Nitroprusydek sodu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nitroprusydek sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	pentacyjanonitrozylżelazian(III) disodu
	Inne nazwy i oznaczenia
	nitroprusydek sodowy; pentacyjanonitrozylżelazian(III) disodowy; SNP (ang. Sodium nitroprusside)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na2[Fe(CN)5NO]
Masa molowa	261,87 g/mol
Wygląd	czerwone kryształy (dihydrat)
	Identyfikacja
Numer CAS	14402-89-2 (bezwodny); 13755-38-9 (dihydrat)
PubChem	11963579
DrugBank	DBSALT000839
Właściwości
	Gęstość
	1,72 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	40% (20 °C)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2014-01-11]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H301
Zwroty P	P301+P310
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Toksyczny; (T)
Zwroty R	R25
Zwroty S	S45
Numer RTECS	LJ8750000
Dawka śmiertelna	LD50 31 mg/kg (królik, doustnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nitroprusydek sodu, Na₂[Fe(CN)₅NO] – nieorganiczny związek chemiczny, sól kompleksowa zawierająca jako atom centralny żelazo na III stopniu utlenienia. Występuje w postaci dwuhydratu, Na₂[Fe(CN)₅NO]·2H₂O.

Zastosowania w chemicznej analizie jakościowej

Używa się go w analizie elementarnej do wykrywania siarki w związkach organicznych. Badany związek należy najpierw stopić z metalicznym sodem, a następnie rozpuścić w wodzie. Pojawienie się ciemnopurpurowego zabarwienia po dodaniu niewielkiej ilości ok. 0,1% roztworu nitroprusydku sodu świadczy o obecności siarki w badanej substancji^[3]^[4].

Jest także odczynnikiem stosowanym w tzw. próbie Legala, pozwalającej na wykrywanie metyloketonów, CH₃–C(=O)–R. Pozytywny wynik to pojawienie się brunatnoczerwonego zabarwienia, przechodzącego w niebieskie po dodaniu kilku kropli lodowatego kwasu octowego^[5].

Zastosowania w medycynie

Stosowany jest jako lek hipotensyjny w stanach nagłych, np. przełomu nadciśnieniowego oraz podczas zabiegów operacyjnych. W organizmie uwalnia tlenek azotu, NO, który powoduje rozszerzenie tętniczek przedwłosowatych oraz zawłosowatych naczyń żylnych. Może być podawany wyłącznie w postaci ciągłego wlewu dożylnego przy ścisłym monitorowaniu stanu pacjenta. Efekt hipotensyjny ściśle zależy od dawki, a ciśnienie krwi można obniżyć tą metodą do każdej założonej wartości. Jego działanie jest natychmiastowe, a biologiczny okres półtrwania bardzo krótki – działanie kończy się wraz z zakończeniem podawania. Przy przedłużonym stosowaniu (powyżej dwóch dni) pojawiają się efekty niepożądane, związane z toksycznymi metabolitami: cyjankami i tiocyjanianami^[6]^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-60, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Sodium Nitroprusside. ChemCAS. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
↑ Arthur Israel Vogel: Preparatyka organiczna. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1984, s. 800–802. ISBN 978-83-204-3152-0.
↑ Drożdż ↓, s. 9.
↑ Drożdż ↓, s. 27.
↑ Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Andrzej Szczeklik (red.). Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 327. ISBN 83-7430-031-0.
↑ Ernst Mutschler: Farmakologia i Toksykologia. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Wrocław: MedPharm Polska, 2010, s. 579–580. ISBN 978-83-60466-81-0.

Bibliografia

Barbara Drożdż: Analiza jakościowa związków organicznych. [dostęp 2013-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-16)].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC88-1] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-60, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).

[chemcas-2] Sodium Nitroprusside. ChemCAS. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).

[Vogel1984-s800-802-3] Arthur Israel Vogel: Preparatyka organiczna. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1984, s. 800–802. ISBN 978-83-204-3152-0.

[CITEREFDrożdż9-4] Drożdż ↓, s. 9.

[CITEREFDrożdż27-5] Drożdż ↓, s. 27.

[Szczeklik-6] Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Andrzej Szczeklik (red.). Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 327. ISBN 83-7430-031-0.

[Mutschler-7] Ernst Mutschler: Farmakologia i Toksykologia. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Wrocław: MedPharm Polska, 2010, s. 579–580. ISBN 978-83-60466-81-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]