Olbrachcice Wielkie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Olbrachcice Wielkie

wieś
Kościół św. Floriana w Olbrachcicach Wielkich
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	ząbkowicki
Gmina	Ząbkowice Śląskie
Liczba ludności (III 2011)	643[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-200[3]
Tablice rejestracyjne	DZA
SIMC	0856563
Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie Olbrachcice Wielkie
Położenie na mapie Polski Olbrachcice Wielkie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Olbrachcice Wielkie
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego Olbrachcice Wielkie
50°36′23″N 16°46′50″E/50,606389 16,780556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Olbrachcice Wielkie (niem. Olbersdorf, od 1934 r. Groß Olbersdorf^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie.

Niemiecka nazwa wsi Olbersdorf jest dzierżawcza od imienia założyciela wsi Alberta^[6].

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1292 roku i była określona jako Villa Alberti. Pierwotnie była własnością księcia ziębickiego, a od XIII wieku do 1810 roku należała do cysterek z Trzebnicy, jednak prawnie od 1322 roku wchodziła w skład pobliskiego miasta Ząbkowice Śląskie^[7]. W 1830 roku wieś należała do domeny królewskiej^[8]. Od XVII wieku wzmiankowano o istnieniu we wsi źródeł wody siarkowej o charakterze leczniczym, co w XVIII wieku doprowadziło do budowy pierwszego domu zdrojowego. Kolejny powstał w 1815 roku, a obok niego urządzono park. Po zaniku źródła w XIX wieku, w domu zdrojowym funkcjonowała restauracja Badehaus.

Do połowy XVIII w. wieś znajdowała się w księstwie ziębickim, od 1816 r. w powiecie ząbkowickim^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyły 643 mieszkańców^[2]. Są trzecią co do wielkości miejscowością gminy Ząbkowice Śląskie.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[9]:

• kościół parafialny pw. św. Floriana, z XVIII w., XIX w.

Inne:

• krzyż pokutny z 1585 roku z napisem W. Hoene, przy ścianie remizy
• dawna szkoła, pod numerem 113
• kamienica rodziny Fuhrmann, pod numerem
• dawna gospoda z winiarnią, salą taneczną i ogródkiem gastronomicznym, obecnie świetlica wiejska, pod numerem 23
• młyn
• krzyż przydrożny z XIX wieku

Wieża została zbudowana przypuszczalnie po 1569 roku i ozdobiona, widoczną jeszcze częściowo, renesansową dekoracją sgraffitową. Przypuszczalnym inicjatorem jej budowy był szlachcic Ludwik von Pfeil, któremu w 1569 roku miasto Ząbkowice sprzedało część Olbrachcic. Wieża ma boki o wymiarach około 7 metrów, dekorowana była malowanymi na tynku pseudoboniowaniami podkreślającymi narożniki i obramienia otworów okiennych, a pod nią znajdują się sklepiono kolebkowo piwnice. Po zachodniej stronie wieży znajdują się pozostałości dobudówki powstałej przypuszczalnie w XVIII wieku. We wnętrzu zachowały się oryginalne drzwi prowadzące na drugą kondygnację^[10]. Po 1846 roku przebudowano zwieńczenie wieży oraz dobudowano do niej budynek piętrowego dworu o cechach eklektycznych, który być może jest przekształconym budynkiem dworu barokowego z XVII lub XVIII wieku^[11].

• Olbrachcice