Płomykówki – Wikipedia, wolna encyklopedia
Tytoninae[1] | |||||
Mathews, 1912 | |||||
Przedstawiciel podrodziny – płomykówka zwyczajna (T. alba) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | płomykówki | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
Podrodziny: Tyto Billberg, 1828 | |||||
| |||||
Rodzaje i gatunki | |||||
|
Płomykówki[19] (Tytoninae) – monotypowa podrodzina ptaków z rodziny płomykówkowatych (Tytonidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Podrodzina obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach (oprócz Antarktydy)[20].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 23–51 cm, rozpiętość skrzydeł 63–103 cm; masa ciała samic 195–1260 g, samców 187–800 g[20].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Strix: łac. strix, strigis „sowa, sycząca sowa, która jak wierzono wysysa krew niemowląt”, od gr. στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[21]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Aluco: łac. ulucus „skrzecząca sowa”, od ulula skrzecząca sowa[22]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Tyto: gr. τυτω tutō, τυτους tutous „sowa, nocna sowa”[23].
- Hybris: gr. ὑβρις hubris, ὑβριδος hubridos „rodzaj sowy”, prawdopodobnie puchacz[24]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Flammea: epitet gatunkowy Strix flammea Linnaeus, 1766; łac. flammeus „zapalny, koloru płomienia, ognisty czerwony”, od flamma „płomień”, od flagrare „palić się”[25]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Nyctimene: w mitologii greckiej Nyktimene (gr. Νυκτιμενη Nuktimenē), córka i nieświadoma kochanka króla Epopeusa z Lesbos, która ze wstydu i rozpaczy uciekła do lasu i została zmieniona przez Atenę w sowę. W innej wersji mitu celowo wkradła się do łóżka swojego ojca i zmieniła się w sowę, kiedy jej ojciec odkrył kazirodztwo i miał zamiar pchnąć ją nożem, od gr. νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; μενω menō „pozostać” (por. μηνη mēnē „księżyc”)[26]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Eustrinx: gr. ευ eu „ładny, dobry”; στριγξ strinx „sowa”, od στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[27]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Stridula: łac. stridulus „syczący, świszczący”, od stridere „robić ostry hałas”[28]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
- Megastrix: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[29]. Gatunek typowy: Strix tenebricosa Gould, 1845.
- Glyphidiura: gr. γλυφις gluphis, γλυφιδος gluphidos „karb”; ουρα oura „ogon”[30]. Gatunek typowy: Strix capensis A. Smith, 1834.
- Dactylostrix: gr. δακτυλος daktulos „palec”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[31]. Gatunek typowy: Strix personata Vigors, 1831 (= Strix castanops Gould, 1837[d]).
- Scelostrix: gr. σκελος skelos „noga”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[32]. Gatunek typowy: Strix candida Tickell, 1833 (= S[trix]. longimembris Jerdon, 1839).
- Glaux: gr. γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos „sowa z błyszczącymi oczami”[33]. Gatunek typowy: S[trix]. longimembris Jerdon, 1839.
- Strigymnhemipus: gr. στριγξ strinx „sowa”, od στριξ strix, στριγος strigos „sowa”; γυμνος gumnos „nagi”; ἡμι- hēmi- „pół-”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; πους pous, ποδος podos „stopa”[34]. Gatunek typowy: Strix perlata M.H.C. Lichtenstein, 1818 (= Strix tuidara J.E. Gray, 1829[e]).
- Glaucostrix: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Glaux Blyth, 1851 (płomykówka) oraz Strix Linnaeus, 1766 (puszczyk)[35]. Gatunek typowy: Strix candida Tickell, 1833 (= S[trix]. longimembris Jerdon, 1839).
- Heliodilus: gr. ἡλιος hēlios „słońce”; δειλος deilos „tchórzliwy, nieśmiały, przerażony”, od δειλιαω deiliaō „bać się”[36]. Gatunek typowy: Heliodilus soumagnei A. Grandidier, 1878.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do podrodziny należy jeden rodzaj, Tyto, do którego zaliczane są następujące występujące współcześnie gatunki[19]:
- Tyto prigoginei (Schouteden, 1952) – płomykówka malutka
- Tyto inexspectata (Schlegel, 1879) – płomykówka rdzawolica
- Tyto capensis (A. Smith, 1834) – płomykówka ziemna
- Tyto longimembris (Jerdon, 1839) – płomykówka długonoga
- Tyto tenebricosa (Gould, 1845) – płomykówka przydymiona
- Tyto aurantia (Salvadori, 1881) – płomykówka złotawa
- Tyto almae Jønsson, Poulsen, Haryoko, Reeve & Fabre, 2013 – płomykówka seramska
- Tyto castanops (Gould, 1837) – płomykówka tasmańska
- Tyto manusi Rothschild & E. Hartert, 1914 – płomykówka atolowa
- Tyto novaehollandiae (Stephens, 1826) – płomykówka duża
- Tyto soumagnei (A. Grandidier, 1878) – płomykówka madagaskarska
- Tyto javanica (J.F. Gmelin, 1788) – płomykówka ozdobna
- Tyto glaucops (Kaup, 1853) – płomykówka szarolica
- Tyto furcata (Temminck, 1827) – płomykówka amerykańska
- Tyto alba (Scopoli, 1769) – płomykówka zwyczajna
Opisano również gatunki wymarłe:
- Tyto gigantea (Ballmann, 1973)[37]
- Tyto Robusta (Ballmann, 1973)[37]
- Tyto sanctialbani (Lydekker, 1893)[38]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tytoninae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ M.J.C. Savigny: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 1: Histoire naturelle. Paris: Imprimerie impériale, 1809, s. 69. (fr.).
- ↑ J. Fleming: The philosophy of zoology, or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: Hurst, Robinson & Co., 1822, s. 236. (ang.).
- ↑ Ch.L. Nitzsch: Pterylographia avium pars prior. Halae: 1833, s. 16. (łac.).
- ↑ D.H.L. Fournel: Faune de la Moselle, ou Manuel de zoologie, contenant la description des animaux libres ou domestiques observés dans le département de la Moselle; ouvrage rédigé d’après la méthode de Cuvier. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, reptiles, poissons, et mollusques. Metz: Veronnais, 1836, s. 101. (fr.).
- ↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.).
- ↑ Ch.B. Webb, S. Berthelot & A. Moquin-Tandon: Ornithologie Canarienne. W: Ch.B. Webb & S. Berthelot: Histoire naturelle des Iles Canaries. T. 2. Cz. 2. Paris: Béthune, 1836–1844, s. 8. (fr.).
- ↑ E. de Selys Longchamps: Faune belge. 1re partie, Indication méthodique des mammifères, oiseaux, reptiles et poissons observés jusqu’ici en Belgique. Liége: H. Dessain, 1842, s. 60. (fr.).
- ↑ J.J. Kaup. Uebersicht der Gulen (Strigidae). „Isis von Oken”. Jahrgang 1848, s. 770, 1848. (niem.).
- ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. xcii. (niem.).
- ↑ J.J. Kaup. Vertheidigung meines Systems der Falken und Eulen gegen den Conspectus des Prinzen Ch. Bonaparte.. „Archiv für Naturgeschichte”. 17 (1), s. 111, 1851. (niem.).
- ↑ J.J. Kaup: Monograph of the owls – Strigidæ. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. Edinburgh: W.H. Lizras, 1852, s. 129, 130. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Conspectus of the Ornithology of India, Burmah, & c. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 19, s. 513, 1851. (ang.).
- ↑ M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 1. Paris: Maresq, 1853, s. 144. (fr.).
- ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 135. (ang.).
- ↑ a. Milne-Edwards. Sur un nouveau genre d’oiseau de proie nocturne provenant de Madagascar. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 85, s. 1282, 1877. (fr.).
- ↑ Tyto, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-09-05] (ang.).
- ↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tytoninae Mathews, 1912 (1866) – płomykówki (wersja: 2023-04-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-25].
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Barn-Owls (Tytonidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.tytoni1.01. [dostęp 2020-06-06]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Strix [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Aluco [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Tyto [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hybris [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Flammea [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctimene [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Eustrinx [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Stridula [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Megastrix [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Glyphidiura [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dactylostrix [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Scelostrix [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Glaux [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Strigymnhemipus [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Glaucostrix [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Heliodilus [dostęp 2023-04-25] .
- ↑ a b Peter Ballmann , Fossile Vögel aus dem Neogen der Halbinsel Gargano (Italien) – PDF Free Download, docplayer.org, 1973 [dostęp 2023-12-08] .
- ↑ Marco Pavia , Cécile Mourer-Chauviré , Redescription of Tyto sanctialbani Lydekker, 1893 (Aves, Strigiformes), from its type locality of La Grive-Saint-Alban (middle Miocene, France), „Journal of Vertebrate Paleontology”, 31 (5), 2011, s. 1093–1101, DOI: 10.1080/02724634.2011.595465, ISSN 0272-4634 [dostęp 2023-12-11] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).