Prezydent Miasta Krakowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Prezydent Miasta Krakowa
	; Herb Krakowa
	Obecny prezydent
	; Obecny prezydent – Aleksander Miszalski
	Stanowisko
Państwo	Polska
Data utworzenia	16 kwietnia 1792
Pierwszy prezydent	Franciszek Wielopolski
Długość kadencji	5 lat; (do 2018 – 4 lata)
Obecny prezydent	Aleksander Miszalski
Obecny od	7 maja 2024
Siedziba	Urząd Miasta Krakowa, Pałac Wielopolskich, Plac Wszystkich Świętych 3-4, Kraków
	Strona internetowa
	Multimedia w Wikimedia Commons

Prezydent Miasta Krakowa – najwyższy organ wykonawczy Miasta Krakowa. Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu miasta, zwierzchnikiem kierowników miejskich jednostek organizacyjnych, a także służb, inspekcji i straży. Urząd ten został powołany 16 kwietnia 1792 roku, a jego powstanie wiązało się z wprowadzeniem 18 kwietnia 1791 Prawa o miastach.

Wybór

Prezydent Krakowa zgodnie z Kodeksem wyborczym z 2011 r. wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym w trakcie ogólnopolskich wyborów samorządowych, które odbywają się co 5 lat^[1].

Przedmiot działalności i kompetencje Prezydenta

Ustawowo Prezydentowi przynależy władza wykonawcza, wykonuje on uchwały Rady Miasta Krakowa i zadania określone przepisami prawa, kieruje bieżącymi sprawami Miasta oraz reprezentuje je na zewnątrz. Wykonuje także zadania zarządu powiatu i starosty^[2]. Do zadań Prezydenta należy w szczególności:

przygotowywanie projektów uchwał Rady Miasta Krakowa
określanie sposobu wykonywania podjętych uchwał
gospodarowanie mieniem komunalnym
wykonywanie budżetu
zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych
opracowywanie planu operacyjnej ochrony przed powodzią.

Prezydent wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Miasta Krakowa, miejskich jednostek organizacyjnych oraz powiatowych służb, inspekcji i straży. Prezydent może powierzyć prowadzenie – w swoim imieniu – określonych spraw Miasta Zastępcom oraz Sekretarzowi Miasta.

Lista prezydentów Krakowa

Rzeczpospolita Obojga Narodów

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
1	Franciszek Wielopolski (ur. 21 września 1732, zm. 14 stycznia 1809)	16 kwietnia 1792	11 września 1792	149 dni
2	Maciej Bajer (ur. ok. 1730, zm. po 1800)	12 września 1792	5 marca 1794	540 dni
3	Filip Nereusz Lichocki (ur. 28 maja 1749, zm. 28 sierpnia 1806)	6 marca 1794	23 kwietnia 1794	49 dni
4	Michał Wohlman (ur. przed 1740, zm. ?)	24 kwietnia 1794	14 czerwca 1794	52 dni
5	Maciej Bajer (ur. ok. 1730, zm. po 1800)	15 czerwca 1794	31 października 1798	1600 dni

Księstwo Warszawskie i Zabór austriacki

Po III Rozbiorze Polski Kraków został włączony do Monarchii Habsburgów.

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
6	Filip Nereusz Lichocki (ur. 28 maja 1749, zm. 28 sierpnia 1806)	1 listopada 1798	31 sierpnia 1802	1399 dni
7	Dominik Drdatzki	1 września 1802	1805	ok. 2,5 roku
8	Józef Gollmayer	1805	1810	ok. 5 lat
9	Stanisław Kostka Zarzecki	1 grudnia 1810	2 listopada 1815	1798 dni

Wolne Miasto Kraków

Państwo to zostało utworzone 18 października 1815 roku z południowego skrawka Księstwa Warszawskiego i było półdemokratyczną republiką konstytucyjną opartą na Kodeksie Napoleona i własnej konstytucji. Wolne Miasto (popularnie: rzeczypospolita krakowska) stało się ostoją dla osób z pozostałych zaborów i powstańczym „korytarzem”.

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
10	Józef Matecki (ur. 1776, zm. 1819)	1 stycznia 1816	11 kwietnia 1816	102 dni
11	Feliks Grodzicki (ur. ok. 1760, zm. 1838)	11 kwietnia 1816	31 lipca 1816	112 dni

Zabór austriacki i Wielkie Księstwo Krakowskie

Po powstaniu krakowskim, zorganizowanym przeciwko dominacji austriackiej, ale i faktycznie przeciwko trzem zaborcom naraz (czyli tzw. „państwom opiekuńczym”), miasto zostało w 1846 roku zaanektowane przez Austrię, w której granicach pozostawało aż do roku 1918. Nazwę Wolne Miasto Kraków zastąpiono nową: Wielkie Księstwo Krakowskie.

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
12	Józef Walenty Krzyżanowski (ur. 1799, zm. 19 kwietnia 1849)	7 października 1848	19 kwietnia 1849	195 dni
13	Ignacy Paprocki	19 kwietnia 1849	27 czerwca 1853	1531 dni
14	Fryderyk Tobiaszek (ur. ok. 1803, zm. 28 sierpnia 1856)	1 lipca 1853	28 sierpnia 1856	1155 dni
15	Andrzej Seidler-Wiślański (ur. 4 sierpnia 1812, zm. 1 kwietnia 1895)	26 października 1856	12 września 1866	3609 dni
16	Józef Dietl (ur. 24 stycznia 1804, zm. 18 stycznia 1878)	13 września 1866	18 czerwca 1874	2836 dni
17	Mikołaj Zyblikiewicz (ur. 28 listopada 1823, zm. 16 maja 1887)	2 lipca 1874	7 lutego 1881	2413 dni
18	Ferdynand Weigel (ur. 31 grudnia 1826, zm. 28 czerwca 1901)	17 lutego 1881	17 września 1884	1309 dni
19	Feliks Szlachtowski (ur. 20 listopada 1820, zm. 11 marca 1896)	17 września 1884	10 maja 1893	3158 dni
20	Józef Friedlein (ur. 4 lutego 1831, zm. 25 maja 1917)	24 maja 1893	7 lipca 1904	4062 dni
21	Juliusz Leo (ur. 15 września 1861, zm. 21 lutego 1918)	11 lipca 1904	21 lutego 1918	4974 dni
22	Jan Kanty Federowicz (ur. 6 sierpnia 1858, zm. 13 lipca 1924)	6 marca 1918	13 lipca 1924	2322 dni

II Rzeczpospolita

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
23	Zdzisław Wawrausch (ur. 1865, zm. 1932)	21 lipca 1924	18 lipca 1925	363 dni
24	Witold Ostrowski (ur. 15 czerwca 1875, zm. 14 sierpnia 1942)	21 lipca 1925	4 czerwca 1926	319 dni
25	Karol Rolle (ur. 1 kwietnia 1871, zm. 28 listopada 1954)	19 czerwca 1926	13 lipca 1931	1851 dni
26	Władysław Belina-Prażmowski (ur. 3 maja 1888, zm. 13 października 1938)	16 lipca 1931	11 lutego 1933	577 dni
27	Mieczysław Kaplicki (ur. 12 grudnia 1875, zm. 7 sierpnia 1959)	16 lutego 1933	1 lutego 1939	2177 dni
28	Bolesław Czuchajowski (ur. 23 lipca 1896, zm. 3 lipca 1941)	21 kwietnia 1939	3 września 1939	136 dni

II wojna światowa

W czasach okupacji niemieckiej władza w Krakowie została przekazana pod kontrolę niemieckich prezydentów-komisarzy. 20 września 1939 prezydent Stanisław Klimecki został usunięty z funkcji i aresztowany, co równocześnie oznaczało likwidację polskiego rządu miasta. Na czele Zarządu Miasta Krakowa stanął nadburmistrz Drezna Ernst Zörner. W czasie okupacji hitlerowskiej Kraków funkcjonował jako stolica Generalnego Gubernatorstwa.

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
29	Stanisław Klimecki (ur. 20 listopada 1883, zm. 11 grudnia 1942)	3 września 1939	20 września 1939	17 dni

(Stadthauptmann der Stadt Krakau) Starostowie miejscy Krakowa jako stolicy Generalnego Gubernatorstwa:

Mimo faktu, że prawodawstwo niemieckie nakazywało powołanie miejscowego burmistrza (prezydenta) odstąpiono od tego i obowiązki jego pełnił równocześnie niemiecki Stadthauptmann.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji	Długość sprawowania funkcji
1	Ernst Zörner^[3] (ur. 27 czerwca 1895, zm. 21 grudnia 1945)	20 września 1939	22 lutego 1940	156 dni
2	Carl Gottlob Schmid^[3] (1889–1966)	23 lutego 1940	marzec 1941	ok. 13 miesięcy
3	Rudolf Pavlu^[3] (ur. 15 lipca 1902, zm. 1949)	kwiecień 1941	kwiecień 1943	ok. 2 lata
4	Josef Krämer^[3] (1904–1980)	kwiecień 1943	18 stycznia 1945	ok. 21 miesięcy

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Lp.	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania urzędu	Zakończenie sprawowania urzędu	Długość urzędowania
30	Aleksander Żaruk-Michalski (ur. 26 lutego 1906, zm. 22 listopada 1992)	21 stycznia 1945	2 lutego 1945	13 dni
31	Alfred Fiderkiewicz (ur. 2 sierpnia 1886, zm. 8 czerwca 1972)	5 lutego 1945	11 czerwca 1945	126 dni
32	Stefan Wolas (ur. 13 czerwca 1897, zm. 14 lutego 1976)	14 czerwca 1945	6 października 1947	845 dni
33	Henryk Dobrowolski (ur. 1904, zm. 7 lutego 1985)	6 października 1947	6 czerwca 1950	975 dni
34	Marcin Waligóra (ur. 1906, zm. 1979)	6 czerwca 1950	7 kwietnia 1954	1402 dni
35	Tadeusz Mrugacz (ur. 3 lipca 1907, zm. 1 lutego 1978)	7 kwietnia 1954	24 października 1957	1297 dni
36	Wiktor Boniecki (ur. 17 kwietnia 1918, zm. 2 kwietnia 1997)	24 października 1957	6 listopada 1959	744 dni
37	Zbigniew Skolicki (ur. 6 sierpnia 1908, zm. 28 listopada 1971)	6 listopada 1959	5 czerwca 1969	3500 dni
38	Jerzy Pękala (ur. 30 września 1929)	6 czerwca 1969	26 kwietnia 1978	3246 dni
39	Edward Barszcz (ur. 3 kwietnia 1928, zm. 25 maja 1981)	27 kwietnia 1978	20 czerwca 1980	786 dni
40	Józef Gajewicz (ur. 12 marca 1944)	26 września 1980	8 grudnia 1982	804 dni
41	Tadeusz Salwa (ur. 11 grudnia 1943, zm. 12 czerwca 2014)	9 grudnia 1982	13 stycznia 1990	2593 dni

III Rzeczpospolita

Lp.	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu	Złożenie urzędu	Długość urzędowania
42.	Jerzy Rościszewski (PPZ) (1935–2020)	1990-02-09 9 lutego 1990_(dts)	1990-06-20 20 czerwca 1990_(dts)	131 dni
43.	Jacek Woźniakowski (1920–2012)	1990-06-20 20 czerwca 1990_(dts)	1991-01-11 11 stycznia 1991_(dts)	113 dni
44.	Krzysztof Bachmiński (ur. 1951)	1991-02-07 7 lutego 1991_(dts)	1992-09-30 30 września 1992_(dts)	601 dni
45.	Józef Lassota (UW) (ur. 1943)	1992-10-09 9 października 1992_(dts)	1998-11-04 4 listopada 1998_(dts)	2217 dni
46.	Andrzej Gołaś (RS AWS) (ur. 1946)	1998-11-04 4 listopada 1998_(dts)	2002-11-19 19 listopada 2002_(dts)	1476 dni
47.	Jacek Majchrowski (ur. 1947)	2002-11-19 19 listopada 2002_(dts)	2024-05-07 7 maja 2024_(dts)	7840 dni
48.	Aleksander Miszalski (PO) (ur. 1980)	2024-05-07 7 maja 2024_(dts)	nadal	228 dni

Przypisy

↑ Art. 1 pkt 3, art 2 pkt 2 i art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
↑ Kraków jest miastem na prawach powiatu.
↑ ^a ^b ^c ^d „Komisarz miasta Krakowa” z nadania okupacyjnych władz niemieckich.

[1] Art. 1 pkt 3, art 2 pkt 2 i art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).

[2] Kraków jest miastem na prawach powiatu.

[autonazwa1-3] „Komisarz miasta Krakowa” z nadania okupacyjnych władz niemieckich.

[1]

[2]

[3]

Prezydenci Krakowa (1792–1816)	Franciszek Wielopolski (1792) Maciej Bajer (1792–1794) Filip Nereusz Lichocki (1794) Michał Wohlman (1794) Maciej Bajer (1794–1798) Filip Nereusz Lichocki (1798–1802) Dominik Drdatzki (1802–1805) Józef Gollmayer (1805–1810) Stanisław Kostka Zarzecki (1810–1815) Józef Matecki (1816) Feliks Grodzicki (1816)
Prezydenci Krakowa (1848–1939)	Józef Walenty Krzyżanowski (1848–1849) Ignacy Paprocki (1849–1853) Fryderyk Tobiaszek (1853–1856) Andrzej Seidler-Wiślański (1856–1866) Józef Dietl (1866–1874) Mikołaj Zyblikiewicz (1874–1881) Ferdynand Weigel (1881–1884) Feliks Szlachtowski (1884–1893) Józef Friedlein (1893–1904) Juliusz Leo (1904–1918) Jan Kanty Federowicz (1918–1924) Zdzisław Wawrausch (1924–1925) Witold Ostrowski (1925–1926) Karol Rolle (1926–1931) Władysław Belina-Prażmowski (1931–1933) Mieczysław Kaplicki (1933–1939) Bolesław Czuchajowski (1939) Stanisław Klimecki (1939)
Komisarze Krakowa (1939–1945)	Ernst Zörner (1939–1940) Carl Gottlob Schmid (1940–1941) Rudolf Pavlu (1941–1943) Josef Krämer (1943–1945)
Prezydenci Krakowa (1945–1950)	Aleksander Żaruk-Michalski (1945) Alfred Fiderkiewicz (1945) Stefan Wolas (1945–1947) Henryk Dobrowolski (1947–1950)
Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Krakowa (1950–1973)	Marcin Waligóra (1950–1954) Tadeusz Mrugacz (1954–1957) Wiktor Boniecki (1957–1959) Zbigniew Skolicki (1959–1969) Jerzy Pękala (1969–1973)
Prezydenci Krakowa (od 1973)	Jerzy Pękala (1973–1978) Edward Barszcz (1978–1980) Józef Gajewicz (1980–1982) Tadeusz Salwa (1982–1990) Jerzy Rościszewski (1990) Jacek Woźniakowski (1990–1991) Krzysztof Bachmiński (1991–1992) Józef Lassota (1992–1998) Andrzej Gołaś (1998–2002) Jacek Majchrowski (2002–2024) Aleksander Miszalski (od 2024)