Muzyka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy dziedziny sztuki. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Muzyka (ze stgr. μουσική mousiké „sztuka Muz”) – sztuka organizacji struktur dźwiękowych w czasie. Jedna z dziedzin sztuk pięknych, która wpływa na psychikę człowieka przez dźwięki.

Struktury dźwiękowe składają się z zestawów fal akustycznych o celowo dobranych częstotliwościach i amplitudach oraz ciszy pomiędzy nimi. Jednym z celów muzyki jest samoekspresja oraz przekaz subiektywnych odczuć kompozytora lub wykonawcy, który ma wpływ na odczucia, reakcje i świadomość słuchacza przetwarzającego te doznania w sposób zupełnie indywidualny. Od mowy ludzkiej różni się znacznie większą abstrakcyjnością przekazywanych treści oraz wykorzystaniem, oprócz głosu ludzkiego, instrumentów muzycznych oraz wszelkich dźwięków elektronicznych, naturalnych i nieartykułowalnych.

Muzyka jest jednym z przejawów ludzkiej kultury. Można przyjąć, że muzyka od zawsze towarzyszyła człowiekowi w pracy, zabawie, odpoczynku oraz w obrzędach, najpewniej również od początku łączona była z tańcem i słowem. Z początku muzyka służyła celom praktycznym – pomagała w pracy zespołowej, była formą komunikacji, później stała się także elementem tożsamości zbiorowej. Z czasem wykształciła się jako jedna z gałęzi sztuki.

W czasach prehistorycznych grano na muszlach i piszczałkach wykonanych z kości. Muzyka towarzyszyła tańcom i ceremoniom religijnym. A w starożytnych państwach: Mezopotamii, Egipcie, Indiach, Chinach i Grecji słuchano muzyki również dla przyjemności. Muzykę zaczęto zapisywać w starożytnej: Mezopotamii, Egipcie i Grecji, a specjaliści^{[potrzebny przypis]} uważają nawet, że znaleźli zapisany fragment muzyczny – hymn, pochodzący z Sumeru z okresu 5000–3000 lat p.n.e.

Prawdopodobnie za najstarszy wiernie odtworzony współcześnie utwór muzyczny uważany jest Hymn do Nikkal, którego zapis datowany jest na 1400 rok p.n.e.^[1][2] Zapis pochodzi z państwa Hurytów; odnaleziono go w połowie XX wieku w Ugarit na wybrzeżu Morza Śródziemnego, zaś muzykę odtworzono po piętnastu latach prac na Uniwersytecie Kalifornijskim (Berkeley)^[3]. Pierwszy kompletny utwór muzyczny, który zachował się do naszych czasów, datowany jest na IX wiek^[4].

Według przekazów biblijnych wynalazcą muzyki był Jubal, gdyż w Rdz 4, 21 określony został jako ojciec wszystkich tych, którzy grają na „cytrach i organach”^[5].

Według mitologii rzymskiej wynalazcą muzyki był Merkury, który ze skorupy wyschniętego żółwia zrobił lirę^[6].

W tradycyjnym i najbardziej rozpowszechnionym ujęciu, struktury muzyczne składają się z rytmu, melodii oraz harmonii. Rozpatrując ten problem bardziej szczegółowo, podział ten można przedstawić następująco (są to tzw. elementy dzieła muzycznego):

• melodyka
• rytmika
• harmonika
• dynamika
• agogika
• artykulacja
• kolorystyka.

W muzyce współczesnej także realizacja, która dotyczy zarówno muzyki na żywo jak i odtwarzanej.

Muzykę euroatlantyckiego kręgu kulturowego można klasyfikować na wiele sposobów, np.:

Forma przekazu:

• muzyka rozrywkowa – przekazywana poprzez środki masowego przekazu;
• muzyka ludowa – przekazywana poprzez naśladownictwo;
• muzyka profesjonalna – przekazywana poprzez notację muzyczną.

Środki wykonawcze:

• muzyka wokalna;
• muzyka instrumentalna;
• muzyka wokalno-instrumentalna.

Liczba wykonawców:

• muzyka solowa;
• muzyka kameralna;
• muzyka koncertowa (estradowa);
  • muzyka symfoniczna;
  • muzyka chóralna.

Przeznaczenie:

• muzyka funkcjonalna;
• muzyka autonomiczna;
• muzyka sceniczna – opera, balet, muzyka teatralna, muzyka filmowa;
• muzyka liturgiczna.

Cechy formalne i genetyczne:

• muzyka poważna;
• muzyka rozrywkowa;
• muzyka ludowa.

Ze względu na cechy stylistyczne dzieli się też muzykę według epok. Mówi się o:

• muzyce antycznej;
• muzyce średniowiecznej;
• muzyce renesansowej;
• muzyce barokowej (wraz ze średniowieczną i renesansową o muzyce dawnej);
• muzyce klasycznej;
• muzyce romantycznej;
• muzyce współczesnej.

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Wiadomości w Wikinews

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• muzyka prehistoryczna

• Co to jest muzyka