjami naukowymi, społecznymi i aktywistycznymi. Jej matka Florentina Baum z Dirichletów (1845–1912) włączyła się w tworzenie szkolnictwa dla dziewcząt w Gdańsku^[1]. Ojciec Georg Wilhelm Baum był lekarzem^[2]. Marie miała 3 siostry i 2 braci^[1][3].

Ukończyła szkołę prowadzoną przez stowarzyszenie "Frauenwohl" – oddział mieszczańskiej organizacji kobiecej w Berlinie, którą współzakładała jej matka^[1].

W Zurychu zdała maturę i ukończyła studia z chemii i biologii. Nie mogła uczyć się w Niemczech ze względu na zakaz studiowania kobiet^[2]. W Szwajcarii było to możliwe od 1867^[3]. Zaprzyjaźniła się z Käthe Kollwitz i Ricardą Huch^[3].

W 1899 uzyskała doktorat w dziedzinie nauk chemicznych. Do 1902 pracowała jako doktorka chemii w dziale patentowym firmy Agfa^[3]. Jako inspektorka odwiedzała fabryki i warsztaty, monitorowała warunki bezpieczeństwa i higieny pracy (m.in. w Karlsruhe). Zrezygnowała z pracy z powodu zbyt niskich zarobków i niewystarczającego szacunku mimo rzetelnej pracy. Zapisała się na studia na Uniwersytecie w Heidelbergu. Nawiązała kontakty z Maxem Weberem i Marianne Weber^[3].

Zaangażowała się w poprawę jakości opieki społecznej nad rodzinami robotniczymi oraz młodzieżą. W 1907 wyjechała do Düsseldorfu i wstąpiła do Federacji Niemieckich Stowarzyszeń Kobiet, gdzie przejęła kierownictwo nad Stowarzyszeniem Opieki nad Niemowlętami i Opieki Społecznej. W 1908 została członkinią zarządu i prezydium Niemieckiego Ośrodka Pomocy Młodzieży. W 1909 została wybrana do zarządu Niemieckiego Towarzystwa Opieki Publicznej i Prywatnej. Prowadziła wykłady oraz szkolenia, publikowała wyniki badań^[3].

W czasie I wojny światowej organizowała pomoc dla dzieci i kobiet. W 1917 rozpoczęła pracę w Hamburskiej Społecznej Szkole Kobiet i Społecznym Instytucie Pedagogicznym, do czego namówiła ją Gertrud Bäumer^[1].

W listopadzie 1918 zapisała się do Niemieckiej Partii Demokratycznej. Wystąpiła z jej szeregów na znak protestu wobec niedostatecznej reprezentacji kobiet^[1].

W latach 1919–1921 była jedną z pierwszych kobiet posłanek w Reichstagu^[1].

W 1921 zrezygnowała z dalszej działalności parlamentarnej. Przeniosła się do Baden i działała jako starsza radna w badenskim Ministerstwie Stanu. Przed 13 lat prowadziła dom rekreacyjny dla dzieci Heuberg w Jurze Szwabskiej^[3].

Od semestru letniego 1928 pracowała jako socjolożka w Instytucie Nauk Społecznych i Politycznych na Uniwersytecie Opieki Społecznej i Opieki Społecznej w Heidelbergu^[3]. Prowadziła badania i wykłady naukowo-socjologiczne^[2].

W okresie Republiki Weimarskiej pełniła funkcje publiczne związane z opieką społeczną, przecierając szlaki kobietom. Współpracowała z działaczkami na rzecz praw kobiet, jak również organizacjami społecznymi i kobiecymi^[1]. W 1925 była współzałożycielką (wraz z Alice Salomon, Gertrudą Bäumer i Marianne Weber) Die Deutsche Akademie für soziale und pädagogische Frauenarbeit (Instytutu Do Spraw Udziału Kobiet W Działalności Zawodowej i Społecznej) w Berlinie^[2].

W 1933, ze względu na żydowskie pochodzenie, została zmuszona do ustąpienia ze wszystkich stanowisk i urzędów. Zajęła się pomocą żydowskim obywatelom Niemiec podczas wyjazdu z kraju. Opiekowała się tymi, którzy zostali^[1]. Współpracowała z proboszczem Heidelbergu, Hermannem Maasem^[3].

W 1946, mimo wieku emerytalnego, wróciła na uniwersytet w Heidelbergu, tworząc kluby dyskusyjne^[2]. Poświęciła się pisarstwu^[3].

Przez wiele lat mieszkała w Heidelbergu. Została pochowana na cmentarzu Bergfriedhof^[1].

W 1930 opublikowała rozprawę Das Familienleben in der Gegenwart. 182 Familienmonographien (182 biogramy współczesnych jej rodzin niemieckich, we współpracy z Alice Salomon)^[2][3].

W 1950 wydała wspomnienia pt. Rückblick auf mein Leben^[1]. W tym samym roku napisała wstęp do niemieckiego wydania pamiętnika Anny Frank^[1]. W 1951 opublikowała biografię Ricardy Huch (Leuchtende Spur. Das Leben Ricarda Huchs), a w 1955 r. jej Listy do przyjaciół (Briefe an die Freunde)^[3].

W 1954 otrzymała Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec^[1]. Była honorową obywatelką Heidelbergu^[2].

Szkoła zawodowa w Heidelbergu oraz ulica w Karlsruhe noszą jej imię^[1][2].