Mniszka hawajska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mniszka hawajska
	Neomonachus schauinslandi
	(Matschie, 1905)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Parvordo	płetwonogie
Rodzina	fokowate
Rodzaj	Neomonachus
Gatunek	mniszka hawajska
Synonimy
	Monachus schauinslandi Matschie, 1905;
	Monachus schauinslandi Matschie, 1905;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mniszka hawajska^[4] (Neomonachus schauinslandi) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny fokowatych (Phocidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1905 roku niemiecki zoolog Paul Matschie nadając mu nazwę Monachus schauinslandi^[2]. Holotyp pochodził z wyspy Laysan (25°46′N 171°44′W/25,766667 -171,733333), w Stanach Zjednoczonych^[5]^[6].

Na podstawie badań molekularnych i biologicznych taksony M. schauinslandi i M. tropicalis umieszczono w rodzaju Neomonachus; drogi rozwojowe Monachus i Neomonachus rozeszły się w miocenie około 6,3 mln lat temu, zaś drogi rozwojowe M. schauinslandi i M. tropicalis w pliocenie, 3,67 mln lat temu^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[6].

Etymologia

Neomonachus: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Monachus Fleming, 1822 (mniszka)^[7].
schauinslandi: prof. dr Hugo Hermann Schauinsland (1857–1937), niemiecki zoolog, odkrywca^[8].

Zasięg występowania

Mniszka hawajska występuje głównie na północno-zachodnich Hawajach (Kure, Midway, Atol Pearl i Hermes, Wyspa Lisianskiego, Laysan i French Frigate Shoals), ale coraz częściej spotykana jest na głównych wyspach hawajskich^[6].

Morfologia

Osiąga długość ciała 183–240 cm; masa ciała 136–272 kg; samica jest nieco większa i cięższa od samca^[9]. Noworodki osiągają długość 100 cm i ciężar 16–18 kg^[9]. Skóra ubarwiona na szaro lub brunatno, na brzuchu jaśniejsza. Samiec jest ciemniejszy od samicy; noworodki pokryte są czarną skórą i wełnistą sierścią.

Ekologia

Środowisko życia: Laguny i strefy wody płytkiej wokół atoli. Żyją także na otwartym morzu. Młode zazwyczaj wychowywane są na piaszczystych plażach.

Pożywienie: ryby, skorupiaki i głowonogi.

Struktura społeczna: Przeżywają życie samotnie, brak trwałych struktur między osobnikami obu płci.

Rozwój: Okres rozrodczy u tych fok trwa od lutego do listopada. Po kopulacji, samica jest w ciąży przez około 10,5 miesiąca. Zazwyczaj rodzi jedno młode, choć czasami zdarzają się porody bliźniacze. Masa ciała noworodka waha się w przedziale 16–18 kg. Dojrzałość płciową samce osiągają w wieku 5 lat, natomiast samice w wieku 7 lat. Dożywają do 30 lat.

Zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered „zagrożony”)^[3]. W latach 70. XX wieku, gdy stan populacji spadł do 500-600 zwierząt, podjęto działania w celu zachowania gatunku. Populacja liczy około 1750 osobników.

Przypisy

↑ Neomonachus schauinslandi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b G.F.P. Matschie. Eine Robbe von Laysan. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1905, s. 258, 1905. (niem.).
↑ ^a ^b C.C. Littnan C.C., A.A. Harting A.A., J.J. Baker J.J., Neomonachus schauinslandi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-15] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Monachus schauinslandi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-15].
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 442. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b D.-M. Scheel, G.J. Slater, S.-O. Kolokotronis, Ch.W. Potter, D.S. Rotstein, K. Tsangaras, A.D. Greenwood & K.M. Helgen. Biogeography and taxonomy of extinct and endangered monk seals illuminated by ancient DNA and skull morphology. „ZooKeys”. 409, s. 1–33, 2014. DOI: 10.3897/zookeys.409.6244. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 361–362. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ ^a ^b B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 169. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia

Encyklopedia Dzikich Zwierząt: Wybrzeża morskie.

[itis-1] Neomonachus schauinslandi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[mat-2] G.F.P. Matschie. Eine Robbe von Laysan. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1905, s. 258, 1905. (niem.).

[iucn-3] C.C. Littnan C.C., A.A. Harting A.A., J.J. Baker J.J., Neomonachus schauinslandi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-15] (ang.).

[miiz-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Monachus schauinslandi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-15].

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 442. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[sch&inni-7] D.-M. Scheel, G.J. Slater, S.-O. Kolokotronis, Ch.W. Potter, D.S. Rotstein, K. Tsangaras, A.D. Greenwood & K.M. Helgen. Biogeography and taxonomy of extinct and endangered monk seals illuminated by ancient DNA and skull morphology. „ZooKeys”. 409, s. 1–33, 2014. DOI: 10.3897/zookeys.409.6244. (ang.).

[edm-8] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 361–362. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[hmw4-9] B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 169. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]