Petro Marko – Wikipedia, wolna encyklopedia

Petro Marko

Petro Marko (1943)
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1913 Dhërmi (Albania)
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 1991 Tirana (Albania)
Narodowość	albańska
Język	albański
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Hasta la vista
Odznaczenia

Petro Marko (ur. 25 listopada 1913 we wsi Dhërmi (Okręg Himara), zm. 27 grudnia 1991 w Tiranie^[1]) – albański pisarz, publicysta i tłumacz.

Pochodził z rodziny zalbanizowanych Arumunów, był synem kupca Marko i Zoicy^[2][3]. W roku 1932 ukończył szkołę handlową we Wlorze^[4], a następnie pracował jako nauczyciel w Dhërmi i w Dhuvjanie^[2]. W tym czasie publikował swoje pierwsze utwory, z pomocą Ernesta Koliqiego^[5]. Przez krótki czas wydawał czasopismo literackie ABC, wkrótce zamknięte przez władze Albanii. W marcu 1934 otrzymał stypendium państwowe i wyjechał na studia do Paryża^[6]. Studia przerwał, aby wziąć udział w hiszpańskiej wojnie domowej, po stronie republikańskiej^[1]. Był żołnierzem batalionu Garibaldiego. W Madrycie wydał, wspólnie ze Skënderem Luarasim dwa numery czasopisma Vullnetari i lirisë (Ochotnik wolności), jedynego czasopisma w języku albańskim, wydawanego w tym czasie w Hiszpanii^[1]. W 1939 udało mu się przedostać do Francji, a stamtąd w 1940 powrócił do kraju^[1]. W tym samym roku został aresztowany przez włoskie władze okupacyjne i internowany na wyspie Ustica na Morzu Tyrreńskim^[3]. W 1943 został uwolniony i zamieszkał w Rzymie, gdzie współpracował z czasopismami Unita i Avanti^[4]. W październiku 1944 powrócił do Albanii i przyłączył się do ruchu oporu. W 1944 został aresztowany przez Niemców, ale udało mu się uciec z więzienia^[3].

Przez kilka lat pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety Bashkimi (Zjednoczenie). W 1947 aresztowany i osadzony w więzieniu w Tiranie^[5]. Po upadku Kociego Xoxe w roku 1948, Marko opuścił więzienie i podjął pracę nauczyciela w Tiranie^[1]. Po napisaniu w 1973 powieści Një emër në katër rrugë otrzymał zakaz publikowania kolejnych utworów^[1]. W roku 1991 należał do grona założycieli Republikańskiej Partii Albanii^[6]. W latach 90. tłumaczył poezję hiszpańskojęzyczną na język albański (Federico Garcia Lorca, Nicolás Guillén, Miquel Martí i Pol). Zmarł w grudniu 1991 w Tiranie i został pochowany na cmentarzu Sharre. Pięć powieści i tomik poezji Petro Marko, pozostawione w rękopisie zostały opracowane przez Loredana Bubaniego i wydane po śmierci autora.

Był żonaty (żona Safo Marko była malarką), miał dwoje dzieci: Aranitę i Jamarbera^[3]. Imię Petro Marko nosi teatr we Wlorze, ulica w północnej części Tirany i plac w Dhërmi. W 2002 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Wlory, a w 2003 prezydent Alfred Moisiu uhonorował Marko pośmiertnie Orderem Honor Narodu (alb. Nderi i Kombit)^[2]. Z inicjatywy Biblioteki Narodowej Albanii, przy wsparciu ministerstwa kultury rok 2023 ogłoszono Rokiem Petro Marko (w 110 rocznicę urodzin)^[7]. W Dhermi, obok domu, w którym mieszkał znajduje się popiersie pisarza.

• 1958: Hasta la vista
• 1960: Qyteti i fundit (Ostatnie miasto)
• 1964: Rrugë pa rrugë
• 1968: Shpella e piratëve (Jaskinia piratów)
• 1989: Nata e Ustikës
• 1999: Griva
• 2000: Fantazma dhe plani "Tre plus katër"
• 2001: Çuka e shtegtarit
• 2001: Një natë e dy agime
• 2003: Stina e armëve
• Ara në mal
• Halimi

• 2001: Horizont
• 2004: Erë e det (Nase Labi)

• 2004: Ditën që rrojta unë... : gazetari dhe eseistikë

• Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.5.. Tirana: 2016, s. 216-217. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).