Oznaczenia lokomotyw spalinowych w Polsce – Wikipedia, wolna encyklopedia

W Polsce stosuje się kilka sposobów oznaczania lokomotyw spalinowych.

Według normy resortowej obowiązującej od 1959 lokomotywy spalinowe oznaczane są w PKP trzema umieszczonymi obok siebie symbolami^[1].

Pierwszy symbol to litera S oznaczająca trakcję spalinową^[1].

Drugi symbol to litera oznaczająca przeznaczenie lokomotywy:

• P – pasażerska,
• T – towarowa,
• U – uniwersalna,
• M – manewrowa^[1].

Trzeci symbol to liczba dwucyfrowa za symbolem literowym oznaczająca rodzaj przekładni, sterowanie wielokrotne i kolejność wprowadzenia do eksploatacji:

• od 01 do 09 – przekładnia mechaniczna, bez sterowania wielokrotnego,
• od 10 do 14 – przekładnia mechaniczna, ze sterowaniem wielokrotnym,
• od 15 do 24 – przekładnia hydrauliczna, bez sterowania wielokrotnego,
• od 25 do 29 – przekładnia hydrauliczna, ze sterowaniem wielokrotnym,
• od 30 do 39 – przekładnia elektryczna, bez sterowania wielokrotnego,
• od 40 do 49 – przekładnia elektryczna, ze sterowaniem wielokrotnym^[1].

Przykładowo oznaczenie SP32 oznacza trzecią wprowadzoną do eksploatacji lokomotywę spalinową pasażerską wyposażoną w przekładnię elektryczną i bez sterowania wielokrotnego.

Pełne oznaczenie stanowi seria ustalona według powyższych zasad i oddzielony od niej myślnikiem numer inwentarzowy^[1].

Przewoźnicy spoza spółek Grupy PKP stosują różne zasady oznaczania. Zamiast serii można spotkać np. typ konstrukcyjny czy typ fabryczny, a w przypadku lokomotyw importowanych – także serię poprzedniego, zagranicznego operatora^[2].

Według normy branżowej obowiązującej od 1963 lokomotywom spalinowym zaprojektowanym i produkowanym w Polsce nadaje się typ konstrukcyjny składający się z trzech cyfr i litery D^[3].

Pierwsza cyfra oznacza:

• 1 – lokomotywę pasażerską,
• 2 – lokomotywę towarową,
• 3 – lokomotywę uniwersalną,
• 4 – lokomotywę manewrową bądź przemysłową^[3].

Dwie kolejne cyfry to kolejność opracowania projektu^[3].

Za literą D może ewentualnie znajdować się mała litera oznaczająca kolejną odmianę konstrukcyjną typu podstawowego (bez litery – typ podstawowy, a – pierwsza odmiana, b – druga itd.)^[4].

Przykładowo spalinowóz typu 401Da to pierwszy z kolei spalinowóz manewrowy w pierwszej odmianie konstrukcyjnej.

Dla lokomotyw wieloczłonowych dopuszczono oznaczanie jednolitym symbolem typu składającym się z liczby i liter WS, ale w praktyce sposób ten nie jest używany^[5].

Typ konstrukcyjny jest stosowany w dokumentacji konstrukcyjnej niezależnie od serii^[3]. Można go jednak spotkać również jako zamiennik serii na taborze przewoźników spoza Grupy PKP. Wówczas numer występujący po myślniku może być numerem fabrycznym danego egzemplarza^[2].

Poza spółkami z Grupy PKP można spotkać spalinowozy oznaczone typem fabrycznym nadanym przez producenta pojazdu. W Polsce własne nazewnictwo stosowały zakłady Fablok z Chrzanowa^[2]. W 1952 wyprodukowały one pierwsze spalinowozy po II wojnie światowej i wówczas zaczęły oznaczać swoje wyroby według schematu:

• litera L oznaczająca lokomotywę,
• litera s oznaczająca silnik spalinowy jako źródło napędu,
• liczba oznaczająca moc silnika spalinowego podaną w KM^[6].

Ponadto przed literą L mogła występować dodatkowa litera W oznaczająca spalinowóz wąskotorowy. Za liczbą natomiast w późniejszych latach dodawano literę oznaczającą przekładnię:

• E – elektryczną,
• H – hydrauliczną^[6].

Przykłady:

• Ls60 – lokomotywa spalinowa o mocy 60 KM,
• WLs150 – wąskotorowa lokomotywa spalinowa o mocy 150 KM,
• Ls800E – lokomotywa spalinowa o mocy 800 KM z przekładnią elektryczną,
• Ls750H – lokomotywa spalinowa o mocy 750 KM z przekładnią hydrauliczną.

31 maja 2006 minister transportu wydał rozporządzenie w sprawie rejestru i oznakowania pojazdów kolejowych określające zasady nadawania 12-cyfrowych oznaczeń międzynarodowych^[7]. Zgodnie z nim spalinowozy eksploatowane w Polsce powinny być oznaczone według schematu 9a 51 b cde eee-f, gdzie:

• a – cyfra 2 dla spalinowozów liniowych bądź 8 dla manewrowych,
• b – cyfra od 1 do 8 określająca rodzaj lokomotywy,
• c – cyfra od 6 do 8 określająca rodzaj przekładni,
• d – cyfra określająca moc,
• eeee – liczba od 0000 do 9999 określająca numer egzemplarza w danej serii,
• f – cyfra samokontroli^[8].

Przedstawiona na zdjęciu lokomotywa SU45-115 nosi oznaczenie 92 51 5 630 066-5.

Liczbę osi napędzanych w lokomotywie spalinowej oznacza się:

• A – jedna oś napędowa,
• B – dwie osie napędowe,
• C – trzy osie napędowe,
• o – osie z napędem indywidualnym^[9].

W zapisie układu osi osie jednego wózka grupuje się za pomocą apostrofu^[9].

Przykładowo zapis Bo oznacza pojedynczy wózek, w którym dwie osie są napędzane indywidualnie. Zapis Bo’Bo’ oznacza spalinowóz oparty na dwóch dwuosiowych wózkach napędnych z napędem indywidualnym, zaś Bo’Bo’+Bo’Bo’ spalinowóz dwuczłonowy, w którym każdy człon jest oparty na dwóch dwuosiowych wózkach napędnych z napędem indywidualnym. Oznaczenie C oznacza trzy osie umieszczone w ramie lokomotywy z napędem grupowym, np. wiązarowym^[9].

• oznaczenia taboru kolejowego w Polsce
• oznaczenia taboru tramwajowego w Polsce