Nowa Aleksandria (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nowa Aleksandria
(od 2 maja 1916 gmina Puławy)
gmina wiejska
1867–1933
Ilustracja
Państwo

 Królestwo Polskie

Gubernia

gubernia lubelska

Powiat

nowoaleksandryjski

Data powstania

1 stycznia 1867

Data likwidacji

1 kwietnia 1933

Siedziba

Nowa Aleksandria, Puławy

brak współrzędnych

Nowa Aleksandria (lub gmina Nowo-Aleksandria, 1916–1933 Puławy) – dawna gmina wiejska istniejąca na przełomie XIX i XX wieku w guberni lubelskiej. Siedzibą władz gminy była Nowa Aleksandria, stanowiąca od 1906 (do 1846 i od 1916 jako Puławy) odrębną gminę miejską.

W 1866 roku przystąpiono w Królestwie Polskim do reformy administracji w celu unifikacji tego kraju z Cesarstwem Rosji. Wraz z reformą gubernialno-powiatową przeprowadzono nowy podział na gminy wiejskie w ramach guberni i powiatów. Mniej więcej z dwóch gmin, z czasów 1859 roku powołano jedną nową gminę. Zmiany zostały ogłoszone z końcem 1866 roku (19/31 grudnia) i weszły w życie z początkiem 1867 roku[1]. Gmina Nowa Aleksandria należała do powiatu nowoaleksandryjskiego w guberni lubelskiej[2][3]. Na uwagę zasługuje fakt, iż Nowa Aleksandria była jedyną siedzibą powiatu w Królestwie Polskim bez praw miejskich bądź statusu osady – była wsią.

19 maja?/31 maja 1870 z gminy Nowa Aleksandria wyłączono wsie Sielce, Chrząchów, Chrząchówek, Wólka Nowodworska i Dęba (włączone do gminy Kurów), wsie Osiny i Wola Osińska (włączone do gminy Żyrzyn) oraz wieś Wronów (włączoną do nowo utworzonej gminy Gołąb)[4]. Tego samego dnia powstała też ówczesna gmina Końskowola jako enklawa na obszarze gminy Nowa Aleksandria, powstała w związku z utratą praw miejskich przez miasto Końskowola i przekształceniu go w wiejską w granicach dotychczasowego miasta[4].

W 1906 roku Nowa Aleksandria uzyskała prawa miejskie, przez co została wyłączona z gminy wiejskiej, zaś 2 maja 1916 przywrócono pierwotną nazwę – Puławy[5], która obowiązuje do dzisiaj.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku utrzymano przywróconą nazwę miasta Puławy[6], a nazwę gminy Nowa Aleksandria jako gminę Puławy[7].

1 stycznia 1925 część obszaru gminy Puławy włączono do gminy Końskowola (wsie: Młynki, Opoka, Pożóg, Starawieś, Witowice, przysiółek Końskowola, majątek Końskwola Poduchowna, folwark Końskowola oraz kolonie: Końskowola nr 1, 2 i 3), przez co ta ostatnia stała się gminą wielowioskową[8]; natomiast do gminy Puławy włączono z powrotem wieś Wronów z gminy Gołąb[8]. 9 lipca 1925 wieś Pożóg z gminy Końskowola przyłączono z powrotem do gminy Puławy[9].

1 kwietnia 1933 gminę Puławy zniesiono i wcielono do gminy Końskowola (miejscowości Michałówka, Parchatka, Pożóg, Ruda Czechowska, Rudy, Skowieszyn, Włostowice, Wólka Profecka i Wronów)[10]. Miesiąc po tym, 17 listopada 1933, Wólkę Profecką (251,94 ha) z Włostowicami. część wsi Rudy z częścią lasu donacyjnego Ruda Czechowska na zachód od kolei z częścią lasu rządowego między koleją a Wólka Profecką włączono do Puław[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Leszek Zugaj (2013): HISTORIA ADMINISTRACJI W GMINIE RAWA MAZOWIECKA.
  2. Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279).
  3. Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359).
  4. a b Postanowienie z 6 (18) marca 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 97).
  5. UMCS Digital Library – Dziennik Rozporządzeń c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce 1916, Cz. 8 (11 maj) [online], dlibra.umcs.lublin.pl [dostęp 2020-03-15] (ang.).
  6. Puławy – rys historyczny. [dostęp 2010-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-25)].
  7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  8. a b Dz.U. z 1924 r. nr 99, poz. 917.
  9. Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 474.
  10. Dz.U. z 1933 r. nr 21, poz. 156.
  11. Dz.U. z 1933 r. nr 90, poz. 701.