Miejska Rada Narodowa w Poznaniu (1945–1990) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Miejska Rada Narodowa w Poznaniu

Państwo	Polska
Województwo	Województwo poznańskie
Powiat
Miejsce	Poznań

Miejska Rada Narodowa w Poznaniu (także Miejska Rada Narodowa stołecznego miasta Poznania) – rada narodowa powstała 26 marca 1945 i funkcjonująca do 1990 w Poznaniu.

• przewodniczący: Zygmunt Piękniewski^[a][1] (PPR) (rezygn. 1 października 1945), Franciszek Kowalewski (PPS) (8 listopada 1945-8 kwietnia 1948^[2]), Edward Stokowski (PPS) (od 5 maja 1948)
  • wiceprzewodniczący: Jan Sulczyński (Stronnictwo Demokratyczne) (rezygn. 5 grudnia 1949), Stefan Marzec^[3]
• Prezydium: Michał Cuprych (Okręgowa Komisja Związków Zawodowych)^[4], Czesław Bartczak^[5], Czesław Grajek (PPS)^[6], Bogusław Seydlitz (PPS)^[7], Zygmunt Wolniewicz^[8], Stanisław Piotrowicz^[9], Zygmunt Piękniewski (PPR)^[10], Maksymilian Bartz^[11], Józef Marchewczyk^[12], Bogdan Grzybowski^[13]

Miejska Rada Narodowa została założona 26 marca 1945 i składała się z 58 radnych. 3 lipca 1945 liczba radnych została powiększona do 72^[14], a w 1946 do 80.

Podziału mandatów dokonał tymczasowy prezydent miasta Feliks Maciejewski. Mandaty przyznawane organizacjom społecznym wielokrotnie ulegały zmianom wynikającym z łączenia się tych organizacji lub zrzeczenia się mandatu i przyznania go innemu stowarzyszeniu.

Pierwsze posiedzenie odbyła 20 marca 1945. Ogółem odbyło się 99 posiedzeń: 1945 (16), 1946 (19), 1947 (18), 1948 (16), 1949 (19), 1950 (11), jednak z uwagi na rozłożenie drugiego posiedzenia na dwa dni (12 i 16 kwietnia 1945) przyjęto że w kadencji 1945-1950 odbyło się 100 posiedzeń Rady. Posiedzenia odbywały się siedzibie Zarządu Miasta (ul. Matejki 49), a od 25 maja 1945 w Sali Królewskiej Ratusza, od 6 października 1949 w Nowym Ratuszu (przy ul. Czerwonej Armii). Kworum ustalone zostało na niskim poziomie 1/3, co miało znaczenie przy wysokiej absencji radnych (frekwencja 52–97%) lub opuszczania obrad przed ich zakończeniem.

Działalność Rady: wybór prezydenta miasta Feliksa Maciejewskiego (PPR) i wiceprezydentów (11 kwietnia 1945), wybór prezydenta Stanisława Sroki (16 lipca 1945), wybór prezydenta Leona Murzynowskiego (11 grudnia 1948) oraz prezydenta Franciszka Frąckowiaka (1950), potępienie organizacji Wolność i Niepodległość (29 września 1947), włączenie się w "Akcję O" (zrzeczenie się diet na stałe, 28 lipca 1949), działalność w zakresie przeprowadzenia reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, odbudowy zniszczeń po wojnie, reaktywacja szkolnictwa, nazewnictwo ulic.

Radni Michał Cuprych, Franciszek Danielak, Roman Dziubiński, Józef Kukurenda, Dionizy Madajewski, Alfons Mielcarek, Antoni Paszkowiak i Józef Pietrzak posiadali mandaty radnych Miejskiej Rady Narodowej przez całą kadencję.

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący: Witold Przewoźny^[17], Stefan Marzec^[18]
• sekretarz: Zygmunt Wolniewicz^[19]

W związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. z 1950 r. nr 14, poz. 130) Miejska Rada Narodowa przejęła zadania z zakresu administracji samorządowej. Urzędy zostały zastąpione nowymi (np. funkcję prezydenta miasta pełnił odtąd Przewodniczący Prezydium MRN). Aby wprowadzić przepisy w życie, 3 czerwca 1950, po setnym posiedzeniu MRN, na uroczystej sesji w auli Uniwersytetu Poznańskiego przyjęte zostały sprawozdania z pracy Rady Narodowej w okresie 1945-1950, a następnie posiedzenie Rady które określiło obecnym zasadę funkcjonowania nowego porządku organizacyjnego. Delegatem Komsomołu na to posiedzenie był Smirnow, a z ramienia Wojewódzkiej Rady Narodowej z referatem wystąpił jej Przewodniczący Włodzimierz Migoń; sesji przewodniczył Czesław Bartczak, a sekretarzem został Aleksander Rozmiarek. W tajnym głosowaniu wybrane zostało Prezydium MRN, które rozpoczęło pracę od 6 czerwca 1950.

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący^[20]: Zygmunt Wolniewicz, Stefan Marzec, Władysław Rybski (dołączył, następnie zastąpiony), Edward Bliński (za Wł. Rybskiego)
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Edmund Krzymień, Czesław Kołodziejczak, Czesław Lesiński, Alojzy Łuczak, Dionizy Madajewski, Leon Stajkowski, Franciszek Szalek, Zdzisław Walczak, Stanisław Biczysko^[21], Halina Latowska^[22], Henryk Nowak^[23], Stanisław Piasecki^[24], Zygmunt Stańko^[25]

W 1954 na skutek uchwalenia nowej ordynacji wyborczej wybory do rad narodowych miałby być powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Wybory odbyły się 5 grudnia 1954. W skład Rady weszło 149 radnych. Podczas tej kadencji Rady liczbę wiceprzewodniczących zwiększono z 2 do 3.

Jednocześnie na podstawie uchwały Prezydium Rządu z 7 października 1954 została zatwierdzona uchwała WRN o podziale Poznania na dzielnice i utworzeniu Dzielnicowych Rad Narodowych (wybory 5 grudnia 1954; działały od 1 stycznia 1955).

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący: Edmund Krzymień, Stefan Marzec
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Edward Hałas, Jan Nalepka, Dobromir Osiński, Wacław Piaskowski

Rada liczyła 80 radnych. Na podstawie Dekretu Rady Państwa z dnia 31 grudnia 1956 r. o wyłączeniu z województw miast Krakowa, Poznania i Wrocławia oraz nadaniu Miejskim Radom Narodowym tych miast uprawnień wojewódzkich rad narodowych, od 1 stycznia 1957 Poznań pozostawał poza granicami województwa, jednocześnie zyskał rangę jednostki podziału administracyjnego szczebla wojewódzkiego. Rada Narodowa posiadała kompetencje władz wojewódzkich.

• przewodniczący: Jerzy Kusiak
  • wiceprzewodniczący: Dionizy Balasiewicz^[26], Władysława Klawiter, Zbigniew Rudnicki, Henryk Kędziora^[27]
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Bolesław Drogomirecki, Czesław Kołodziejczak, Jerzy Łangowski, Wacław Piaskowski

• przewodniczący: Jerzy Kusiak
  • wiceprzewodniczący: Henryk Kędziora, Władysława Klawiter, Zbigniew Rudnicki, Jerzy Łangowski (od 23 grudnia 1965)^[28]
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Franciszek Kosmowski, Wacław Piaskowski, Maria Roszczak

Rada zainaugurowała działalność 11 czerwca 1965 w sali Odrodzenia Ratusza. Podczas tej kadencji Rady liczbę wiceprzewodniczących, za zgodą prezesa Rady Ministrów, zwiększono z 3 do 4.

• przewodniczący: Jerzy Kusiak (do 2 lipca 1970)^[29], Stanisław Cozaś (od 5 września 1970)
  • wiceprzewodniczący: Henryk Kędziora, Zbigniew Rudnicki, Jerzy Łangowski
• sekretarz: Józef Świtaj
• Prezydium: Wiktor Kozłowski, Stanisław Królikowski, Maria Roszczak, Danuta Wawrzyńczyk-Szplit

Była to ostatnia kadencja podczas której przewodniczący Prezydium pełnił obowiązki prezydenta Poznania. Przeprowadzona w 1973 reforma rozdzielała funkcje prawodawcze (Rada Narodowa) od wykonawczych (prezydent miasta).

• przewodniczący: Alfred Kowalski
  • wiceprzewodniczący: Tadeusz Witold Młyńczak, Maria Dziewolska, Bogdan Tynecki
• Prezydium: Stanisław Andrzejewski, Jan Filipiak, Stanisław Konieczny, Stanisław Mytko, Maria Roszczak, Kazimierz Wieczorowski, Ryszard Witkowski

Wybory odbyły się 9 grudnia 1973. Rada liczyła 120 członków, którzy uczestniczyli w 8 sesjach Rady. Od 1 stycznia 1975 Radzie Miasta podporządkowany został powiat poznański.

Z uwagi na zmianę przepisów Rada działała w skróconej kadencji.

• przewodniczący: Józef Świtaj (PZPR)
  • wiceprzewodniczący: Józef Cichowlas, Stanisław Antczak, Maria Chróścińska

1 czerwca 1975 weszły w życie przepisy Ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa i o zmianie Ustawy o Radach Narodowych. Zlikwidowany został podział miasta na dzielnice i Dzielnicowe Rady Narodowe. Od 1 czerwca radnymi zostało 359 członków byłych Dzielnicowych Rad Narodowych. Miejska Rada Narodowa w Poznaniu przejęła funkcje terenowego organu władzy państwowej w Poznaniu. Wielu radnych Rady Narodowej zostało radnymi Wojewódzkiej Rady Narodowej

Inauguracja prac odbyła się 7 czerwca 1975 w Sali Wielkiej Pałacu Kultury. I sekretarz KW PZPR Jerzy Zasada przedstawił kandydatów do Prezydium Rady, których radni przyjęli z aprobatą. Rada odbyła 11 sesji na których zostały przyjęte 44 uchwały. Prezydium Rady odbyło 35 posiedzeń poświęconych 84 zagadnieniom. Działalność Rady: uwzględnienie w Planie Społeczno-Gospodarczym Rozwoju Poznania wodociągu na Podolany (1977), wniosek o przydzielenie dla Poznania 10 pawilonów handlowych, prace remontowe w budynkach miejskich^[30], realizacja budów Trasy Katowickiej oraz zachodniego odcinka trasy E-8^[31], modernizacje ul. Czerwonej Armii, Garbary, Solnej, Obornickiej, Dzierżyńskiego, przygotowania gruntów pod Pracownicze Ogródki Działkowe w Krzesinach, Sypniewie, przy ul. Słupskiej i Gorajskiej, Park im. J. Gagarina, program budownictwa mieszkaniowego, handlowo-usługowego i oświatowego^[32], rozbudowanie Szpitala MSW przy ul. Wrzoska oraz Szpitala Kolejowego w Niwce, budowa krytego basenu KS Posnania, rozbudowa obiektów sportowych przy ul. Chwiałkowskiego, budowa 6 domów studenckich^[33], rozbudowa zakładów przemysłowych^[34]

• przewodniczący: Józef Świtaj (PZPR)
  • wiceprzewodniczący: Hanna Skalisz, Miron Kolasiński, Stanisław Antczak

Wybory do Rady Narodowej odbyły się 5 lutego 1978. Frekwencja wyborcza wyniosła 98,3% (416 689 upoważnionych do głosowania). Na Front Jedności Narodu oddano prawie 100% głosów. Wybranych zostało 150 radnych.

Pierwsza uroczysta sesja Rady miała miejsce w siedzibie WRN przy ul. Stalingradzkiej (obecnie al. Niepodległości) 13 lutego 1978. Skład Prezydium zaproponował I Sekretarz KW PZPR Jerzy Zasada, został on następnie zatwierdzony w jawnym głosowaniu.

• przewodniczący: Stanisław Antczak

Rada została wybrana w wyborach 17 czerwca 1984. Frekwencja wyborcza wyniosła 74%. Działalność zainaugurowała 27 czerwca 1984 w Sali Białej Urzędu Miejskiego.

Wybory do Rady odbyły się 30 czerwca 1988 na podstawie nowych przepisów Ustawy z dnia 16 czerwca 1988 r. o zmianie Ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego.

Radzie Narodowe została powierzona część kompetencji i zadań Wojewódzkiej Rady Narodowej^[35]. Z uwagi na zmianę prawa działalność Rady zakończyła się w 1990. Od tego czasu funkcjonowała Rada Miasta Poznania I kadencji (1990-1994).

• Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu

• Tadeusz Świtała: Władze miasta Poznania, w: Kronika Miasta Poznania 2/1974. Poznań: 1974, s. 7.; on-line: [1]
• Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, w: Kronika Miasta Poznania 2/1950. Poznań: 1950, s. 157.
• Sarnowski Andrzej: Skład i organy Miejskiej Rady Narodowej (26 III 1945 – 3 VI 1950). Aneks: Skład Miejskiej Rady Narodowej w 1945 r. (Według listy na posiedzeniu konstytucyjnym), w: Kronika Miasta Poznania 1/1979. Poznań: 1979. Brak numerów stron w książce
• Tadeusz Świtała: Wyniki wyborów do Rad Narodowych w Poznaniu (na podstawie obwieszczeń terytorialnych komisji wyborczych); Radni Rady Narodowej miasta Poznania., w: Kronika Miasta Poznania 4/1969. Poznań: 1969, s. 15-23.; on-line: [2]
• Tadeusz Świtała: Wybory nowego przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania [Stanisława Cozasia], w: Kronika Miasta Poznania 2/1971. Poznań: 1971, s. 5-13.; on-line: [3]
• Tadeusz Świtała: Poznańska Miejska Rada Narodowa po podziale administracyjnym kraju (1 czerwiec 1975 r.), w: Kronika Miasta Poznania 4/1975. Poznań: 1975, s. 5-11.; on-line: [4]
• Józef Łopaczyk: Miejska Rada Narodowa i jej organy w latach 1975-1977, w: Kronika Miasta Poznania 3/1978. Poznań: 1978, s. 23-30.; on-line: [5]
• Tadeusz Świtała: Inauguracyjna sesja Miejskiej Rady Narodowej (13 lutego 1978 r.). Aneks: Protokół Miejskiej Komisji Wyborczej w Poznaniu z wyborów radnych sporządzony dnia 6 lutego 1978 r.; Wykaz radnych Miejskiej Rady Narodowej (kadencja 1978 – 1982), w: Kronika Miasta Poznania 3/1978. Poznań: 1978, s. 5-22.; on-line: [6]
• Tadeusz Świtała: Inauguracja Miejskiej Rady Narodowej VIII kadencji w dniu 27 czerwca 1984 r., w: Kronika Miasta Poznania 3-4/1984. Poznań: 1984, s. 5-21.; on-line: [7]
• Marian Genowefiak: Składy osobowe stałych Komisji Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu., w: Kronika Miasta Poznania 2/1985. Poznań: 1985, s. 150-152.; on-line: [8]
• Marian Genowefiak: Radni IX Kadencji (wybrani w dniu 30 VI 1988 r.); Komisje Miejskiej Rady Narodowej IX Kadencji., w: Kronika Miasta Poznania 2/1989. Poznań: 1989, s. 138-140.; on-line: [9]
• Marian Genowefiak (przyg. do druku): Program Miejskiej Rady Narodowej na lata 1988-1992. Na podst. Uchwały Miejskiej Rady Narodowej nr II/11/88 z dnia 30 IX 1988 r., w: Kronika Miasta Poznania 3/1989. Poznań: 1989, s. 5-14.; on-line: [10]