French
DeutschNawahowie – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Populacja | 399 494 (2021)[1] |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
 | |
Nawahowie, Nawaho (ang. Navajo Nation, w nawaho Naabeehó Dine'é[2]) – największa[1] grupa etniczna Indian Ameryki Północnej w Stanach Zjednoczonych, licząca w 2021 roku 399 494 osoby[1].
Najwięcej z nich (około 173 tys.) zamieszkuje rezerwat położony na terenie stanów Arizona, Nowy Meksyk oraz Utah. Rezerwat Navajo Nation ma powierzchnię ponad 70 000 km², czyli porównywalną np. do powierzchni Czech. Diné Bikéyah, czyli Kraj Nawahów jest większy niż 10 z 50 stanów USA. Siedziba władz Kraju Nawaho znajduje się w Window Rock[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1923 roku (jeszcze przed przyznaniem wszystkim tubylczym Amerykanom w 1924 roku obywatelstwa USA i przed uchwaleniem w 1934 roku obowiązującej do dziś ustawy o reorganizacji Indian), Nawahowie powołali za zgodą Komisarza do spraw Indian i Biura do spraw Indian władze samorządowe (radę plemienną), które odpowiadają za wszystkie sprawy na terenie rezerwatu. Było to konieczne m.in. w związku ze zmianami tradycyjnego stylu życia (opartego m.in. na chowie owiec) oraz odkryciem na pustynnych indiańskich terenach Południowego Zachodu złóż ropy naftowej, węgla i innych surowców naturalnych – za ich eksploatację Nawahowie pobierają odtąd od koncernów górniczych opłaty z tytułu dzierżawy, finansując własne inwestycje i rozwój plemienia. Od 1991 roku rząd Nawahów zachowuje trójpodział władzy i jest największym oraz najbardziej złożonym tubylczym samorządem w Stanach Zjednoczonych.
Podczas II wojny światowej meldunki kodowane przez szyfrantów z plemienia Nawahów (około 450[4]), a także Indian z kilku innych plemion, za pomocą nieznanego Japończykom własnego języka pozwoliły Amerykanom na zachowanie tajności kluczowych operacji wojskowych na Pacyfiku. W 1982 roku prezydent Ronald Reagan ustanowił z tego powodu 14 sierpnia Dniem Nawajskiego Szyfranta (ang. Navajo Code Talkers Day), a w 2001 roku George W. Bush przyznał złote i srebrne Medale Kongresu grupie kilkudziesięciu tubylczych weteranów-szyfrantów (głównie Nawahów).
Liczebność
[edytuj | edytuj kod]Według danych U.S. Census Bureau podczas spisu powszechnego w 2000 roku 269 202 obywateli USA zadeklarowało, że ma pochodzenie wyłącznie Nawaho, zaś 298 197 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Nawaho.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Arlyssa Becenti, Diné enrolled population increases to 399,494, „Navajo Times”, 26 kwietnia 2021 (ang.).
- ↑ Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia, s. 51.
- ↑ Navajo Nation Council. [dostęp 2014-06-11]. (ang.).
- ↑ Język, który stał się bronią dostęp 16.05.2010.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Barry Pritzker, A Native American Encyclopedia: History, Culture, and People, Barry Pritzker, Oxford: Oxford University Press, 2000, ISBN 0-19-513877-5, OCLC 42683042.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Nawahów (ang.)