Podanie (koszykówka) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Podania w koszykówce

Podanie półgórne oburącz

Podanie znad głowy oburącz

Podanie dołem oburącz

Podanie kozłem oburącz

Podstawowe podanie jednorącz

Podanie za plecami jednorącz

Przekazanie piłki z rąk do rąk

Podanie – w koszykówce jest przekazaniem piłki przez jednego zawodnika drużyny do innego zawodnika tej samej drużyny^[1]. Podanie stanowi najszybszy sposób przemieszczania piłki po boisku^[2][3][4]. Od skuteczności podań w dużej mierze zależy wynik meczu^[3]. Są podstawowym elementem koszykówki^[5].

Podania są istotnym elementem koszykówki również z punktu psychologicznego. Dobrze wykonane podanie, zakończone np. asystą, może być źródłem dużej satysfakcji zawodnika podającego, wręcz równie dużej, co celny rzut^[2][4], z kolei utrata piłki z powodu niepoprawnie wykonanego podania skutkuje nie tylko utratą piłki i być może punktów, ale również zdeprymowaniem całej drużyny^[6][7].

Istnieje wiele rodzajów podań, a obowiązkiem każdego koszykarza wobec drużyny jest umiejętność skutecznego stosowania wszystkich podstawowych rodzajów podań, w zależności od sytuacji na boisku, bez lęku przed odpowiedzialnością za stratę piłki^[8][5]. Co więcej, nawet jeśli dany gracz jest wolny, to nie powinien stać w miejscu i oczekiwać na podanie – jego obowiązkiem jest wyjść na taktycznie lepszą pozycję i otrzymać piłkę w ruchu^[5].

Podania powinny być szkolone tak długo, by koszykarze wykonywali je poprawnie technicznie bez zastanowienia, automatycznie, bez obserwacji piłki^[6]. Ważnym elementem skutecznego technicznie podania jest brak predykatorów, tzn. podawanie w taki sposób, by przeciwnik nie spodziewał się podania i aby nie był w stanie przewidzieć kierunku podania^{[2][8][9][1][7]}. Wykonuje się to poprzez obejmowanie wzrokiem jak największego pola, bez zatrzymywania wzroku na konkretnym zawodniku lub kierunku^[6][8][1][7]. Ważnym elementem skutecznego taktycznie podania jest właściwy wybór zawodnika do którego się podaje, tzn. umiejętność szybkiego i właściwego ocenienia, który zawodnik aktualnie znajduje się na najlepszej pozycji^[2][5][4][7]. Podanie musi być jak najszybsze i bardzo precyzyjne, ponieważ po chwycie piłki piłka powinna natychmiast być podawana do tego zawodnika, który w obecnej sytuacji na boisku stworzy największe zagrożenie wobec drużyny przeciwnej^[2][5]. Kluczowy jest także trafny wybór rodzaju podania, które będzie najskuteczniejsze w danej sytuacji, w zależności od predyspozycji zawodnika, jego odległości oraz położenia i predyspozycji przeciwników na boisku, oraz właściwe zsynchronizowanie podania w czasie i przestrzeni^[2]. Ważne jest, by każdy zawodnik umiał podawać jednorącz prawą i lewą ręką z jednakową skutecznością, ponieważ koszykarz nie może deklarować się jako zawodnik praworęczny lub leworęczny^{[2][10][11][12][7]}. Wybór ręki powinien zależeć od planowanego kierunku lotu piłki, a nie predyspozycji jednej ze stron^[10][11][12].

Istotne są również działania zawodnika, który ma przyjąć podanie^[5]. Musi on starać się oderwać od kryjącego go obrońcy, stosując nagłe zrywy i zwody^[5]. Z kolei im dogodniejsza taktycznie jest pozycja zawodnika, tym szczelniej będzie kryty^[5]. Zatem przyjęcia piłki zwykle odbywają się w biegu^[5].

Istnieją wśród koszykarzy podstawowe, ściśle określone reguły, dotyczące odpowiedzialności na skuteczność podania^[2][9][1][7].

• Za skuteczność podania zawsze odpowiada zawodnik podający, a nie zawodnik otrzymujący podanie; tzn. jeśli piłka nie dotrze do drugiego zawodnika lub ten jej nie złapie, jest to wina podającego^{[2][8][9][1][7]}.
• Nigdy nie podaje się do zawodnika nieprzygotowanego do przyjęcia podania, np. odwróconego plecami i nieobserwującego piłki^[2][8][7].
• Kierunek i siłę podania zawsze należy dostosować do kierunku i tempa przemieszczania się zawodnika, do którego skierowane jest podanie^{[6][8][1][5][7]}.
• Podający powinien stosować zawsze najprostsze dla danej sytuacji podanie^[2][9][1][7]. Jednocześnie ma być to podanie najtrudniejsze do przejęcia przez przeciwnika^[13].
• Podający musi umieć zastosować taką siłę podania, by piłka leciała wystarczająco szybko, by nie przejął jej przeciwnik i wystarczająco wolno, by mógł złapać ją zawodnik do którego skierowane jest podanie^{[2][8][1][13][7]}. Nawet na bliskie odległości podanie powinno być silne^[13].
• Podający powinien unikać wykonywania podań z wyskoku, ponieważ nagła zmiana sytuacji na boisku może doprowadzić do utraty w ten sposób piłki^[10][11].
• Osoba otrzymująca podanie powinna dostać piłkę na wysokości klatki piersiowej^[1] lub wyższej, w zależności od sytuacji, lecz nie wysoko ponad głową^[5]. Ma to na celu umożliwienie natychmiastowego wykonania akcji po chwyceniu piłki^[5]. Np. w sytuacji podkoszowej, jeśli zawodnik otrzyma piłkę na wysokości piersi lub głowy, będzie w stanie od razu wykonać rzut, z kolei niedopuszczalne jest podanie na wysokość kolan^[5].

Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów podań^{[6][3][14][1][7]}:

• podania oburącz:
  • podanie półgórne (sprzed klatki piersiowej),
  • podane znad głowy,
  • podanie dołem,
  • podanie kozłem;
• podania jednorącz:
  • podstawowe podanie jednorącz,
  • podanie hakiem,
  • podanie kozłem,
  • podanie dołem,
  • podanie za plecami;
• podania sytuacyjne, np.:
  • podanie za plecami
  • podanie bezpośrednio z kozłowania.

Podanie oburącz sprzed klatki piersiowej (podanie półgórne) jest najbardziej uniwersalnym rodzajem podania w koszykówce, przez co stanowi najczęściej stosowane podanie, zarówno na krótki jak i na daleki dystans^{[15][16][17][18]}. Stanowi najbardziej elementarny rodzaj podania, jest pierwszym rodzajem podania, jakiego uczą się początkujący koszykarze^[19].

Zawodnik trzyma piłkę na wysokości piersi, blisko klatki piersiowej, uginając mocno ręce w stawach łokciowych^{[15][20][17][18]}. Palce są szeroko rozstawione, obejmując piłkę z tyłu (kciukiem) i z boku (pozostałymi palcami)^[20][18]. Podający stoi w niewielkim wykroku, stopy ułożone ma równolegle, z palcami stóp skierowanymi dośrodkowo, a ciężar ciała rozłożony jest równomiernie na obie nogi^{[15][20][17][18]}. Stopy rozstawione odrobinę szerzej niż biodra^[18]. Tułów lekko pochylony do przodu^[17].

Wyrzut piłki następuje poprzez szybki wyprost stawów łokciowych oraz zgięcie dłoniowe w stawach promieniowo-nadgarstkowych^{[15][20][17][18]}. Po wypuszczeniu piłki, obie dłonie kierowane są grzbietem do wewnątrz^{[15][20][17][18]}.

Dodatkowo, jeśli podanie półgórne wykonywane jest na dużą odległość, należy wykonać wykrok w przód nogą zakroczną w kierunku lotu piłki^[15][20][18].

Typowe błędy początkujących koszykarzy:

• zbyt mocne ściąganie piłki na piersi^[21],
• sztywne, wyprostowane nogi podczas wykonywania podania^[21],
• błędne trzymanie piłki – trzymanie całą dłonią lub muskanie opuszkami palców^[21],
• zbyt duży wykrok (wykrok powinien wynosić ok. połowę długości stopy)^[21],
• zbyt mocny skręt dłoni na zewnątrz w końcowej fazie podania^[21].

Podanie oburącz znad głowy wykonywane jest zazwyczaj do podawania piłki na niewielkie odległości, w bliskim sąsiedztwie przeciwnika, po chwycie piłki górnym dosiężnym lub doskocznym lub w przypadku dynamicznego podania do ścinającego pod kosz centra^{[22][16][23][24]}.

Zawodnik trzyma piłkę nad głową, rękami ugiętymi w stawach łokciowych, wysuniętymi w przód^[22][25][24]. Nogi ułożone są w rozkroku i wykroku^[22][25][24]. Palce dłoni są rozstawione bardzo szeroko, ułożone z tyłu piłki^[22][25][24].

Wyrzut piłki następuje poprzez wyprost stawów łokciowych, połączony z wysunięciem rąk w przód na wysokości głowy, oraz poprzez bardzo mocne zgięcie dłoniowe w stawach promieniowo-nadgarstkowych^[22][25][24]. Ciężar ciała przenoszony jest na śródstopie^[24]. Po wypuszczeniu piłki, palce pozostają szeroko rozstawione, opuszczone w dół^{[22][25][24][24]}.

Dodatkowo, jeśli podanie znad głowy jest wykonywane na dużą odległość, dodatkowo wymagana jest praca nóg poprzez zgięcie, a w momencie wyrzutu piłki – wyprostowanie nóg w stawach kolanowych^[22][25][24]. Ciężar ciała rozłożony wpierw równomiernie na całe stopy, zostaje przeniesiony na śródstopie^[22][25][24]. Dodatkowo noga zakroczna może wykonać wykrok w przód w kierunku lotu piłki^[22][25][24].

Typowe błędy początkujących koszykarzy:

• przeciąganie piłki za głowę^[23],
• pochylanie tułowia do przodu^[23],
• zbyt słaba praca nadgarstków^[23],
• podanie łukiem, zamiast całkowicie płasko^[23].

Podanie oburącz dołem (czasem bardziej potocznie nazywane podaniem z ręki do ręki^[26]) wykonywane jest w sytuacji przekazania piłki na bardzo niewielką odległość, do przebiegającego obok zawodnika, który ma otrzymać podanie^{[27][16][17][26]}. Najczęściej wykonywane jest przy zasłonie^[27][26] lub po chwycie dolnym^[17]. Ten rodzaj podania powinien być dość lekki^[27][26].

Zawodnik trzyma piłkę po jednej stronie ciała (prawej lub lewej), bardzo blisko biodra, a ręce ugięte są w stawach łokciowych, skierowane na zewnątrz, tułów lekko pochylony do przodu^[27][25][26]. Rozstawione palce dłoni obejmują piłkę z boku^[27][25][26]. Nogi ustawione są w silnym wykroku (zakroczna jest noga po stronie piłki), ugięte w stawach biodrowych, kolanowych oraz skokowo-goleniowych^[27][28][26]. Ciężar ciała rozłożony jest równomiernie na obie stopy^[27][28][26].

Wyrzut piłki następuje poprzez wysunięcie rąk w przód aż do całkowitego wyprostowania stawów łokciowych^[27][28][26]. Dłonie układają się w przedłużeniu przedramienia^[27][28][26]. Ciężar ciała przenosi się na śródstopie nogi wykrocznej^[27][28][26]. Piłka po wypuszczeniu z dłoni zostaje niejako zawieszona w powietrzu, by mógł ją chwycić przebiegający tuż obok zawodnik^[27][28][26].

Podanie oburącz kozłem (rzadziej nazywane podaniem oburącz od podłoża^[29]) wykonywane jest zazwyczaj w sytuacji, gdy zawodnik podający jest kryty przez wysokiego przeciwnika^{[30][16][29][26]} lub podczas obrony strefowej^[29].

Technika podania kozłem jest zależna od tego, czy podanie jest na odległość mniejszą czy większą od 5 metrów^[30]. Przy podaniu na mniej niż 5 metrów, piłki nie poddaje się rotacji^[30][26]. W przypadku podania powyżej 5 metrów, piłce nadaje się rotację, w celu przyspieszenia jej lotu^[30]. Wykonuje się to poprzez ułożenie dłoni bardziej na szczycie piłki, a po silnym wyrzuceniu piłki z rąk, dłonie skierowane są wnętrzem do parkietu^[30].

Podający kozłem stoi w niewielkim rozkroku, mając ciężar ciała rozłożony równomiernie na obie nogi^[30][31][26]. Nogi są ugięte w stawach biodrowych, kolanowych i skokowo-goleniowych, a stopy skierowane dośrodkowo^[30][31][26]. Piłkę należy trzymać na wysokości pasa^[30][31][26]. Ręce są ugięte w stawach łokciowych, znajdują się blisko tułowia, łokcie lekko odwiedzione w bok^[30][31][26]. Palce dłoni rozstawione są szeroko, obejmując boki piłki^[30][31][26].

Wyrzut piłki następuje poprzez wysunięcie rąk w przód w kierunku podłoża, aż do całkowitego wyprostowania stawów łokciowych^[30][31][26]. Dłonie do samego końca wyprostu trzymają piłkę, zgięte grzbietowo w stawach promieniowo-nadgarstkowych, a w chwili wyrzutu piłki zostają w tych stawach zgięte dłoniowo^[30][31][26]. Równomiernie z prostowaniem stawów łokciowych, prostowane są także stawy biodrowe, kolanowe tudzież skokowo-goleniowe^[30][31][26]. Ciężar ciała zostaje przeniesiony w całości na nogę wykroczną^[30][31][26]. W przypadku podań na odległość mniejszą od 5 metrów noga zakroczna utrzymuje kontakt z podłożem poprzez palce u stóp, a przy podaniach na więcej niż 5 metrów, stopa zakroczna zostaje podniesiona w przód, w kierunku podania^[30][26].

Podstawowe podanie jednorącz (rzadziej nazywane podaniem jednorącz bocznym^[12]) wykonywane jest w sytuacji konieczności podania piłki na bardzo duże odległości, na drugi koniec boiska, zwłaszcza w sytuacji szybkiego ataku^{[32][16][33][12][34]}. Powinno być dostosowane do prędkości zawodnika otrzymującego podanie, piłka powinna go wyprzedzić oraz znaleźć się w okolicach środka boiska względem szerokości^[32][34].

Piłkę umieszcza się po jednej ze stron głowy (prawej lub lewej), na wysokości ucha^[32][35][34]. Palce dłoni odpowiadającej stronie piłki, podtrzymują piłkę od tyłu, a drugiej – od przodu^[32][35][34]. Ręce mocno są ugięte w stawach łokciowych, pod kątem prostym^[32][34]. Pozycja ta powoduje skręt tułowia^[32][35][34]. Nogi znajdują się w wykroku, a nogą zakroczną jest noga odpowiadająca stronie piłki^[32][35][34]. Ciężar ciała jest nieznacznie przeniesiony na nogę zakroczną^[32][35][34].

Wyrzut piłki następuje poprzez obrót ramienia bez skrętu tułowia oraz wyprowadzenie ręki w przód, równolegle do parkietu, aż do całkowitego wyprostowania stawu łokciowego^[32][35][34]. Ugięte nogi są prostowane w stawach biodrowych, kolanowych oraz skokowo-goleniowych, a ciężar przenosi się na nogę wykroczną^[32][35][34]. W ostatniej fazie wyprost przedramienia zostaje połączony z obrotem dłoni w przód, dłoń zostaje opuszczona w dół, a palce rozstawione^[32][35][34]. Druga ręka (po stronie przeciwnej piłce) zostaje opuszczona w dół, wzdłuż tułowia^[32][35][34]. Przy podaniach na największe odległości dodatkowo można nogą zakroczną wykonać krok w przód w kierunku lotu piłki^[32][35][34].

Typowe błędy początkujących koszykarzy:

• pchanie piłki^[33],
• zbyt niskie ułożenie ramion^[33],
• ustawienie nogi odpowiadającej ręce trzymającej piłkę, jako nogi wykrocznej, zamiast zakrocznej^[33].

Podanie jednorącz hakiem wykonywane jest zazwyczaj gdy zawodnik kryjący znajduje się blisko podającego, w sytuacjach podania na szybki atak, w grze 2:1 oraz w atakach pozycyjnych^[36][16][34], w sytuacjach podkoszowych, w których każdy inny rodzaj podania jest szczególnie narażony na przejęcie piłki przez przeciwnika^[37] lub przy podaniach z rogów boiska^[29].

Podający jest ustawiony bokiem do kierunku podania^[36][38][34]. Stoi w niewielkim rozkroku^[36][38][34]. Z chwytu oburęcznego przenosi piłkę do jednej, wybranej dłoni i unosi ją na wysokość lekko poniżej obręczy kończyny górnej^[36][38][34]. Ręka ta zostaje odwiedziona w bok, lekko ugięta w stawie łokciowym, oraz mocno zgięta w stawie promieniowo-nadgarstkowym^[36][38][34]. Dłoń jest położona z tyłu piłki, a druga ręka podtrzymuje piłkę od przodu^[36][38][34].

W trakcie wyrzutu piłki trzymanie oburęczne zostaje zamienione na trzymanie piłki wyłącznie w palcach ręki zgiętej dłoniowo w stawie promieniowo-nadgarstkowym^[39][38][34]. Wyrzut piłki następuje poprzez obrót ręki w stawie ramieniowym, przy równoczesnym prostowaniu stawu łokciowego oraz jeszcze silniejszym zginaniu dłoniowo stawu promieniowo-nadgarstkowego^[39][38][34]. Po wyrzucie piłki następuje lekkie zgięcie stawu łokciowego oraz promieniowo-nadgarstkowego, a szeroko rozstawione palce dłoni wypuszczającej piłkę zostają opuszczone w dół^[39][38][34].

Typowe błędy początkujących koszykarzy:

• zbyt szybkie oderwanie ręki podtrzymującej piłkę^[37],
• zbyt szybkie wypuszczenie piłki z ręki^[37].

Podanie jednorącz kozłem wykonywane jest zazwyczaj przez zawodnika kozłującego piłkę środkowym pasem działania, do zawodnika wbiegającego pod kosz lewym lub prawym pasem działania, często w sytuacjach 2:1^[40][41]. W ostatnich dekadach widać stały wzrost częstości stosowania tego podania przez koszykarzy^[41].

Podający ustawia nogi w wykroku, stojąc lekko po skosie względem kierunku podania^[40][42][41]. Piłkę ustawia po wybranej stronie tułowia (prawej lub lewej), na wysokości biodra, trzymając ją oburącz^[40][42][41]. Przedramię po stronie piłki zostaje przywiedzione do tułowia i zgięte w stawie łokciowym pod kątem zbliżonym do prostego, zapewniającym cofnięcie ramienia za biodro^[40][42][41]. Ręka ta jest lekko zgięta grzbietowo w stawie promieniowo-nadgarstkowym, a palce skierowane są w bok, na tylnej części piłki^[40][42][41]. Druga ręka, ułożona bardzo blisko tułowia, przytrzymuje chwilowo piłkę, lecz już w pierwszej fazie wyrzutu piłki, puszcza piłkę^[40][42][41].

Wyrzut piłki następuje poprzez wyprostowanie ręki w stawie łokciowym i skierowanie po skosie w przód, w kierunku parkietu^[40][42][41]. Po wypuszczeniu piłki ręka zostaje zgięta dłoniowo w stawie promieniowo-nadgarstkowym, a szeroko rozstawione palce są skierowane w dół^[40][42][41].

Typowe błędy początkujących koszykarzy:

• odbicie piłki od parkietu w zbyt dużej odległości od zawodnika otrzymującego podanie^[43].

Podanie jednorącz dołem wykonywane jest w sytuacji przekazania piłki na bardzo niewielką odległość, do przebiegającego obok zawodnika, który ma otrzymać podanie^[40][16][12]. Często stosowane po chwycie dolnym^[12]. Ten rodzaj podania powinien być dość lekki^[40]. Podanie jednorącz dołem wykonywane jest analogicznie do podania oburącz dołem^[40][42][41]. Istotna różnica polega na trzymaniu piłki w momencie wyrzutu – ręka rzucająca mocno zgięta dłoniowo w stawie promieniowo-nadgarstkowym jest ułożona z tyłu i z boku piłki, druga podtrzymuje piłkę z góry i z przodu, i aż do chwili wyrzutu trzymana jest oburącz^[42][41]. W ostatniej fazie wyrzutu ręka podająca zostaje wysunięta w przód i wyprostowana w stawie łokciowym, druga zaś zostaje blisko tułowia^[42][41].

Podanie jednorącz za plecami (również nazywane podaniem jednorącz tyłem wokół tułowia^[44]) jest wykonywane bardzo rzadko i na niewielkie odległości^[16][44], przez niektórych teoretyków zaliczane do grupy podań sytuacyjnych^[44]. Jest nieprecyzyjne i stosowane wyłącznie przez bardzo doświadczonych koszykarzy^[45], którzy przez lata wypracowali dobrą precyzję tego podania^[44]. Wykonywane zazwyczaj, gdy obrońca skutecznie uniemożliwia podanie sprzed klatki piersiowej w sytuacji szybkiego ataku 2:1^[45] lub w celu dezorganizacji całej obrony przeciwnika poprzez zaskoczenie tym podaniem zza pleców^[44]. Prawidłowe wykonanie tego podania jest bardzo trudne^[44].

Z reguły zawodnik wyprowadza podanie jednorącz z tej pozycji, w jakiej nastąpił chwyt piłki, z wysokości barku lub biodra^[44].

Podanie bezpośrednio z kozłowania jest jednym z podań sytuacyjnych i polega na skierowaniu kozłowanej piłki (bez jej złapania) tak, by po kolejnym koźle trafiła do rąk zawodnika, który ma otrzymać podanie^[44]. Może być zastosowane zarówno na niewielką odległość, jak i na duże odległości poprzez skierowanie piłki wysokim lobem^[44].