Megaladapidae – Wikipedia, wolna encyklopedia

Megaladapidae
Forsyth Major, 1893[1]
Okres istnienia: plejstocen-holocen
2,588–0,0005 mln lat temu
2.588/0.0005
2.588/0.0005
Ilustracja
Megaladapis edwardsi
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Infrarząd

lemurokształtne

Nadrodzina

lemurowce

Rodzina

Megaladapidae

Typ nomenklatoryczny

Rodzina: Megaladapis Forsyth Major, 1893
Rodzaj: Megaladapis madagascariensis Forsyth Major, 1893

Synonimy

Rodziny:

Rodzaju:

Rodzaje i gatunki

Megaladapis Forsyth Major, 1893[1]
3 gatunki – zobacz opis w tekście

Megaladapidaemonotypowa[9][10][11] wymarła[12][13] rodzina ssaków naczelnych z nadrodziny lemurowców (Lemuroidea), obejmująca 3 wymarłe gatunki zamieszkujące niegdyś Madagaskar. Największe mierzyły od 1,2 do 1,5 m długości.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]
Czaszka Megaladaspis madagascariensis
Szkielet Megaladapis grandidieri

Megaladapis znacznie różnił się od wszystkich dzisiejszych małpiatek. Miał przysadziste ciało. Budową przypominał dzisiejszego koalę. Długie ramiona, stopy, palce rąk i nóg wyspecjalizowały się w kierunku chwytania drzew. Jego tylne kończyny układały się łukowato, co pomagało w pionowym wspinaniu się na pnie drzew. Ręce i stopy były zakrzywione. Kostki i nadgarstki nie posiadały spotykanej u większości lemurów stabilności potrzebnej w przemieszczaniu się po ziemi[14].

Odlew czaszki pozwolił ocenić objętość mózgu na około 250 cm3. To około 3–4 razy więcej niż u domowego kota[15].

Megaladapis ewoluował, ponieważ topografia Madagaskaru podlegała nieustannym zmianom. Wraz z innymi lemurami Megaladapis wyspecjalizował się, zajmując swą własną niszę ekologiczną. Ogólnie u wspinaczy żyjących na drzewach można spodziewać się zwiększania rozmiarów kończyn przednich proporcjonalnie do zwiększania rozmiarów ciała[16].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Megaladapis: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821[17].
  • Dinolemur: gr. δεινος deinos ‘straszny, potężny’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758[18]. Typ nomenklatoryczny: Dinolemur Grevei Filhol, 1895 (= Megaladapis madagascariensis Forsyth Major, 1893).
  • Peloriadapis: gr. πελωριος pelōrios ‘ogromny’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821[19]. Typ nomenklatoryczny: Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899.
  • Palaeolemur: gr. παλαιος palaios ‘stary, antyczny’[20]; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758. Typ nomenklatoryczny: Palaeolemur destructus Lorenz-Liburnau, 1900 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).
  • Mesoadapis: gr. μεσος mesos ‘środkowy, pośredni’; rodzaj Adapis F. Cuvier, 1821[21]. Typ nomenklatoryczny: Mesoadapis destructus Lorenz-Liburnau, 1901 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).
  • Megalindris: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’[22]; rodzaj Indris G. Cuvier, 1800. Typ nomenklatoryczny: Megalindris gallienii Standing, 1908 (= Peloriadapis Edwardsi G. Grandidier, 1899).

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny należy jeden rodzaj, Megaladapis, do którego zaliczane są następujące gatunki[23][9][10]:

W kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Uważa się często, że malgaskie legendy o wymarłym zwierzęciu tretretretre lub tratratratra odnoszą się w rzeczywistości do Megaladapis. Jednakże ich szczegóły, zwłaszcza przypominająca ludzką twarz zwierzęcia, dużo lepiej pasują do Palaeopropithecus[24].

Wymarcie

[edytuj | edytuj kod]

Szczątki Megaladapis znaleziono w okolicy bagna Ambolisatra na południowym zachodzie wyspy. Były jednym z licznych przedstawicieli megafauny, która wyginęła na Madagaskarze w tym samym czasie. Były to wolne stworzenia, zachowujące aktywność w ciągu dnia. Czyniło to je podatnymi na drapieżnictwo, pożary lasów, destrukcję siedlisk i być może wprowadzone do środowiska patogeny[25].

  1. Nomen nudum; młodszy homonim Palæolemur Delfortrie, 1873 (Adapidae).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Ch.I. Forsyth Major. On Megaladapis madagascariensis, an extinct gigantic lemuroid from Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 54 (326), s. 178, 1893. (ang.). 
  2. É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 363. (łac.).
  3. M. Schlosser. Beitrag zur Osteologie und systematischen Stellung der Gattung Necrolemur, sowie zur Stammesgeschichte der Primaten überhaupt. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie”. Festband 1807–1907, s. 222, 1907. (niem.). 
  4. H. Filhol. Observations concernant les Mammifères contemporains des Æpyornis à Madagascar. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 1 (1), s. 12, 1895. (fr.). 
  5. G. Grandidier. Description d’ossements de Lémuriens disparu. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 5 (6), s. 276, 1899. (fr.). 
  6. L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 37 (1), s. 9, 1900. (niem.). 
  7. L. von Lorenz-Liburnau. Über einige Reste ausgestorbener Primaten von Madagaskar. „Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 70, s. 10, 1901. (niem.). 
  8. H.F. Standing. On recently discovered subfossil primates from Madagascar. „Transactions of the Zoological Society of London”. 18 (2), s. 139, 1908. (ang.). 
  9. a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
  10. a b Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 700. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 140. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. Mittermeier, Russell A., et al.: Lemurs of Madagascar. Wyd. 2. Conservation International, 2006, s. 46–49. ISBN 1-881173-88-7. (ang.).
  13. Ronald M. Nowak: Walker’s Primates of the World. Johns Hopkins University Press, 1999, s. 83. ISBN 0-8018-6251-5. (ang.).
  14. The Primate Semicircular Canal System and Locomotion. W: Fred Spor, Theodore Garland Jr., Gail Krovitz, Timothy M. Ryan, Mary T. Silcox: Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 104, No. 26. 2007, s. 10811. (ang.).
  15. On Megaladapis madagascariensis, an Extinct Gigantic Lemuroid from Madagascar; with Remarks on the Associated Fauna, and On Its Geological Age. W: C.I. Forsyth Major: Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 185. 1894, s. 15–38. (ang.).
  16. Adaptive diversity in subfossil Malagasy prosimians. W: William L. Jungers: Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie. 1980, s. 177–186. (ang.).
  17. Palmer 1904 ↓, s. 404.
  18. Palmer 1904 ↓, s. 233.
  19. Palmer 1904 ↓, s. 520.
  20. Jaeger 1959 ↓, s. 181.
  21. Palmer 1904 ↓, s. 413.
  22. Jaeger 1959 ↓, s. 151.
  23. J.S. Zijlstra, Megaladapis Forsyth Major, 1893, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-02] (ang.).
  24. Chapter 6: Lemurs: Old and New. W: E.L. Simons: Natural Change and Human Impact in Madagascar. University of Chicago Press, 2003, s. 142–166. ISBN 0-226-30306-3. (ang.).
  25. Many Suspects to Blame in Madagascar Extinctions. W: Elizabeth Culotta: Science, New Series, Vol. 268, No. 5217. 1995, s. 1568–1569. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]