Lemurowe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lemurowe
Strepsirrhini
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812[1]
Ilustracja
Przedstawiciel podrzędu – lemur katta (Lemur catta)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Infrarzędy

4 podrzędy (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Lemurowe[14] (Strepsirrhini) – podrząd ssaków z rzędu naczelnych (Primates) obejmujący gatunki o cechach najbardziej prymitywnych wśród naczelnych, w języku polskim określanych jako niższe naczelne. Wspólną cechą wyróżniającą tę grupę zwierząt jest spiczasty pysk zakończony wilgotnym nosem połączonym z górną wargą. Poza palczakami wszystkie małpiatki zaliczane do Strepsirrhini mają zęby ułożone w grzebień zębowy złożony z dolnych siekaczy i kłów oraz – wykorzystywany do czyszczenia sierści – długi pazur na drugim palcu stopy. W oku większości gatunków występuje błona odblaskowa (tapetum lucidum), nie występuje natomiast charakterystyczny dla wyższych naczelnych (Haplorrhini) dołek środkowy siatkówki oka (fovea centralis).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Strepsirrhini: gr. στρεψις strepsis ‘obracanie się dookoła’, od στρεφω strephō ‘obrócić dookoła’[15]; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, pysk’[16].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Strepsirrhini tworzą takson monofiletyczny. Podrząd obejmuje małpiatki zgrupowane w trzech infrarzędach[17][18][19][14]:

Opisano również infrarząd wymarły[20]:

oraz taksony wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej i nie zgrupowane w żadnym z powyższych infrarzędów[20]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. É. Geoffroy Saint-Hilaire. Suite au tableau des quadrumanes. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 19, s. 156, 1812. Paris. (fr.). 
  2. J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 72. (łac.).
  3. J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.). 
  4. R. Owen. On the characters, principles of division, and primary groups of the class Mammalia. „Journal of the Proceedings of the Linnean Society of Zoology”. 2, s. 37, 1858. (ang.). 
  5. St.G.J. Mivart. Notes on the crania and dentition of the Lemuridae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 637, 1864. (ang.). 
  6. E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clix. (niem.).
  7. E.D. Cope. On the mutual relations of the bunotherian Mammalia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 35, s. 79, 1883. (ang.). 
  8. F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 102, 1889. (hiszp.). 
  9. H. Winge: Jordfundne og nulevende aber (Primates) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. F. Dreyer: Kjøbenhavn, 1895, s. 20, seria: E. Museo Lundii. (duń.).
  10. a b E. Haeckel: Systematische phylogenie. T. 3. Berlin: Georg Reimer, 1895, s. 600, 602. (niem.).
  11. W.K. Gregory. The orders of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 27, s. 465, 1910. (ang.). 
  12. M.C. McKenna: Toward a phylogenetic classification of the Mammalia. W: W.P. Luckett & F.S. Szalay (redaktorzy): Phylogeny of the Primates. A Multidisciplinary Approach. New York: Plenum Press, 1975, s. 41. ISBN 978-1-4684-2166-8. (ang.).
  13. M. Godinot: Paleogene prosimians. W: L. Werdelin & W.J. Sanders (redaktorzy): Cenozoic Mammals of Africa. Berkeley: University of California Press, 2010, s. 324. ISBN 0-520-25721-9. (ang.).
  14. a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 28–54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. Jaeger 1959 ↓, s. 250.
  16. Jaeger 1959 ↓, s. 221.
  17. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
  18. C.J. Burgin: Introduction. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 22. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  19. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 26. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  20. a b J.S. Zijlstra, Strepsirrhini Geoffroy Saint-Hilaire, 1812, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  21. J.-L. Hartenberger & B. Marandat. A new genus and species of an early Eocene Primate from North Africa. „Human Evolution”. 7, s. 9, 1992. (ang.). 
  22. 周明镇 / M. Zhou. 河南卢氏始新世灵长类一新属 / A New Tarsioid Primate from the Lushi Eocene, Honan. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 5 (1), s. 1, 1961. (chiń. • ang.). 
  23. Gheerbrant i in. 1993 ↓, s. 145.
  24. Gheerbrant i in. 1993 ↓, s. 182.
  25. E.L. Simons. Discovery of the smallest Fayum Egyptian primates (Anchomomyini, Adapidae). „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 94 (1). s. 182. DOI: 10.1073/pnas.94.1.180. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]