Zygmunt Piękniewski – Wikipedia, wolna encyklopedia
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | Aleja Zasłużonych[1] |
Zawód, zajęcie | ślusarz[1] |
Miejsce zamieszkania | ul. Głogowska 111[a][3], |
Partia | |
Rodzice | Wojciech |
Dzieci | 5[1] |
Odznaczenia | |
|
Zygmunt Piękniewski (ur. 28 grudnia 1892 w Łodzi, zm. 12 sierpnia 1968 w Poznaniu) – polski działacz społeczno-polityczny, rewolucjonista z 1905, uczestnik walk I i II wojny światowej, powstaniec warszawski, założyciel i współzałożyciel organizacji i partii robotniczych, przewodniczący prezydium MRN w Poznaniu (1945), przewodniczący WRN (1945–1948), poseł do KRN (1945–1947) i Sejmu Ustawodawczego (1947–1952).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Wojciecha i Marii z d. Klinger[c]. Jego ojciec wyjechał na Syberię, w 1898 dołączyła do niego reszta rodziny. Mieszkali w Irkucku[4][1]. Zygmunt uczył się zawodu ślusarza[1].
W 1905 Zygmunt brał udział w rewolucji, pracował jako goniec. Włączył się w nurt ruchu robotniczego i następnych latach brał udział m.in. w strajkach w lenskich kopalniach złota (pracował tam jako mechanik)[4].
Podczas I wojny światowej walczył m.in. pod Verdun (1916) i Arras (1917). Dostał się do niemieckiej niewoli. Do ojczyzny powrócił z armią Józefa Hallera. Od maja 1920 mieszkał w Poznaniu[4][1].
Rozpoczął pracę w zakładach „H. Cegielski”. Jednocześnie zaangażował się w działalność ruchu robotniczego. W czerwcu 1920 był jednym z założycieli poznańskiego ruchu robotniczego, 23 września 1921[d] przewodniczył pierwszemu publicznemu wiecowi komunistycznemu w Poznaniu przy ul. Grunwaldzkiej (u zbiegu z ul. Śniadeckich). Na wiec przybyło ok. 6000 uczestników protestujących przeciw zbrojnej interwencji Piłsudskiego w ZSRR oraz domagających się od państwa poprawy warunków bytowych i uwolnienia więźniów politycznych[5]. Od października 1921 był przewodniczącym Komitetu Strajku Generalnego w Poznaniu. Pod koniec 1921 aresztowany, jednak z braku dowodów jego winy został wypuszczony na wolność w lutym 1922. Rozpoczął działalność w kierownictwie Komitetu Okręgowego KPP. W swoim zakładzie pracy (HCP) był przewodniczącym Związku Zawodowego Metalowców i przewodniczącym Wydziału Robotniczego. Był jednym ze współorganizatorów Uniwersytetu Robotniczego (przy ul. Zamkowej 7). W 1923 aresztowany[4][1].
W 1924 wspólnie z Alfredem Bemem założył Komitet Bezrobotnych. W 1927 był jednym ze współzałożycieli PPS-Lewica. Kandydował do Rady Miasta w 1925 (z listy Lewicy Związków Zawodowych[6]) oraz do Sejmu w 1928[4][1].
Z początkiem 1929 został sekretarzem Krakowskiego Okręgu PPS-Lewicy. Aresztowany po raz trzeci w październiku 1929 i 26 lutego 1930 skazany na 2 lata ciężkiego więzienia. Z więzienia wyszedł wcześniej dzięki złożonej apelacji i kaucji. W lutym 1931 podczas II Kongresu PPS-Lewicy w Łodzi ponownie aresztowany. Przewieziony do Poznania, wypuszczony na wolność w lutym 1934[4].
Podczas okupacji w Poznaniu handlował na rynku Łazarskim[3], a od końca 1939 pracował w DWM (przejęte przez Niemców zakłady HCP) przy produkcji parowozów[3][4][1]. Od 1940 wraz z innymi polskimi pracownikami fabryki zaczął organizować tajną organizację, której celem był m.in. sabotaż fabryczny. Od jesieni 1942 utrzymywał kontakt z Łódzkim Komitetem Obwodowym PPR[e][3][4]. 31 maja 1944 wracając z nocnej zmiany w fabryce został ostrzeżony o obserwacji jego domu przez Gestapo[7][3]. Dzięki temu udało mu się uciec do Łodzi, następnie do Koluszek i Warszawy[4]. Aresztowano jego żonę, która zmarła później w obozie w Ravensbrück[3].
Podczas powstania warszawskiego walczył o zdobycie budynku PAST-y (20 sierpnia 1944)[f] i poczty przy ul. Nowogrodzkiej. 9 września 1944 został ranny w wyniku wybuchu granatu. Przewieziony do warszawskiego lazaretu, następnie do Krakowa. Tam Komitet Miejski PPR powierzył mu funkcję organizatora rad zakładowych. 8 marca 1945 wrócił do Poznania na polecenie KC PPR[4][1].
Po wojnie pełnił szereg funkcji: kierownika Wydziału Kadr i członka Egzekutywy KW Polskiej Partii Robotniczej, przewodniczącego pierwszej Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu (PPR; od 26 marca do 1 października 1945[g][8]), przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej (od czerwca 1945 do listopada 1948), posła do Krajowej Rady Narodowej (od kwietnia 1945 do stycznia 1947)[4][1] i posła do Sejmu Ustawodawczego (1947–1952)[9].
Organizował pracę Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w województwie poznańskim oraz poznańskich organizacji sportowych (m.in. Polskiego Związku Bokserskiego i Polskiego Związku Hokeja na Trawie)[4][1].
Od 1956 na emeryturze. Dalej udzielał się społecznie, m.in. jako członek Komitetu Dzielnicowego PZPR Poznań-Grunwald oraz w Zarządzie Dzielnicowym ZBOWiD Poznań-Grunwald[1]. W 1957 został pierwszym przewodniczącym Komisji Sportu, Turystyki i Przysposobienia Wojskowego[10].
Był Przewodniczącym Prezydium Społecznego Komitetu Budowy pomnika Karola Świerczewskiego w Poznaniu (od 1968)[11].
Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu na Junikowie w Poznaniu (AZ-P-54)[12].
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Order Sztandaru Pracy II klasy
- Odznaka Grunwaldzka
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaka Honorowa Miasta Poznania
- Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ przed 1944
- ↑ po II wojnie światowej
- ↑ ojciec – rzeźnik spod Krotoszyna, z pochodzenia Czech; matka z pochodzenia Czeszka
- ↑ Kronika Miasta Poznania 2/1963 s. 51 i 1/1969 s. 121 podaje jako datę wiecu maj 1921
- ↑ łącznikiem był Marcin Bakoś (1896-1943)
- ↑ zob. Tablica upamiętniająca walki powstańcze na budynku PAST-y w Warszawie
- ↑ kierował pracami Rady do 1.10.1945 (rezygnacja z powodu objęcia funkcji przewodniczącego WRN); w składzie Prezydium MRN pozostał do 10 lipca 1946, a jako radny do MRN do 30 czerwca 1947
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m Olszewski Marian, Soliński Ireneusz: Pogrzeb Zygmunta Piękniewskiego. Kronika Miasta Poznania 1/1969. s. 121-125. (pol.).
- ↑ Poznańskie cmentarze
- ↑ a b c d e f Jan Brygier: W latach okupacji
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Olszewski Marian: Zygmunt Piękniewski. Jubileusze. Kronika Miasta Poznania 2/1963. s. 50-52. (pol.).
- ↑ Henryk Kondziela, Marian Olszewski: Miejsca pamiątkowe związane z dziejami ruchu robotniczego w Poznaniu w: Kronika Miasta Poznania 2/1966, s. 42; on-line: [1]
- ↑ Elżbieta Knach-Wojcieszyk: Wybory do Rady Miejskiej (4.X.1925) w: Kronika Miasta Poznania 4/1987, s. 71
- ↑ Marian Olszewski: Losy i ludzie podziemnej poznańskiej PPR w: Kronika Miasta Poznania 4/1969, s. 55; on-line: [2]
- ↑ Andrzej Sarnowski: Miejska Rada Narodowa (1945-1950) w: Kronika Miasta Poznania 1/1979, s. 37; on-line: [3]
- ↑ Olga Kunze: Odznaczeni w: Kronika Miasta Poznania 1/1973, s. 126; on-line: [4]
- ↑ Andrzej Choniawko: Polityczne aspekty rozwoju sportu wyczynowego w Poznaniu w Polsce Ludowej; on-line: [5]
- ↑ Sprawozdania w: Kronika Miasta Poznania 3/1976, s. 143; on-line: [6]
- ↑ Informacje na stronie um.poznan.pl
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Olszewski Marian, Soliński Ireneusz: Pogrzeb Zygmunta Piękniewskiego. Kronika Miasta Poznania 1/1969. s. 121-125. (pol.)., fot.
- Olszewski Marian: Zygmunt Piękniewski. Jubileusze. Kronika Miasta Poznania 2/1963. s. 50-52. (pol.)., fot.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wywiad z Zygmuntem Piękniewskim – przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu – na temat pracy Rady, Daniny Narodowej i wyborów. (1946) w: NAC
- Zygmunt Piękniewski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-16].