Polska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Polska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936

Kod MKOl	POL
Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936 Garmisch-Partenkirchen
Chorąży	Bronisław Czech
Liczba zawodników	20 w 9 konkurencjach w 6 dyscyplinach
Medale Pozycja: –. Złoto 0 Srebro 0 Brąz 0 Razem 0

Polska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936 – występ kadry sportowców reprezentujących Polskę na igrzyskach olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen w 1936 roku.

W zawodach olimpijskich wzięło udział 20 polskich sportowców, którzy zaprezentowali się w 9 konkurencjach w 6 dyscyplinach sportowych. W polskim składzie byli również zawodnicy rezerwowi, a także uczestnicy biegu patrolowego na 30 km – konkurencji pokazowej na tych igrzyskach.

Reprezentanci Polski nie wywalczyli w Garmisch-Partenkirchen żadnego medalu. Największym osiągnięciem Polaków było piąte miejsce Stanisława Marusarza w konkursie skoków narciarskich. Był to najlepszy rezultat indywidualny w historii dotychczasowych startów reprezentacji Polski na zimowych igrzyskach olimpijskich. Za piąte miejsce Polska otrzymała dwa punkty do klasyfikacji punktowej. Marusarz zajął również siódme miejsce w konkursie kombinacji norweskiej. Sukcesem w Garmisch-Partenkirchen zakończył się także występ reprezentantów Polski w hokeju na lodzie, którzy co prawda zajęli dopiero dziewiąte miejsce w turnieju olimpijskim, ale odnieśli pierwsze w historii swoich olimpijskich startów zwycięstwo, pokonując reprezentację Łotwy.

Był to czwarty występ reprezentacji Polski na zimowych igrzyskach olimpijskich i siódmy start olimpijski, wliczając w to letnie występy.

Polski Komitet Olimpijski został powołany w 1919 roku pod nazwą Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich^[1], w tym samym roku został uznany przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski^[2]. PKOl wysyłał reprezentacje na wszystkie igrzyska olimpijskie począwszy od 1924 roku^[1].

Występ reprezentacji Polski na igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen był czwartym w zimowych edycjach igrzysk i siódmym, wliczając w to letnie igrzyska. W poprzednich zimowych występach reprezentacja Polski liczyła: 7 sportowców na igrzyskach w Chamonix^[3], 27 sportowców w Sankt Moritz^[4] i 15 w Lake Placid^[5]. W dotychczasowych startach żaden Polak nie zdobył medalu zimowych igrzysk olimpijskich. Najbliżej podium byli polscy hokeiści w Lake Placid, którzy zajęli czwarte miejsce w turnieju^[6] i jako jedyni zdobyli punkty (trzy) do klasyfikacji punktowej zimowych igrzysk olimpijskich^[7][8]. Ponadto miejsca w czołowej dziesiątce zawodów olimpijskich zajęli: Leon Jucewicz (ósme miejsce w wieloboju podczas igrzysk w Chamonix^[9]), polscy hokeiści (ósme miejsce w turnieju w Sankt Moritz^[10][11]) oraz Bronisław Czech (dziesiąte miejsce w kombinacji norweskiej w Sankt Moritz i siódme w Lake Placid)^[12][6].

W okresie między igrzyskami olimpijskimi w Lake Placid a igrzyskami w Garmisch-Partenkirchen odbyły się trzy edycje mistrzostw świata FIS w konkurencjach narciarstwa klasycznego. W niemal wszystkich konkurencjach klasycznych występowali reprezentanci Polski^[13]. Podczas mistrzostw świata w Innsbrucku w 1933 roku debiut w imprezie tej rangi zanotował Stanisław Marusarz, który, w związku z bojkotem mistrzostw przez zawodników norweskich, był upatrywany jako jeden z faworytów do zdobycia medalu^[14]. Ostatecznie medalu nie zdobył, jednak osiągnięte przez niego szóste miejsce w konkursie kombinacji norweskiej było najlepszym rezultatem polskiej reprezentacji w Innsbrucku. Polska sztafeta, która wystąpiła w składzie: Bronisław Czech, Stanisław Karpiel, Andrzej Marusarz i Stanisław Marusarz, zajęła siódme miejsce. Ponadto ósme miejsce w konkursie skoków narciarskich zajął Izydor Gąsienica-Łuszczek^[15]. W Innsbrucku odbyły się również mistrzostwa świata w narciarstwie alpejskim, jednak bez udziału Polaków^[16].

Na mistrzostwach w Sollefteå w 1934 roku polska sztafeta, występująca w takim samym składzie jak rok wcześniej, zajęła piąte miejsce w biegu, a Stanisław Marusarz był siódmy w zawodach kombinacji norweskiej^[17]. Podczas kolejnych mistrzostw świata, w 1935 roku w Wysokich Tatrach, Marusarz ponownie był uważany za jednego z pretendentów do zdobycia medalu w konkursie skoków narciarskich. W pierwszej serii konkursowej, podczas lądowania złamał jednak nartę, co przełożyło się na niższe noty sędziowskie^[18]. W efekcie zajął czwartą pozycję, tracąc 0,4 punktu do brązowego medalisty Alfa Andersena^[19]. Miejsce w czołowej dziesiątce zawodów w Wysokich Tatrach zajął jeszcze Bronisław Czech, który był dziewiąty w kombinacji norweskiej. Ponadto polska sztafeta biegowa, startująca w składzie: Bronisław Czech, Michał Górski, Marian Woyna Orlewicz i Stanisław Marusarz, zajęła siódme miejsce w stawce dziesięciu sztafet^[20]. W mistrzostwach świata w narciarstwie alpejskim w 1934 i 1935 roku polscy zawodnicy nie odnieśli sukcesów^[21][22].

W okresie od poprzednich igrzysk olimpijskich zorganizowano również cztery edycje mistrzostw świata w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju. W 1933 roku w Trondheim ani w 1934 roku w Helsinkach nie wystąpił żaden reprezentant Polski^[23][24]. W kolejnych dwóch edycjach – w 1935 roku w Oslo oraz w 1936 roku, w rozegranych tuż przed igrzyskami mistrzostwami w Davos, zaprezentował się Janusz Kalbarczyk. W Oslo był piętnasty, a w Davos trzynasty^[25][26].

Odbyły się również trzy edycje mistrzostw świata w hokeju na lodzie. W 1933 roku na mistrzostwach w Czechosłowacji polska reprezentacja odniosła jedno zwycięstwo (1:0 przeciwko reprezentacji Belgii) i w klasyfikacji końcowej zajęła siódme miejsce, ex aequo z Węgrami (po zremisowanym meczu o siódme miejsce)^[27]. W mistrzostwach w 1934 roku we Włoszech Polacy nie wzięli udziału^[28], a w 1935 roku w Szwajcarii zajęli dziesiąte miejsce w turnieju. Odnieśli jedno zwycięstwo (12:2) nad Belgią, dzięki czemu zajęli pierwsze miejsce w „grupie pocieszenia” i zagrali z Niemcami o dziewiąte miejsce. Mecz ten zakończył się jednak porażką Polaków 1:5^[29].

Tuż przed wyjazdem na igrzyska w Garmisch Partenkirchen, upatrywany przez niemiecką prasę jako jeden z faworytów do zdobycia medalu olimpijskiego w skokach narciarskich Stanisław Marusarz^[30] zachorował na grypę i trafił do szpitala. Jego wyjazd na igrzyska był zagrożony, zawodnik sam podjął decyzję o tym, by nie rezygnować ze startu olimpijskiego, mimo sprzeciwu lekarzy i 39-stopniowej gorączki. Na peron, z którego zawodnicy wyjeżdżali do Garmisch-Partenkirchen, Marusarz pojechał niemal bezpośrednio ze szpitalnego oddziału, więc z pominięciem treningów przedolimpijskich^[31].

W zawodach olimpijskich wzięło udział 20 polskich sportowców^[32], którzy wystąpili w dziewięciu konkurencjach w sześciu dyscyplinach sportowych^[33]. W polskim składzie było również czterech rezerwowych hokeistów i dwóch rezerwowych narciarzy, którzy ostatecznie nie wystąpili w zawodach^[34][35][36]. Polska wystawiła także czwórkę zawodników w patrolu wojskowym^[37][38], będącym na tych igrzyskach dyscypliną pokazową^[39]. W patrolu wojskowym było również dwóch zawodników rezerwowych^[34].

Rolę chorążego reprezentacji Polski podczas ceremonii otwarcia igrzysk w Garmisch-Partenkirchen, przeprowadzonej 6 lutego 1936 roku pod skocznią Große Olympiaschanze^[40], pełnił Bronisław Czech^[41]. Reprezentacja Polski weszła na stadion olimpijski jako 19. w kolejności, pomiędzy ekipami z Austrii i Rumunii^[42]. Rolę attaché reprezentacji pełnił M. Przybylski^[43].

 Osobny artykuł: Biegi narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

W zawodach olimpijskich w biegach narciarskich podczas igrzysk w Garmisch-Partenkirchen zaprezentowało się czterech polskich zawodników. Zajęli oni siódme miejsce w biegu sztafetowym, indywidualnie największym osiągnięciem było 22. miejsce Michała Górskiego w biegu na 18 km^[35].

Rezerwowymi zawodnikami w polskim składzie byli Jan Bochenek i Jerzy Ustupski^[44]. Przed igrzyskami Ustupski złamał żebra. Ta kontuzja wyeliminowała go całkowicie z występu olimpijskiego i ostatecznie nie pojechał na igrzyska^[45].

 Osobny artykuł: Hokej na lodzie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

W styczniu 1936 roku kapitan związkowy Polskiego Związku Hokeja na Lodzie ogłosił 12-osobowy skład hokejowej reprezentacji Polski na igrzyska olimpijskie w Garmisch-Partenkirchen. Bezpośrednio przed igrzyskami reprezentacja olimpijska rozegrała mecz z Węgrami w Budapeszcie, a następnie wzięła udział w turnieju międzynarodowym w Arosie, skąd bezpośrednio udała się do Garmisch-Partenkirchen^[53].

Rezerwowymi polskiej drużyny hokejowej byli Franciszek Głowacki, Zbigniew Kasprzak, Tadeusz Sachs i Władysław Lemiszko. Nie wystąpili oni w żadnym meczu na igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen^[36][34][53]. Sachs, będący wówczas kapitanem związkowym reprezentacji Polski, nie wystąpił w turnieju olimpijskim m.in. z powodu niechęci do nazistowskiego państwa, jakim był organizator igrzysk^[54].

W turnieju ostatecznie wystąpiło jedenastu polskich hokeistów: Józef Stogowski, Henryk Przeździecki, Witalis Ludwiczak, Kazimierz Sokołowski, Czesław Marchewczyk, Adam Kowalski, Andrzej Wołkowski, Edmund Zieliński, Władysław Król, Mieczysław Kasprzycki i Roman Stupnicki^[36][34].

Trenerami reprezentacji Polski na igrzyskach w 1936 roku byli Aleksander Tupalski i Lucjan Kulej^[55].

Runda pierwsza^[56]

6 lutego 1936

Kanada

8:1

Polska

Rießersee

Godzina: 14:30	K. Farmer W. Kitchen W. Thomson W. Thomson W. Thomson K. Farmer D. Neville W. Thomson	(5:0, 2:1, 1:0)	H. Murray (samobójczy)	Sędzia główny: Schmidt Sędziowie liniowi: Bischof

7 lutego 1936

Austria

2:1

Polska

Olympia-Kunsteis-Stadion

Godzina: 14:30	F. Demmer O. Nowak	(0:0, 0:0, 2:1)	A. Kowalski	Sędzia główny: Loicq Sędziowie liniowi: Kreisel

8 lutego 1936

Polska

9:2

Łotwa

Olympia-Kunsteis-Stadion

Godzina: 09:00	E. Zieliński A. Kowalski A. Wołkowski R. Stupnicki A. Wołkowski A. Kowalski E. Zieliński Cz. Marchewczyk A. Wołkowski	(1:0, 4:0, 4:2)	J. Bebris A. Petersons	Sędzia główny: Schmidt Sędziowie liniowi: Lator

Tabela grupy A^[56]

Miejsce	Drużyna	Liczba meczów	Mecze			Bramki			Punkty
			wygrane	remisy	przegrane	zdobyte	stracone	bilans
1.	Kanada	3	3	0	0	24	3	+21	6
2.	Austria	3	2	0	1	11	7	+4	4
3.	Polska	3	1	0	2	11	12	-1	2
4.	Łotwa	3	0	0	3	3	27	-24	0

Polacy wystąpili w trzech meczach rundy pierwszej – w dwóch pierwszych spotkaniach ponieśli porażkę, w trzecim zwyciężyli. Wygrana 9:2 nad Łotyszami była pierwszym zwycięstwem odniesionym przez polską reprezentację na zimowych igrzyskach olimpijskich^[57].

Reprezentacja Polski zajęła trzecie miejsce w grupie, wobec czego nie awansowała do drugiej rundy i zajęła dziewiąte miejsce w turnieju olimpijskim, ex aequo z zespołami Włoch, Francji i Japonii^[58].

 Osobny artykuł: Kombinacja norweska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

Zawody w kombinacji norweskiej składały się z biegu narciarskiego na 18 km techniką klasyczną, rozegranego 12 lutego, oraz z przeprowadzonych dzień później dwóch serii skoków na mniejszej z olimpijskich skoczni – Kleine Olympiaschanze w Garmisch-Partenkirchen^[59]. W zawodach wzięło udział czterech polskich reprezentantów. Najlepszy wynik uzyskał Stanisław Marusarz, który w biegu był 18., a w skokach 3. i 4., co przełożyło się na siódme miejsce w końcowej klasyfikacji^[60].

 Osobny artykuł: Łyżwiarstwo szybkie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

W biegach łyżwiarskich na igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen wystąpił jeden reprezentant Polski, Janusz Kalbarczyk^[64]. Pierwszą konkurencją, w której się zaprezentował, był bieg na 5000 m, przeprowadzony 12 lutego. Kalbarczyk zajął w nim 12. miejsce^[65]. W drugim starcie, w biegu na 10 000 m^[64], rozegranym 14 lutego^[66]. Kalbarczyk wystąpił w 13. biegu z amerykańskim zawodnikiem, Robertem Petersenem. Amerykanin nie ukończył biegu, a Polak uzyskał czas 17 min 54 s, co dało mu 9. miejsce w klasyfikacji w gronie 28 zawodników. Uzyskany przez Kalbarczyka czas był nowym rekordem Polski^[67].

 Osobny artykuł: Narciarstwo alpejskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

W debiutującej na igrzyskach olimpijskich konkurencji – kombinacji alpejskiej, złożonej ze zjazdu i dwóch przejazdów w slalomie^[68], wzięło udział trzech reprezentantów Polski^[69]. Zawody odbyły się w dniach 7–9 lutego 1936 roku na stokach Kreuzeck (zjazd) i Gudiberg (slalom)^[70]. Najlepszy wynik z Polaków uzyskał najbardziej wszechstronny polski olimpijczyk, startujący zarówno w konkurencjach klasycznych, jak i alpejskich – Bronisław Czech, który uplasował się na 20. miejscu^[69].

 Osobny artykuł: Skoki narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

W ostatnim dniu igrzysk olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen, 16 lutego 1936 roku, na skoczni Große Olympiaschanze rozegrano otwarty konkurs skoków narciarskich, w którym wzięło udział trzech reprezentantów Polski^[40]. Najlepszy rezultat osiągnął, upatrywany jako jeden z faworytów^[30], choć osłabiony w efekcie niedawno przebytej grypy^[31], Stanisław Marusarz, który zajął piąte miejsce w rywalizacji skoczków^[40]. Był to najlepszy w startach Polaków występ indywidualny na zimowych igrzyskach olimpijskich^[8], a zarazem pierwsza dla reprezentacji Polski pozycja punktowana w zawodach indywidualnych podczas zimowych igrzysk^[74]. Jednocześnie osiągnięty przez Marusarza wynik był najlepszym rezultatem polskiego skoczka narciarskiego uzyskanym na igrzyskach olimpijskich aż do igrzysk w Sapporo w 1972 roku, kiedy mistrzem olimpijskim został Wojciech Fortuna^[75].

 Osobny artykuł: Patrol wojskowy na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936.

Patrol wojskowy był dyscypliną pokazową na igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen. Rozegrano bieg na dystansie 30 km^[79], w którym Polacy zajęli ostatnie, dziewiąte miejsce. Przed zawodami kontuzji doznał podstawowy członek polskiego zespołu – Józef Zubek. W związku z tym w biegu patrolowym zastąpił go zawodnik rezerwowy – Trzebunia, będący w znacznie słabszej dyspozycji od pozostałych polskich zawodników. Uzyskał najsłabszy czas biegu, efektem czego była strata do pozostałych zespołów^[37]. Poza Trzebunią wystąpili zawodnicy z podstawowego składu: Władysław Żytkowicz, Jan Pydych i Adam Rzepka^[38][37][34].

Drugim rezerwowym zawodnikiem w polskiej ekipie był Izydor Łuszczek^[34].

• Dariusz Jaroń: Skoczkowie. Przerwany lot. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2020. ISBN 978-83-66335-92-9.
• Krzysztof Mecner: Narciarstwo klasyczne. Mistrzostwa świata. Katowice: Mecner Media, 2015. ISBN 978-83-940027-5-6.