Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym – Wikipedia, wolna encyklopedia

Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Petroglify nad jeziorem Onega w 2013 roku
Państwo	Rosja
Republika	Karelia
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III
Numer ref.	1654
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2021; na 44. sesji
	61°40′22,6″N 36°01′26,1″E/61,672944 36,023917
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym^[1] (ros. Петроглифы Онежского озера и Белого моря – trb. Pietroglify Onieżskogo oziera i Biełogo moria) – obiekt kulturowy z listy światowego dziedzictwa UNESCO obejmujący 33 stanowiska petroglifów znajdujących się we wschodniej Karelii (jedna z republik Federacji Rosyjskiej).

Obiekt został wpisany na listę 28 lipca 2021 roku podczas odbywającej się w Fuzhou 44. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa^[2].

Charakterystyka

Lokalizacje stanowisk petroglifów na mapie Republiki Karelii

Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym to jedno z największych skupisk rytów naskalnych w Europie^[1]. Po raz pierwszy zostały odkryte w 1848 roku na wschodnim brzegu jeziora Onega, na półwyspie Biesow Nos(inne języki), przez estońskiego mineraloga i geologa, Constantina von Grewingka^[3]^[4]. 28 lipca 2021 roku podczas odbywającej się w Fuzhou 44. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa rysunki te zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Obiekt obejmuje co najmniej 4500^[5] petroglifów wykutych w skałach w okresie późnego^[6] neolitu, ok. 6–7 tysięcy lat temu^[1]^[7]. Znajdują się one w Republice Karelii w północno-zachodniej części Rosji, na 33 stanowiskach w dwóch oddalonych od siebie o ok. 300 km lokalizacjach^[1]^[7]:

22 stanowiska nad jeziorem Onega, w rejonie pudożskim – obejmujące obszar 6 944,14 ha (strefa buforowa 15 100 ha), na którym wzdłuż 18,5-kilometrowego odcinka wschodniego brzegu jeziora znajduje się ponad 1200 rysunków naskalnych^[5], które przedstawiają głównie zwierzęta, w tym ptaki, renifery, białuchy i łosie^[6], wizerunki pół ludzi, pół zwierząt oraz figury geometryczne mogące być symbolami solarnymi i lunarnymi^[1]^[7].
11 stanowisk nad Morzem Białym, w rejonie biełomorskim – na obszarze o powierzchni 105,4 ha (strefa buforowa 457 ha) znajdującym się 6–8 km od Biełomorska, w delcie rzeki Wyg, wyrytych jest 3411 rysunków przedstawiających głównie sceny myśliwskie i rybołówcze oraz związane z nimi narzędzia, odciski stóp ludzi i zwierząt^[5]^[1]^[7], a także wizerunki ludzi na nartach^[6].

Rysunki wykonywano przy pomocy kwarcowych młotków, co było żmudną i trudną pracą (wyrycie zaledwie 10 cm linii zajmowało ok. pół godziny)^[6]. Petroglify nad jeziorem Onega i Morzem Białym stanowią dokumentację kultury neolitycznej w Fennoskandii, a ich występowanie jest ściśle związane z osadami ludzkimi i cmentarzyskami z tego okresu. Wyryte w skałach rysunki wykazują wysokie walory artystyczne i są świadectwem twórczości ludzi epoki kamienia^[1]^[7].

W Biełomorsku znajduje się muzeum petroglifów (ros. Беломорский районный краеведческий музей «Беломорские петроглифы»^[8] – trb. Biełomorskij rajonnyj krajewiedczeskij muziej «Biełomorskije pietroglify»)^[6].

Galeria

Petroglify nad Morzem Białym – wizerunek renifera oraz pięciu ludzi na nartach (2016)
Petroglify nad Morzem Białym – wizerunek trzech narciarzy (2016)
Petroglify nad Morzem Białym (2013)
Petroglify nad jeziorem Onega (2005)
Petroglify nad jeziorem Onega (2013)
Petroglify nad jeziorem Onega (2021)