Powroźnik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miejscowości. Zobacz też: powroźnik – rzemieślnik wykonujący liny i powrozy.

Powroźnik

wieś
Cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Muszyna
Liczba ludności (2022)	1744[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-370[3]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0454853
Położenie na mapie Polski Powroźnik
Położenie na mapie województwa małopolskiego Powroźnik
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Powroźnik
Położenie na mapie gminy Muszyna Powroźnik
49°22′14″N 20°56′58″E/49,370556 20,949444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Powroźnik (j. łemkowski Поворозник) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna.

Leży pomiędzy Krynicą-Zdrojem a Muszyną. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Powroźnik powstał najprawdopodobniej w XIV w. Pierwsza wzmianka historyczna o tej miejscowości pochodzi z aktu darowizny wydanego przez króla Władysława Jagiełłę w 1391 r. Kolejna wzmianka pochodzi z 1565 r. i mówi o wsi ruskiej lokowanej na prawie wołoskim przez biskupa krakowskiego Filipa Padniewskiego. W 1637 r. erygowano w Powroźniku parafię unicką.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Powroźnik”^[4].

W 1940 r. około 100 Łemków wyemigrowało z Powroźnika na Ukrainę pod naciskiem Niemców. W ramach akcji „Wisła” w 1947 r. wysiedlono z Powroźnika kolejne 451 osób. Wyjątkiem były rodziny mieszane oraz osoby zasłużone takie jak np. łemkowscy kurierzy. Na teren Powroźnika napłynęły dwie grupy góralskie, tzw. biali górale z okolic Łącka i Kamienicy oraz czarni górale z okolic Piwnicznej i Rytra. W 1951 r. decyzją biskupa tarnowskiego zlikwidowano parafię greckokatolicką w Powroźniku i erygowano parafię rzymskokatolicką.

W miejscowości znajdują się stacja kolejowa, staw Czarna Młaka^[5], kładka pieszo-rowerowa, sezonowa pijalnia wody Jakubianka, nowoczesna oczyszczalnia ścieków dla Krynicy-Zdroju, cerkiew wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz Sala Królestwa Świadków Jehowy^[6].

Miejsce krzyżowania się szlaków turystycznych. Odwierty i rozlewnie wód mineralnych.

Ludność według spisów powszechnych w 2009 według PESEL^{[7][8][9][10]}.

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[11].

• Cerkiew, obecnie kościół parafialny pw. św. Jakuba.
  

Drewniana cerkiew z 1604 r. pod wezwaniem św. Jakuba Młodszego Ap. (obecnie kościół rzymskokatolicki w parafii św. Jakuba Mł. Apostoła w dekanacie Krynica-Zdrój). Przypuszcza się, że zakrystia jest jeszcze starsza i służyła jako pierwsza cerkiew już w XVI w. Wskazują na to bogate malowidła na ścianach i na sklepieniu pomieszczenia. Główna wieża kościoła jest późniejsza i pochodzi z 1780 r. Oryginalnie cerkiew zbudowana była na innym miejscu. Została przeniesiona w 1813 r. ze względu na zagrożenie powodziowe.

Ikonostas znajdujący się dziś w cerkwi w Powroźniku pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Najstarsze ikony w cerkwi pochodzą z początku XVI wieku (ikona Aarona). Ponieważ cerkiew służy dziś wiernym obrządku rzymskokatolickiego, ikonostas jest nienaturalnie przesunięty na tylną ścianę prezbiterium.

Cerkiew, włącznie z cenną zakrystią, jest dostępna dla zwiedzających bezpośrednio po niedzielnych nabożeństwach.

Żegiestów-Zdrój – Pusta Wielka (1061 m) – Runek (1082 m) – Przełęcz Krzyżowa – Krynica-Zdrój – Góra Parkowa (741 m) – Powroźnik – Leluchów

• ks. Bogusław Zawiślak. Przewodnik po cerkwi św. Jakuba Mł. Ap. w Powroźniku. Powroźnik 2007. ISBN 978-83-923771-3-9

• Powroźnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 895 .