Piotr Gross – Wikipedia, wolna encyklopedia

Piotr Gross
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 sierpnia 1818
Podgórze

Data i miejsce śmierci

25 czerwca 1895
Lwów

Narodowość

polska

Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Ferdynand Gross (ur. 1 sierpnia 1818 w Podgórzu, zm. 25 czerwca 1895 we Lwowie) – uczestnik Wiosny Ludów, ziemianin, działacz gospodarczy, polityk ugrupowania „mameluków”, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa

Ukończył szkołę elementarną i gimnazjum w Bochni. W latach 1841–1845 odbył studia prawnicze i filozoficzne na uniwersytecie we Lwowie[1]. Po uzyskaniu doktoratu z filozofii od 10 marca 1845 był adiunktem a od 1 lutego 1848 katedry fizyki uniwersytetu[1].

Podczas Wiosny Ludów w 1848 organizował Legię Akademicką i dowodził oddziałem studentów filozofii. Jeden z twórców Centralnego Komitetu Akademickiego - od czerwca 1848 kierował jego Wydziałem Porządku i Spokoju. Jeden z założycieli Centralnej Rady Narodowej - był w niej od kwietnia 1848 delegatem uniwersytetu i kierował wraz z Karolem Szajnochą referatem spraw wyznaniowych i naukowych[1]. Przeprowadził z powodzeniem polonizację uniwersytetu lwowskiego. Był też członkiem delegacji wysłanej do Krakowa do gubernatora Zaleskiego celem zaznajomienia go ze stanem prowincji. Podczas walk ulicznych we Lwowie 1 i 2 listopada 1848 r. jako dowódca IV kompanii Legii Akademickiej pełnił służbę przy barykadzie. 8 listopada 1848 został aresztowany przez Austriaków i oskarżony o zdradę stanu. W toku śledztwa nie udowodniono mu jednak winy o decyzją sądu został 21 grudnia 1848 uwolniony. Jednak do roku 1854 pozostawał pod nadzorem policji. Zdrowie nadwyrężone przez pobyt w więzieniu leczył na wsi pod Lwowem, a następnie w Innsbrucku[1].

Podczas powstania styczniowego w 1863 wszedł w skład Komitetu lwowskiego Adama Sapiehy - m.in. z jego ramienia kupował broń dla powstańców w Pradze. Od września 1863 zaś należał do Wydziału Rządu Narodowego w Galicji i z tego tytułu prowadził śledztwo w głośnej sprawie Zygmunta Kaczkowskiego. W 1864 aresztowano go i przez pewien czas przebywał w areszcie[1].

Był zarządcą należących do jego żony dóbr Koniuszki Siemianowskie w powiecie Rudki. Poseł do Sejmu Krajowego Galicji II, III, IV, V i VI kadencji (1867-1878, 1882-1895), wybrany w kurii I (wielkiej własności) obwodu Sambor, z okręgu wyborczego Sambor[2][3]. W Sejmie należał do klubu rezolucjonistów. W latach 1868–1875 był członkiem Wydziału Krajowego, w tym charakterze przez kilka lat był komisarzem w Akademii Rolniczej w Dublanach i członkiem zarządu Kasy Oszczędności w Krakowie[1].

Polityk ugrupowania „mameluków”. Był posłem do austriackiej Rady Państwa II kadencji (20 maja 1867 - 18 września 1868, 18 grudnia 1869 - 31 marca 1870) wybranym przez Sejm z kurii I (wielkiej własności) oraz V kadencji ( 11 października 1873 - 29 lipca 1874) wybranym w kurii I (wielkiej własności) w okręgu wyborczym nr 9 (Sambor, Staremiasto, Turka, Drohobycz, Rudki)[4]. W parlamencie austriackim II kadencji był członkiem komisji konstytucyjnej, komisji do spraw ugody z Węgrami, komisji do spraw podatku od piwa i wódki oraz członkiem delegacji wspólnej w 1868[5]. Należał do Koła Polskiego, gdzie był członkiem wielu komisji m.in. do poruszania kwestii językowej w dziennikach i komisji do sprawy Banku Włościańskiego[5].

Współzałożyciel Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia "Florianka" a następnie jego wiceprezydent i reprezentant we Lwowie. Od 1860 działacz i członek Komitetu Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (31 stycznia 1848 - 22 lutego 1850, 24 czerwca 1874 - 12 czerwca 1880), jego wiceprezes (12 czerwca 1880 - 15 czerwca 1892)[6][7]. Był członkiem pierwszej rady nadzorczej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie od 1860 do 1864[8] W latach 1875–95 dyrektor Galicyjskiego Banku Kredytowego we Lwowie[9].

Pochowany na cmentarzu Łyczakowskim[1].

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Piotra, urzędnika salinarnego w Bochni, i Barbary z domu Tobel[1]. Żonaty z Eligią z Siemianowskich[10] wdowy po ziemianinie i właścicielu dóbr Koniuszki Siemianowskie Wincentym Lewickim (1803-1849), Był ojczymem Mieczysława Lewickiego posła do austriackiej Rady Państwa[4],

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Karol Lewicki, Gross Piotr Ferdynand, Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961; s. 4-5
  2. ↑ Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861–1914, Warszawa 1993, ISBN 83-7059-052-7
  3. ↑ Wykaz Członków Sejmu krajowego królestwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież wielkiego xięstwa Krakowskiego w r. 1867, Lwów 1867.
  4. ↑ a b Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Gross, Piotr Dr. phil. – Parlamentarier 1848-1918 online [24.01.2023].
  5. ↑ a b Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. i wstęp Zbigniew Fras i Stanisław Pijaj, Kraków 2001, s. 191-192.
  6. ↑ Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 84
  7. ↑ Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 558; Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874, s. 561; 1875, s. 564; 1876, s. 574; 1877, s. 549; 1878, s. 537; 1879, s. 533; 1880, s. 541; 1881, s. 557; 1882, s. 559; 1883, s. 559; 1884, s. 543; 1885, s. 543; 1886, s. 543; 1887, s. 544; 1888, s. 545; 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637.
  8. ↑ 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Pierwszy Zarząd. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 3, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  9. ↑ Gross Piotr Ferdynand, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-01-25].
  10. ↑ Zmarli Kurier Lwowski 1891 nr 211 s. 4

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Gross&oldid=75328288”