French
DeutschPodział administracyjny Rosji – Wikipedia, wolna encyklopedia
Podział administracyjny Rosji – podział administracyjny Federacji Rosyjskiej na mniejsze jednostki, dokonany dla usprawnienia wykonywania zadań przez organy administracji publicznej oraz zapewnienia terytorialnej autonomii mniejszościom narodowym zamieszkującym zwarte obszary.
Obecnie według rosyjskiej konstytucji w skład Federacji Rosyjskiej wchodzi 89 podmiotów federalnych (w tym sześć nieuznawanych przez większość państw za jej część):
- republiki – 24 (w tym okupowany od 2014 Krym, Doniecka Republika Ludowa oraz Ługańska Republika Ludowa)
- kraje – 9
- obwody – 48 (w tym okupowany od 2022 obwód chersoński oraz obwód zaporoski)
- miasta wydzielone – 3 (w tym okupowany od 2014 Sewastopol)
- obwody autonomiczne – 1
- okręgi autonomiczne – 4.
W 2000 roku dokonano dodatkowego podziału, tworząc okręgi federalne, na czele których stoją gubernatorzy mianowani przez prezydenta Rosji. Jest 8 okręgów federalnych. Ponadto w celach gospodarczych i statystycznych używany jest także podział na 12 regionów ekonomicznych[1].
Aneksja Krymu
[edytuj | edytuj kod]
18 marca 2014 Władimir Putin, Władimir Konstantinow, Siergiej Aksionow i Aleksiej Czały podpisali w Moskwie umowę o włączeniu Krymu i Sewastopola do Rosji jako nowych podmiotów federacji[2]. Umowa ta weszła w życie z dniem ratyfikacji[3], co nastąpiło 21 marca 2014[4]. Tego samego dnia dokonano zmian w Konstytucji Rosji, dopisując do niej dwa nowe podmioty federacji – Republikę Krymu i miasto federalnego znaczenia Sewastopol[5] – z których utworzono Krymski Okręg Federalny[6], istniejący do 28 lipca 2016[7].
De iure (w świetle prawa międzynarodowego) zaanektowane przez Federację Rosyjską Republika Autonomiczna Krymu i miasto o specjalnym statusie Sewastopol są częściami Ukrainy – terytorium okupowanym przez Rosję[8][9][10][11][12]. Pogląd ten podziela zdecydowana większość państw – rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie integralności Ukrainy poparło 100 krajów, 11 było przeciw (Krym i Sewastopol za część Federacji Rosyjskiej uznały oficjalnie między innymi: Kuba[13], Nikaragua[14], Korea Północna[15], Syria[16] i Wenezuela[17]), 58 wstrzymało się od głosu, a 24 było nieobecnych[18].
W latach 2014–2016 istniał Krymski Okręg Federalny, złożony z obszaru Krymu i Sewastopola, który 28 lipca 2016, dekretem prezydenta Rosji, został zlikwidowany a jego teren przyłączony do Południowego Okręgu Federalnego[7][19].
Aneksja obwodów chersońskiego, donieckiego, ługańskiego i zaporskiego
[edytuj | edytuj kod]Od 2014 na części terenów obwodów donieckiego i ługańskiego należących do Ukrainy, działały nieuznawane samozwańcze republiki ludowe - Doniecka i Ługańska. W wyniku inwazji Rosji na Ukrainę w roku 2022, część ukraińskiego obwodu chersońskiego i zaporoskiego znalazła się pod rosyjską okupacją. Od 23 do 27 września 2022, na terenach obwodów okupowanych przez wojsko rosyjskie, oraz separatystów, zostało przeprowadzone referendum w sprawie aneksji obwodu przez Rosję, do której doszło 30 września[20]. W trakcie przeprowadzenia referendum, wg ukraińskich szacunków, pod kontrolą sił rosyjskich znajdowało się 67% obwodu zaporskiego, oraz 88% chersońskiego, a pod kontrolą separatystów 99% obwodu ługańskiego i 57% donieckiego[21].
Podmioty federalne
[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa polska | Nazwa rosyjska | Kod podmiotu | Kod ISO 3166-2 |
|---|---|---|---|
 Republika Adygei (Adygeja) | Республика Адыгея (Адыгея) | 01 | RU-AD |
 Republika Ałtaju | Республика Алтай | 04 | RU-AL |
 Republika Baszkortostanu | Республика Башкортостан | 02, 102 | RU-BA |
 Republika Buriacji | Республика Бурятия | 03 | RU-BU |
 Republika Chakasji | Республика Хакасия | 19 | RU-KK |
 Republika Czeczeńska | Чеченская Республика | 20, 95 | RU-CE |
 Republika Czuwaska | Чувашская Республика — Чувашия | 21, 121 | RU-CU |
 Republika Dagestanu | Республика Дагестан | 05 | RU-DA |
 Republika Inguszetii | Республика Ингушетия | 06 | RU-IN |
 Republika Sachy (Jakucji) | Республика Саха (Якутия) | 14 | RU-SA |
 Republika Kabardyjsko-Bałkarska | Кабардино-Балкарская Республика | 07 | RU-KB |
 Republika Kałmucji | Республика Калмыкия | 08 | RU-KL |
 Republika Karaczajsko-Czerkieska | Карачаево-Черкесская Республика | 09 | RU-KC |
 Republika Karelii | Республика Карелия | 10 | RU-KR |
 Republika Komi | Республика Коми | 11 | RU-KO |
 Republika Krymu | Республика Крым | ||
 Republika Mari El | Республика Марий Эл | 12 | RU-ME |
 Republika Mordowii | Республика Мордовия | 13, 113 | RU-MO |
 Republika Osetii Północnej – Alania | Республика Северная Осетия — Алания | 15 | RU-SE |
 Republika Tatarstanu | Республика Татарстан (Татарстан) | 16, 116 | RU-TA |
 Republika Tuwy | Республика Тыва | 17 | RU-TY |
 Republika Udmurcka | Удмуртская Республика | 18 | RU-UD |
 Kraj Ałtajski | Алтайский край | 22 | RU-ALT |
 Kraj Chabarowski | Хабаровский край | 27 | RU-KHA |
 Kraj Kamczacki | Камчатский край | 41, 82 | RU-KAM |
.png){kind=small} Kraj Krasnodarski | Краснодарский край | 23, 93, 123 | RU-KDA |
 Kraj Krasnojarski | Красноярский край | 24, 84, 88, 124 | RU-KIA |
 Kraj Nadmorski | Приморский край | 25, 125 | RU-PRI |
 Kraj Permski | Пермский край | 59, 81, 159 | RU-RER |
 Kraj Stawropolski | Ставропольский край | 26 | RU-STA |
 Kraj Zabajkalski | Забайкальский край | 75, 80 | RU-ZAB |
 Obwód amurski | Амурская область | 28 | RU-AMU |
 Obwód archangielski | Архангельская область | 29 | RU-ARK |
 Obwód astrachański | Астраханская область | 30 | RU-AST |
 Obwód biełgorodzki | Белгородская область | 31 | RU-BEL |
 Obwód briański | Брянская область | 32 | RU-BRY |
 Obwód czelabiński | Челябинская область | 74, 174 | RU-CHE |
 Obwód irkucki | Иркутская область | 38, 85 | RU-IRK |
 Obwód iwanowski | Ивановская область | 37 | RU-IVA |
 Obwód jarosławski | Ярославская область | 76 | RU-YAR |
 Obwód kałuski | Калужская область | 40 | RU-KLU |
 Obwód kemerowski | Кемеровская область | 42, 142 | RU-KEM |
 Obwód kirowski | Кировская область | 43 | RU-KIR |
 Obwód kostromski | Костромская область | 44 | RU-KOS |
 Obwód królewiecki | Калининградская область | 39, 91 | RU-KGD |
 Obwód kurgański | Курганская область | 45 | RU-KGN |
 Obwód kurski | Курская область | 46 | RU-KRS |
 Obwód leningradzki | Ленинградская область | 47 | RU-LEN |
 Obwód lipiecki | Липецкая область | 48 | RU-LIP |
 Obwód magadański | Магаданская область | 49 | RU-MAG |
 Obwód moskiewski | Московская область | 50, 90, 150, 190 | RU-MOS |
 Obwód murmański | Мурманская область | 51 | RU-MUR |
 Obwód niżnonowogrodzki | Нижегородская область | 52, 152 | RU-NIZ |
 Obwód nowogrodzki | Новгородская область | 53 | RU-NGR |
 Obwód nowosybirski | Новосибирская область | 54, 154 | RU-NVS |
 Obwód omski | Омская область | 55 | RU-OMS |
 Obwód orenburski | Оренбургская область | 56 | RU-ORE |
 Obwód orłowski | Орловская область | 57 | RU-ORL |
 Obwód penzeński | Пензенская область | 58 | RU-PNZ |
 Obwód pskowski | Псковская область | 60 | RU-PSK |
 Obwód riazański | Рязанская область | 62 | RU-RYA |
 Obwód rostowski | Ростовская область | 61, 161 | RU-ROS |
 Obwód sachaliński | Сахалинская область | 65 | RU-SAK |
 Obwód samarski | Самарская область | 63, 163 | RU-SAM |
 Obwód saratowski | Саратовская область | 64, 164 | RU-SAR |
 Obwód smoleński | Смоленская область | 67 | RU-SMO |
 Obwód swierdłowski | Свердловская область | 66, 96 | RU-SVE |
 Obwód tambowski | Тамбовская область | 68 | RU-TAM |
 Obwód tiumeński | Тюменская область | 72 | RU-TYU |
 Obwód tomski | Томская область | 70 | RU-TOM |
 Obwód tulski | Тульская область | 71 | RU-TUL |
 Obwód twerski | Тверская область | 69 | RU-TVE |
 Obwód uljanowski | Ульяновская область | 73, 173 | RU-ULY |
 Obwód włodzimierski | Владимирская область | 33 | RU-VLA |
 Obwód wołgogradzki | Волгоградская область | 34 | RU-VGG |
 Obwód wołogodzki | Вологодская область | 35 | RU-VLG |
 Obwód woroneski | Воронежская область | 36, 136 | RU-VOR |
 Miasto Moskwa | г. Москва | 77, 97, 99, 177, 197, 199 | RU-MOW |
 Miasto Petersburg | г. Санкт-Петербург | 78, 98, 178 | RU-SPE |
 Miasto Sewastopol | г. Севастополь | ||
 Żydowski Obwód Autonomiczny | Еврейская автономная область | 79 | RU-YEV |
 Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ненецкий автономный округ | 83 | RU-NEN |
 Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | 86 | RU-KHM |
 Czukocki Okręg Autonomiczny | Чукотский автономный округ | 87 | RU-CHU |
 Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ямало-Ненецкий автономный округ | 89 | RU-YAN |
| Terytoria poza granicami Federacji Rosyjskiej, podlegające Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Rosji (Bajkonur, stacje polarne w Antarktyce) | Территории, находящиеся за пределами РФ, обслуживаемые органами внутренних дел Российской Федерации (Байконур, антарктические станции) | 84 | — |
Okręgi federalne
[edytuj | edytuj kod].svg)
| Nr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska | Stolica |
|---|---|---|---|
| 1 | Centralny Okręg Federalny | Центральный федеральный округ | Moskwa |
| 2 | Południowy Okręg Federalny | Южный федеральный округ | Rostów nad Donem |
| 3 | Północno-Zachodni Okręg Federalny | Северо-Западный федеральный округ | Petersburg |
| 4 | Dalekowschodni Okręg Federalny | Дальневосточный федеральный округ | Władywostok[22] |
| 5 | Syberyjski Okręg Federalny | Сибирский федеральный округ | Nowosybirsk |
| 6 | Uralski Okręg Federalny | Уральский федеральный округ | Jekaterynburg |
| 7 | Nadwołżański Okręg Federalny | Приволжский федеральный округ | Niżny Nowogród |
| 8 | Północnokaukaski Okręg Federalny | Северо-Кавказский федеральный округ | Piatigorsk |
Regiony ekonomiczne
[edytuj | edytuj kod]
| Nr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska |
|---|---|---|
| 1 | Centralny region ekonomiczny | Центральный экономический район |
| 2 | Centralno-Czarnoziemny region ekonomiczny | Центральночернозёмный экономический район |
| 3 | Wschodniosyberyjski region ekonomiczny | Восточносибирский экономический район |
| 4 | Dalekowschodni region ekonomiczny | Дальневосточный экономический район |
| 5 | Północny region ekonomiczny | Северный экономический район |
| 6 | Północnokaukaski region ekonomiczny | Северокавказский экономический район |
| 7 | Północno-Zachodni region ekonomiczny | Северозападный экономический район |
| 8 | Powołżański region ekonomiczny | Приволжский экономический район |
| 9 | Uralski region ekonomiczny | Уральский экономический район |
| 10 | Wołżańsko-Wiacki region ekonomiczny | Волго-Вятский экономический район |
| 11 | Zachodniosyberyjski region ekonomiczny | Западносибирский экономический район |
| 12 | Królewiecki region ekonomiczny (SSE) | Калининградский экономический район |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ «Общероссийский классификатор экономических регионов. ОК 024-95» (утв. Постановлением Госстандарта России от 27.12.1995 N 640). consultant.ru.
- ↑ Подписан Договор о принятии Республики Крым в Российскую Федерацию. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Федеральный закон «О ратификации Договора между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Федеральный конституционный закон «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов – Республики Крым и города федерального значения Севастополя». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Указ Президента Российской федерации «Об образовании Крымского федерального округа». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ a b Uniwersytet Wrocławski, Studium Europy Wschodniej: Putin likwiduje Krymski Okręg Federalny i przetasowuje kadry. 2016-07-29.
- ↑ Zgromadzenie Ogólne ONZ potępia aneksję Krymu
- ↑ Backing Ukraine’s territorial integrity, UN Assembly declares Crimea referendum invalid, UN News Centre, 27 marca 2014
- ↑ MSZ RP: Przyłączenie Krymu do Rosji w świetle prawa międzynarodowego. msz.gov.pl, 2014-08-08. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Polskie Radio: Rada Bezpieczeństwa ONZ o Krymie. Aneksja jest nielegalna.. 2018-03-16. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ MSZ RP: Deklaracja w sprawie nieuznania aneksji Krymu. msz.gov.pl, 2018-07-25. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Visiting Russia, Fidel Castro’s Son Scoffs at U.S. Sanctions Over Crimea.
- ↑ Nicaragua recognizes Crimea as part of Russia.
- ↑ КНДР одобрила присоединение Крыма к России.
- ↑ Gunmen Seize Government Buildings in Crimea.
- ↑ Afganistan poparł aneksję Krymu. Kto jeszcze uznaje przynależność półwyspu do Rosji?, gazeta.pl, 24 marca 2014
- ↑ Territorial integrity of Ukraine: resolution adopted by the General Assembly
- ↑ Krym wchłonięty. Putin zlikwidował Krymski Okręg Federalny. kresy24.pl, 2016-07-29.
- ↑ Są pierwsze wyniki "referendów" na okupowanych ziemiach Ukrainy. Zgodnie z planem Putina. money.pl, 2022-09-27. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Marek Menkiszak, Maria Domańska: Rosja ogłasza aneksję czterech regionów Ukrainy. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-10-03. [dostęp 2023-08-21]. (pol.).
- ↑ Центр Дальневосточного федерального округа перенесён во Владивосток [online], Президент России [dostęp 2018-12-26] (ros.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Terytorialny ustrój Rosji
- Tablice rejestracyjne w Rosji. rosjanin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-22)].
