Partia Demokratyczna (Serbia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Partia Demokratyczna

Państwo	Serbia
Lider	Zoran Lutovac
Data założenia	1990
Adres siedziby	Belgrad
Ideologia polityczna	socjaldemokracja
Poglądy gospodarcze	trzecia droga
Członkostwo międzynarodowe	Międzynarodówka Socjalistyczna, Partia Europejskich Socjalistów
Strona internetowa

Partia Demokratyczna (serb. Demokratska stranka / Демократска странка, DS) – serbska partia polityczna o profilu socjaldemokratycznym^[1]. Uzyskała status partii stowarzyszonej w ramach Partii Europejskich Socjalistów^[2].

11 grudnia 1989 grupa 13 intelektualistów zaapelowała o reaktywację Partii Demokratycznej, stronnictwa działającego w przedwojennej Jugosławii. Do faktycznego założenia ugrupowania doszło 3 lutego 1990 w okresie przemian politycznych, na jej czele stanął Dragoljub Mićunović. W tym samym roku DS po raz pierwszy uzyskała reprezentację w Zgromadzeniu Narodowym (7 miejsc). W 1992 w partii doszło do rozłamu, opuściła ją grupa prawicowych działaczy skupionych wokół Vojislava Koštunicy, którzy zawiązali Demokratyczną Partię Serbii. Partia Demokratyczna w tym samym roku uzyskała 6 mandatów w parlamencie, a w kolejnych wyborach przeprowadzonych już w 1993 – 29 miejsc. W 1994 nowym przywódcą ugrupowania został Zoran Đinđić. W 1996 DS w koalicji z DSS i innymi opozycyjnymi wobec Slobodana Miloševicia formacjami zwyciężyła w wyborach lokalnych w kilku większych miastach Serbii. Władza odmawiała uznania wyników wyborów, co doprowadziło do masowych skutecznych protestów. Przywódca partii w 1997 objął urząd burmistrza Belgradu.

W 2000 Partia Demokratyczna przystąpiła do Demokratycznej Opozycji Serbii. Vojislav Koštunica, jako kandydat DOS, zwyciężył w wyborach na urząd prezydenta federalnego Jugosławii, pokonując Slobodana Miloševicia. Kontrolowana przez władze komisja wyborcza odmówiła uznania tych wyników. Wywołało to masowe wielotysięczne protesty w całym kraju, w trakcie których 5 października 2000 doszło do zajęcia instytucji rządowych. Ostatecznie 7 października tegoż roku Vojislav Koštunica objął urząd prezydenta Jugosławii. W wyborach parlamentarnych z 23 grudnia 2000 koalicja DOS zdobyła 176 na 250 miejsc w parlamencie, z czego około 45 przypadło DS. Jej przewodniczący Zoran Đinđić stanął na czele nowego koalicyjnego gabinetu, w trakcie sprawowania tego urzędu 12 marca 2003 został zamordowany. Zoran Živković z DS objął wówczas stanowisko premiera. Gabinet utracił większość w Skupsztinie, co skutkowało przedterminowymi wyborami w tym samym roku – DS z 37 deputowanymi przeszła do opozycji. W 2004 dołączyła do niej partia Centrum Demokratyczne Dragoljuba Mićunovicia, który w połowie lat 90. odszedł z DS^[3].

W 2004 na czele DS stanął Boris Tadić, który zwyciężył także w wyborach prezydenckich. W 2007 Partia Demokratyczna zdobyła 64 miejsca w Zgromadzeniu Narodowym, dołączyła do gabinetu Vojislava Koštunicy, który upadł już w 2008. W tym samym roku zorganizowana przez prezydenta koalicja na bazie DS zwyciężyła w przedterminowych wyborach (102 mandaty, w tym 64 dla DS). Rekomendowany przez nią bezpartyjny Mirko Cvetković został nowym premierem, urzędując do 2012.

W 2012 Boris Tadić nie uzyskał reelekcji, Partia Demokratyczna wprowadziła 49 posłów, przechodząc następnie do opozycji. Nowym przewodniczącym ugrupowania został Dragan Đilas. W okresie jego przywództwa z ugrupowania odchodzili m.in. Zoran Živković, Dušan Petrović, a w 2014 Boris Tadić.

Na potrzeby wyborów w 2014 demokraci utworzyli koalicję wyborczą m.in. z Bogatą Serbią, Nową Partią i ugrupowaniem mniejszości chorwackiej. Blok uzyskał około 6% głosów i 19 mandatów^[4]. Natomiast celem startu w wyborach w 2016 porozumieli się z Nową Partią, Razem dla Serbii i Chorwatami. Koalicja dostała około 6% głosów i 16 mandatów poselskich^[5]. W 2018 partia współtworzyła porozumienie ugrupowań opozycyjnych pod nazwą Sojusz dla Serbii^[6]; koalicja ta zbojkotowała wybory parlamentarne w 2020, uznając je za niedemokratyczne^[7]. W listopadzie 2021 doszło do utworzenia kolejnego bloku opozycyjnego z udziałem Partii Demokratycznej (a także m.in. Partii Wolności i Sprawiedliwości oraz Partii Ludowej) celem wspólnego udziału w 2022 w wyborach prezydenckich i parlamentarnych^[8]. Koalicja uzyskała około 14% głosów^[9], do parlamentu weszło 9 kandydatów rekomendowanych przez DS.

W kolejnych wyborach w 2023 partia współtworzyła koalicję Serbia przeciw Przemocy^[10], która dostała niespełna 27% głosów i 65 mandatów^[11][12] (4 z nich przypadły osobom startującym pod szyldem DS).

• 1990–1994: Dragoljub Mićunović
• 1994–2003: Zoran Đinđić
• 2003–2004: kolegialne tymczasowe kierownictwo
• 2004–2012: Boris Tadić
• 2012–2014: Dragan Đilas
• 2014–2016: Bojan Pajtić^[13]
• 2016–2018: Dragan Šutanovac
• od 2018: Zoran Lutovac

• 1990 – 7,8% głosów i 7 mandatów
• 1992 – 4,4% głosów i 6 mandatów
• 1993 – 11,6% głosów i 29 mandatów
• 1997 – bojkot wyborów
• 2000 – 64,1% głosów i 178 mandatów (koalicja, 45 mandatów dla DS)
• 2003 – 12,6% głosów i 37 mandatów (koalicja, 32 mandaty dla DS)
• 2007 – 22,7% głosów i 64 mandaty (koalicja, 60 mandatów dla DS)
• 2008 – 36,4% głosów i 102 mandaty (koalicja, 64 mandaty dla DS)
• 2012 – 22,1% głosów i 67 mandatów (koalicja, 49 mandatów dla DS)
• 2014 – 6,0% głosów i 19 mandatów (koalicja, 17 mandatów dla DS)
• 2016 – 6,0% głosów i 16 mandatów (koalicja, 12 mandatów dla DS)
• 2020 – bojkot wyborów
• 2022 – 14,1% głosów i 38 mandatów (koalicja, 9 mandatów dla DS)
• 2023 – 26,7% głosów i 65 mandatów (koalicja, 4 mandaty dla DS)

• Demokratska stranka. b92.net. [dostęp 2014-02-04]. (serb.).