Powszelatkowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Powszelatkowate
	Hesperiidae
	Latreille, 1809
	; Rojnik morfeusz (Heteropterus morpheus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Infrarząd	motyle różnoskrzydłe
(bez rangi)	Ditrysia
(bez rangi)	Obtectomera
Nadrodzina	Papilionoidea
Rodzina	powszelatkowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Powszelatkowate, warcabnikowate, karłątkowate (Hesperiidae) – rodzina owadów z rzędu motyli.

Opis

Motyle o rozpiętości skrzydeł do 75 mm (u gatunków europejskich do 30 mm) i silnie rozwiniętym tułowiu. Ich ciało jest grube i krótkie, a skrzydła w porównaniu z nim małe. Na szerszej od tułowia głowie leżą duże, szeroko rozstawione, nagie oczy, maczugowate i zwykle krótsze niż połowa długości przedniego skrzydła czułki oraz krótkie i szerokie głaszczki, których końcowe człony są nagie, a pozostałe silnie owłosione. Przednie skrzydła o zarysie trójkąta rozwartokątnego, tylne zbliżone do trójkąta równobocznego. Komórka środkowa długości około ⅔ skrzydła, na przednich skrzydłach zamknięta cienką żyłką, na tylnych zaś otwarta. Na przedniej parze jedna a na tylnej dwie żyłki aksylarne. Przy przednim brzegu lub w środkowej części skrzydeł przednich samców zlokalizowany może być narząd zapachowy. Wiele gatunków jest zewnętrznie bardzo podobnych i oznacza się je po budowie męskich narządów rozrodczych^[2].

Latają szybko^[2] i nisko nad ziemią wydając charakterystyczny świst.

Rozprzestrzenienie

Rodzina występuje na wszystkich kontynentach, szczególnie okazałych przedstawicieli można spotkać w Ameryce Południowej.

W Polsce występuje 17 gatunków (zobacz: powszelatkowate Polski).

Systematyka

Rodzina liczy ok. 3500 gatunków i dzieli się na 7 podrodzin^[3]:

Coeliadinae około 75 gatunków
Hesperiinae ponad 2000 gatunków
Heteropterinae około 150 gatunków
Megathyminae około 18 gatunków
Pyrginae około 1000 gatunków
Pyrrhopyginae około 150 gatunków
Trapezitinae około 60 gatunków

Przypisy

↑ Hesperiidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Mieczysław Krzywicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 60. Powszelatki – Hesperiidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1970, s. 3-5.
↑ Warren A, Ogawa J, Brower A. (2008) Phylogenetic relationships of subfamilies and circumscription of tribes in the family Hesperiidae (Lepidoptera: Hesperioidea). Cladistics 24(5):642-676

Bibliografia

Buszko Jarosław, Masłowski Janusz Atlas motyli Polski. Część I. Motyle dzienne.
Garbarczyk H. (red.), Świat zwierząt, wyd. III, PWRiL, Warszawa 1989. (jako karłatek tarninowy) (Rhopalocera). Warszawa 1993, Wyd. Image.
Strojny Władysław, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6.

[itis-1] Hesperiidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Krzywicki-2] Mieczysław Krzywicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 60. Powszelatki – Hesperiidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1970, s. 3-5.

[3] Warren A, Ogawa J, Brower A. (2008) Phylogenetic relationships of subfamilies and circumscription of tribes in the family Hesperiidae (Lepidoptera: Hesperioidea). Cladistics 24(5):642-676

[1]

[2]

[3]