Pidjon ha-ben (seria monet) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Seria Pidjon ha-ben (heb. פִּדְיוֹן הַבֵּן, ang. Pidyon Haben) – obejmuje srebrne monety kolekcjonerskie emitowane przez Bank Izraela w latach 1970–1977. Miały one status legalnego środka płatniczego, a dystrybuowane są przez Israel Coins and Medals Corporation (ICMC).

Seria monet nawiązuje do jednej z 613 micw opartych na Torze, która w języku hebrajskim nazywa się pidjon ha-ben(inne języki), czyli wykupienie syna^[1]. W Księdze Liczb zapisane jest:

Zgodnie z żydowską tradycją pierworodny syn miał być przeznaczony do pomocy kapłanom. Aby nie musieć oddawać syna do służby w Świątyni Jerozolimskiej, ojciec nowonarodzonego syna musiał wykupić go od kapłana 30 dni po narodzinach płacąc pięć szekli z najczystszego srebra^[2]. Opinie rabinów nie są jednak zgodne co do tego, ile srebra jest wymagane, aby wykupienie było prawomocne. Uważa się, że w starożytności monety takie musiały zawierać więcej srebra niż te, używane w codziennym obrocie. Współcześnie ilość ta waha się pomiędzy 100 g a 117 g srebra. Każda moneta wyemitowana przez Bank Izraela w latach 1970–1975 i w 1977 zawierała 23,4 g srebra, czyli pięć monet dawało dokładnie 117 g srebra. Moneta z 1976 roku ma 24 g srebra, a pięć takich monet do 120 g srebra^[3][4].

Monety emitowane w latach 1970–1972 mają w polu rewersu stylizowane tablice przymierza oraz cytat z Księgi Wyjścia: „pierworodnego zaś osła wykupisz głową owcy, a jeślibyś nie wykupił, złamiesz mu kark. Wykupisz też pierworodnego syna swego, i nie wolno się ukazać przede Mną z pustymi rękami” (Wj 34:20). Z lewej i prawej strony tablic znajdują się romby. Pod spodem w legendzie widnieje napis „מטבע פדיון הבן”, czyli moneta wykupienia syna. Monety lustrzane były sygnowane literą מ (te z lat 1970–1791 były wybijane w San Francisco), natomiast te, bite stemplem zwykłym, były sygnowane gwiazdą Dawida (Drukarnia Rządowa z Jerozolimy)^[5].

Monety emitowane w latach 1973-1975 mają zmieniony rewers. Po lewej stronie znajduje się wgłębienie w kształcie elipisy z tym samym cytatem z Księgi Wyjścia, który jest na monetach z lat 1970-1972, przy czym otoczono go pięcioma wizerunkami szekli, które były wybijane w Jerozolimie w okresie wojny żydowskiej (66–73 n.e.). Po prawej stronie rewersu na obrzeżu widnieje napis „מטבע פדיון הבן”. Monety lustrzane były sygnowane literą מ, a zwykłe gwiazdą Dawida. Monety z tych lat były wybijane przez Mennicę Rządową w Jerozolimie^[6][7][8].

Monety emitowane w latach 1976–1977 mają w środku pola rewersu pięcioramienną gwiazdę, wokół której widnieje pięć kwiatów granatu. Na górze napis „מטבע פדיון הבן”, a u dołu cytat z Księgi Liczb: „wykupu dokona się w miesiąc po urodzeniu za cenę pięciu syklów srebra według wagi przybytku; sykl po dwadzieścia ger” (Lb 18:16). Moneta z roku 1976 ma zwiększoną średnicę do 40 mm i masę do 30 g, a wykonana jest ze srebra o próbie 800. Moneta z 1977 roku ma te same wymiary, wagę i próbę, co monety z lat 1970–1975. Monety lustrzane były sygnowane literą מ, a zwykłe gwiazdą Dawida. Wszystkie były wybijane w Jerozolimie^[9][10].

Mennice: Drukarnia Rządowa – Jerozolima; Mennica Stanów Zjednoczonych – San Francisco.

GeorgeG. Cuhaj GeorgeG., Standard Catalog of World Coins 1901-2000, Iola: Krause Publications, 2014 .