Polski Związek Powstańczy (Płock) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Polski Związek Powstańczy – lokalna organizacja antykomunistyczna działająca na terenie Płocka i jego okolic w latach 1945-1946.

Grupa byłych żołnierzy Armii Krajowej i młodzieży szkolnej z Płocka zdecydowała się w kwietniu 1945 r. na stworzenie organizacji podziemnej zwalczającej komunistyczne struktury stworzone przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej^[1].

Komendantem organizacji został Marceli Kowalski ps. „Okrzeja". W krótkim czasie udało mu się zbudować strukturę obejmującą Płock i jego najbliższe okolice. W siedmiu drużynach działało ok. 60-70 konspiratorów. W okresie swego funkcjonowania organizacja przeprowadziło kilka akcji zbrojnych, podczas których dokonali rozbrojenia funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa i członków PPR. W ramach działalności propagandowej Związek wydawał własną prasę podziemną^[2]. Najbardziej spektakularną akcją podjętą przez organizację była próba wysadzenia pomnika wdzięczności Armii Czerwonej w Płocku. Oddział kierowany przez Stanisława Pesta ps. „Lew" podłożył ładunek wybuchowy, którego moc okazała się niewystarczająca do zniszczenia pomnika^[3].

W styczniu 1946 r. organizacja nawiązała kontakt z warszawskim WiN. W lutym Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego przeprowadziło serię aresztowań, uwięziono 27 członków organizacji. Spowodowało to zakończenie działania organizacji.

Instytut Pamięci Narodowej przygotował w 2009 r. film dokumentalny o działalności PZP w ramach ruchu oporu w czasach stalinowskich^[4].

• Dominika Czarnecka: „Pomniki wdzięczności” Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2015. ISBN 978-83-7629-777-4. OCLC 1062341968.
• Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849 .